به گزارش قدس خراسان، از میان تمام اخبار منفی که درباره مشهد منتشر شده شاید هیچ کدام به اندازه این خبر که این کلانشهر مذهبی رکورددار تخریب مساجد است، شوکه‌کننده نباشد.
تا سال ۱۳۹۹ که نوسازی بافت اطراف حرم مطهر رضوی گرفتار «طرح طاش» بود، بیش از ۷۰ حسینیه و ۳۰ مسجد در بافت اطراف حرم مطهر رضوی به بهانه توسعه، تخریب شدند در حالی که زمین خیلی از آن‌ها، در دل پروژه‌های کاملاً اقتصادی و تجاری پنهان شده است.
مسجد«هفت در» اما معروف‌ترین و شاید آخرین قربانی تفکری است که خیابان‌کشی را بهانه می‌کرد و به دنبال واگذاری پروژه‌های تجاری در حاشیه همان خیابان‌ها بود. تخریب شتابزده این مسجد در حالی رخ داد که مدیران محلی توافق کرده بودند با تقلیل عرض خیابان، مسجد «هفت در» و محله نوغان حفظ شود؛ مسجدی که تخریبش در نهایت منجر به برکناری شهردار وقت و تصمیم برای ساخت مسجد در همان محل شد.
بیشتر از مساحتی که مسجد تخریب شد، توسط شهرداری ساخته شده است
اما با جایگزین شدن طرح حریم رضوی، چقدر از این مساجد تخریب شده، بازسازی شدند و آیا شهرداری منطقه ثامن به تعهداتش در این باره عمل کرده است؟ پرسش‌هایی که جست‌وجو برای پاسخش، پای ما را به دفتر شهردار منطقه ثامن باز می‌کند.
سید خلیل منبتی در این باره میگوید: در کل ۱۴ مسجد و حسینیه در طرح تخریب قرار داشت. در میان این ۱۴ مسجد، مسجدی به نام امام خمینی(ره) داریم که در ازای ۱۱ مسجد ساخته شده است. البته در قبالش هشت مسجد تحویل شهرداری شد که بعضی از آن‌ها مساحت‌های خیلی کم مانند ۱۲ مترمربع داشتند و در قدیم وقف شده بودند؛ اما بعدها فرزندان واقفان خیلی توجهی به موضوع وقف نداشتند و آن موارد را رها کردند. مثال آن مسجد خردو در ره‌باغ بهشت است که قرار بود در طرح طاش تخریب شود؛ اما تثبیت شد و معاونت فرهنگی منطقه ثامن بودجه‌ای برای مرمت آن اختصاص داده است.
وی ادامه می‌دهد: در طرح طاش قرار شد یک سری از این مساجد به علت قرارگیری در طرح، تخریب و تبدیل به احسن شوند. البته در طرح حریم رضوی بخشی از این اماکن تثبیت شد که از آن جمله می‌توان به مسجد مروی‌ها و حسینیه کرمانی‌ها اشاره کرد. مسجد امام صادق(ع) ساخته شد و مسجد مروی‌ها اگرچه تثبیت شده؛ اما باید مرمت و بهسازی شود. مسجد امام عسگری(ع) ساخته شده، مسجد ارشاد در حال ساخت بوده و مسجد امام حسن مجتبی(ع) نیز حفظ شده است.
منبتی با بیان اینکه برخی مساجد در حال حاضر هم به خاطر وضعیت مخروبه‌ای که دارند، امکان برگزاری نماز در آن‌ها نیست، عنوان می‌کند: مسجد حاج فرهاد در کوچه مخابرات قرار شد توسط سرمایه‌گذار ساخته شود و در حال حاضر در مرحله نازک‌کاری است.
وی در خصوص تبدیل به احسن شدن مساجد میگوید: به همان میزان و حتی بیشتر از مساحتی که تخریب شد، توسط شهرداری ساخته و تجهیز شده است.
شهرداری در اجرای تعهداتش برای ساخت مساجد تأخیر دارد
مدیر کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی اما روایتش در مورد ساخت به همان میزان مساجد تخریب شده، کمی متفاوت است.
حجت‌الاسلام محمد احمدزاده میگوید: تعداد مساجدی که تخریب شدند، اغلب به ازای آن ساخته شد؛ اما شهرداری در اجرای تعهداتش تأخیر دارد که پیگیری کردیم. مسجد صاحب‌الزمان(عج) با فاصله ۴۰ متری از مکان اولیه در حال تکمیل است. همچنین مسجد ارشاد در محل سابق خودش در حال بازسازی و تجدید بنا بوده و پیشرفت ۶۰ تا ۷۰ درصدی دارد.
مدیر کل اوقاف خراسان رضوی ادامه می‌دهد: مسجد امام حسن مجتبی(ع) در طرح تخریب بود و توافقاتی از ۱۵ سال پیش داشتند که به دلیل الزامات شرعی با درخواست موافقت نکرده و تثبیت شد. یا مسجد خرابه‌نشینان شام که برای طرح بهسازی بافت اطراف حرم مطهر رضوی قرار بود تخریب شود؛ اما اجازه شرعی برایش وجود ندارد و تثبیت شد. در طرح جدید بسیاری از مساجد تثبیت شدند و در حال حاضر قرار نیست مسجدی تخریب شود.
وی با بیان اینکه مساجد مکان‌های فرهنگی شهرهستند و نباید به راحتی تخریب شوند، متذکر می‌شود: مسجد صاحبکار در بازارچه حاج آقا جان شهید آستانه‌پرست از دیگر مساجدی بود که در طرح تخریب قرار داشت؛ اما تثبیت شد. همچنین مسجد مروی‌ها که خیلی‌ها اصرار داشتند تخریب شود؛ به لطف خدا حفظ شد و توانست در خدمت مردم قرار بگیرد.
نمای مسجد حاج فرهاد سنخیتی با مسجد ندارد
مسئول اوقاف و امور خیریه ناحیه ۳ مشهد هم از روند کند ساخت مساجد تخریب شده گلایه دارد و بیان می‌کند: برای مسجد «هفت در» با ۳۰ درصد پیشرفت، فقط سفت‌کاری و دیوارچینی انجام شده و در یک سال و نیم اخیر هیچ‌گونه فعالیتی در آن صورت نگرفته است. از پیمانکار پیگیری کردیم که گفته شد شهرداری بدهکار است و تا بدهی را پرداخت نکند، ساخت متوقف خواهد ماند! مسجد صاحب‌الزمان(عج) با پیشرفت ۹۵ درصدی تقریباً آماده بهره‌برداری است؛ اما متأسفانه شهرداری برای تحویل اقدام نمی‌کند.
وقتی علت را می‌پرسیم، می‌گویند مساحت مسجد ساخته شده بیشتر از توافقشان است؛ اما این با ما هماهنگ نشده است!
حجت‌الاسلام سید عبدالحمید رحمانی ادامه می‌دهد: مسجد امام حسن مجتبی(ع) با پیشرفت ۸۰ درصدی در حال ساخت است؛ اما نما به صورت غیر اسلامی طراحی شده و در داخل شبستان مسجد هیچ نورگیری قرار داده نشده است. از طرفی انشعابات آب، برق و گاز نصب نشده و پیمانکار معتقد است این امور ارتباطی به آن‌ها نداشته و باید اوقاف پیگیری کند.
وی درباره مسجد حاج فرهاد با پیشرفت ۷۰ درصدی هم نکته‌ای قابل تأمل دارد و عنوان می‌کند: نمای این مسجد به صورت ناهمگون با فضای مسجد ساخته شده و نمای بیرونی آن سنخیتی با موضوع مذهبی و فرهنگی ندارد. با پیمانکاری که زیر نظر شهرداری تعهد ساخت داده، مکاتباتی داشتیم؛ اما پاسخگوی ما نیست.
مسئول اوقاف و امور خیریه ناحیه ۳ مشهد در خصوص مسجد ارشاد هم میگوید: این مسجد پیشرفت ۴۰ درصدی داشته؛ اما در طراحی نورگیرها، نما و آسانسور با پیمانکار اختلافاتی وجود دارد.
رحمانی بیان می‌کند: تقریباً حدود ۱۴ مسجد در بافت ثامن داریم که تعطیل است و خدمات‌رسانی نمی‌کنند. چهار مورد در شرف تکمیل بوده و بقیه به بازسازی اساسی نیاز دارند، مانند مسجد جعفریه در پنجراه و مسجد امام حسن عسگری(ع) در ره‌باغ بهشت. برخی مساجد هم نیاز به تعمیر و مرمت دارند. برخی نیز آب، برق و گازشان قطع شده یا نیاز به وصل شدن انشعاب دارند و با پیگیری‌هایی که در امور مساجد انجام دادیم و کمک‌های شهرداری منطقه در بحث اعتبارات فرهنگی، امیدوارم این‌ها هم در دو سه سال آینده مشکلاتشان برطرف شده و بتوانند فعال شوند.
وی در پایان میگوید: امیدواریم موضوع مساجد زودتر حل شود تا مجبور نشویم مفاد قراردادها و صلحنامه‌های شهرداری را به اجرا بگذاریم چون در این صورت دستگاه قضایی ورود خواهد کرد.
به نظر می‌رسد حالا پس از برطرف شدن کابوسی به نام طرح طاش که با اقداماتش تیشه به ریشه هویت و زندگی بومی مردم در بافت اطراف حرم مطهر رضوی زد، مدیریت شهری باید تکمیل و بازسازی مساجد تخریب شده را تسریع کند؛ مساجدی که کارکردشان فراتر از عبادت بوده و در واقع محلی برای همبستگی و گره زدن مردم محلی به منطقه‌ای است که زیر چکمه تصمیمات تکنوکراسی به بهشت سرمایه‌گذاران بدل شده است!
خبرنگار: معصومه مؤمنیان
نظر شما