این داغ، حادثه، قصور و... هرچه اسمش را بگذارید امروز ۱۸ساله شده است. ۱۸ سال توقع و انتظار، دست‌کم برای اینکه همه ابعاد یک ماجرا روشن شود زمان کمی نیست. پس فکر نکنید مطلب امروز قرار است یک خبر سرد و مُرده ۱۸ سال پیش را کالبدشکافی یا یک ماجرای زیر خاک رفته را نبش قبر کند. شهادت خبرنگاران و... در سقوط هواپیما، حداقل برای ما که مثلاً اصحاب رسانه هستیم، همیشه داغ است. اصلاً خود داغ است. داغ، بالاتر از اینکه بعد این همه سال هنوز یک نفر پیدا نشده سیر تا پیاز ماجرا و سرانجام دقیق پرونده و متهمان حادثه را برای مردم شفاف‌سازی کند.
بعداً اعلام می‌شود!
۱۸ سال گذشته و خیلی‌ها دیگر یادشان نیست چطور ساعت ۱۴ روز ۱۵ آذر۱۳۸۴ هواپیمای سی۱۳۰ که قرار بود خبرنگاران را برای پوشش یک رزمایش به جنوب کشور ببرد، سقوط کرد. خلبان حدود هشت دقیقه پس از پرواز با اعلام نقص فنی در موتور تقاضای بازگشت کرده... حین برگشت اما در شهرک «توحید» تهران سقوط می‌کند. قبل از خوردن به زمین البته با یک ساختمان ۱۰ طبقه برخورد می‌کند تا علاوه بر ۶۹خبرنگار، عکاس و فیلمبردار و ۴۵ نفر نظامی و اعضای کادر پرواز، تعدادی از شهروندان حاضر در شهرک توحید هم به آمار کشته‌شدگان اضافه شوند. آمار همه کشته‌شدگان البته در روزها و ماه اول حادثه متفاوت است و در ماه‌های بعد، ۱۲۸ کشته و ۱۳۲ زخمی اعلام می‌شود.
الان که به نوع اطلاع‌رسانی مرسوم آن روزها نگاه می‌کنیم اگرچه تفاوت زیادی با نوع امروزی اطلاع‌رسانی ما درباره حوادث مشابه ندارد، اما انگار بخت، یار مسئولان بوده که هنوز فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی فراگیر نشده بودند تا با مطالبه‌گری ته و توی ماجرا را دربیاورند! با وجود این باز هم شایعات و اطلاعات درست و غلط در همان فضای محدود دهان به دهان می‌چرخند.
۱۸ آذر۱۳۸۴ خبرگزاری‌ها می‌نویسند: «پیگیری‌های قضایی در پرونده سقوط هواپیمای حامل خبرنگاران آغاز شد... با تمام کسانی که احیاناً در حادثه سقوط هواپیما قصوری داشتند برخورد خواهد شد». سه روز بعد هم از اظهارات چند مقام نظامی درباره سقوط هواپیمای سی۱۳۰ می‌گویند و از قول آن‌ها قول می‌دهند گزارش کمیته بررسی پرونده سقوط هواپیمای سی۱۳۰ تا ۱۰ روز آینده ارائه شود.
۲۴ آذرماه ۱۳۸۴، چون شایعه‌ها درباره کم‌تجربگی خلبان، عوض شدن خلبان قبل پرواز و... زیاد شده، «مهر» نه از قول مسئولانی که باید بلکه از قول مادر خلبان شهید هواپیما تیتر می‌زند: «فرزندم بی‌تجربه نبود». مسئولان هم البته در لابه‌لای توضیحاتشان گاهی خیلی کمرنگ بی‌تجربگی خلبان را رد می‌کنند. اما مخاطبان، در گزارش‌های منتشر شده ۹ سال بعد باور می‌کنند که خلبان پرواز، آدم کارکشته و ماهری بوده است.
ششم دی‌ماه۱۳۸۴ رئیس کمیته دفاعی کمیسیون امنیت ملی مجلس اعلام می‌کند این کمیسیون از پاسخ‌های متصدیان مرتبط با این پرواز و مسئولان مافوق آن‌ها در بخش‌های لشکری و کشوری، قانع نشده است. او از نوعی غفلت در ارائه گزارش به افکار عمومی در حوادث مشابه قبل انتقاد کرده و قول می‌دهد نمایندگان مجلس در مورد این حادثه دنبال کشف حقیقت باشند.
۱۸ روز بعد بالاخره گزارش سازمان قضایی نیروهای مسلح درباره حادثه و بررسی‌های دقیق منتشر می‌شود. در این گزارش مفصل همه اقدام‌های انجام شده در تحقیقات مو به مو آمده است اما در پایان گزارش تأکید شده: نتیجه این تحقیقات بعداً اعلام می‌شود!
تیتر سال آینده
۱۰ اسفند۱۳۸۴ برخی خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها تیتر می‌زنند: «آزادی متهمان سقوط هواپیمای خبرنگاران!». البته حالا اگر جست‌وجو کنید، در نتایج جست‌وجو فقط همین تیتر را پیدا می‌کنید و چنانچه روی آن کلیک کنید به شما می‌گوید این صفحه منقضی شده است! اگر این خبر به دلیل کذب بودن حذف شده ثابت می‌کند که در صورت اطلاع‌رسانی صحیح در همان زمان نه چنین شایعاتی شکل می‌گرفت، نه خبر مثلاً کذب منتشر می‌شد و نه امروز من و شما با دیدن عبارت«این صفحه منقضی شده است» به ماجرا مشکوک می‌شدیم.
۵ شهریور۱۳۸۵، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح به «فارس» می‌گوید: پرونده سقوط هواپیمای حامل خبرنگاران در دست بررسی و در مراحل پایانی است، ضمناً این پرونده هشت متهم دارد. البته به اینکه متهمان آزاد شده یا نشده‌اند و چه کسانی هستند اشاره‌ای نشده است. تقریباً یک سال می‌گذرد و خبری از مراحل پایانی نمی‌شود تا اینکه ۳ مرداد ۱۳۸۶، ایرنا می‌نویسد: «هشت متهم پرونده سقوط هواپیمای«سی۱۳۰» تبرئه شدند. نیروی هوایی دیه جانباختگان را می پردازد». این در حالی است که شبکه‌های آن طرف آبی و خبرگزاری‌های مختلف خارجی از چند ماه پیش تا سال بعد، دنیا را روی سرشان گذاشته و بازار شایعات و گمانه‌زنی‌ها هم از مسائل پشت پرده، توسط آن‌ها داغ است.
چهار سال بعد... در شرایطی که چند نفر از اولیای جانباختگان دریافت دیه را قبول نکرده و کماکان شکایتشان را دنبال می‌کردند، بالاخره در مرداد سال۱۳۹۰رئیس وقت قوه قضائیه دستور پیگیری دوباره پرونده و رسیدگی به آن را صادر می‌کند. آذرماه۱۳۹۳ همزمان با هفتمین سالگرد حادثه سرهنگ خلبان «بهروز مدرسی» که پس از بازنشستگی به کار روزنامه‌نگاری مشغول شد گزارش کامل و جالبی از رخدادهای پیش از پرواز در روز حادثه را منتشر می‌کند. این گزارش نشان می‌دهد خودداری خلبان اصلی از پرواز به دلیل مشاهده نقص فنی شایعه بوده است. همه مراحل کنترل و بررسی‌های پیش از پرواز انجام شده اما شهید «بابک گوهری» پیش از پرواز و در حالی‌که موتورها را روشن کرده و مسافران نیز سوار شده‌اند، مشکلی در سیستم ناوبری هواپیما مشاهده و آن را اطلاع می‌دهد. برای همین مسافران و کادر پرواز، هواپیما را پس از پنج ساعت ترک می‌کنند تا تعمیرات انجام شود. نهایتاً هم پس از رفع مشکل سیستم ناوبری هواپیما ساعت ۱۳ و ۲۴ دقیقه پرواز می‌کند... .
فروردین سال۱۳۹۶، ۶ سال از دستور رئیس قوه قضائیه گذشته اما تنها شاکی پرونده و پدر یکی از خبرنگاران شهید هنوز پیگیر پرونده است و روزنامه تیتر می‌زند که پرونده هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است! بهمن‌ماه ۱۳۹۶ بازهم خبرگزاری‌ها تیتر می‌زنند: «دستور ویژه دادستان کل کشور به معاون حقوق عمومی برای پیگیری علت سقوط هواپیمای خبرنگاران!». در همین بازه زمانی و تا سال ۱۳۹۷، در جست‌وجوهایتان می‌توانید تیترهای دیگری مثل: سی۱۳۰ نباید می‌پرید... اگر جزئیات پرونده اعلام نشود افشاگری می‌کنیم و... دیده می‌شود. روی آن‌ها هم اگر کلیک کنید متأسفانه با پیام «این صفحه منقضی شده است» روبه‌رو می‌شوید! این سکوت و انقضا همین طور کش می‌آید، خبری از سرانجام دستورها و پیگیری‌های مجدد و چند باره نمی‌شود تا در نهایت ۱۶ آذر ۱۴۰۱ «ایسنا» در بزرگداشت شهدای رسانه مطلبی با تیتر: «ابهام در ماجرای سقوط هواپیمای خبرنگاران» منتشر می‌کند. احتمالاً سال آینده، مثل امروز اگر شما به سرتان بزند که تیتر و مطالب مربوط به این پرونده را مثل من جست‌وجو کنید، تازه‌ترین نتیجه‌ای که با آن روبه‌رو می‌شوید این تیتر است: «روزنامه قدس/ خبر ۱۸ساله‌ای که سرد نمی‌شود!».
خبرنگار: مجید تربت‌زاده
بعداً اعلام می‌شود!
۱۸ سال گذشته و خیلی‌ها دیگر یادشان نیست چطور ساعت ۱۴ روز ۱۵ آذر۱۳۸۴ هواپیمای سی۱۳۰ که قرار بود خبرنگاران را برای پوشش یک رزمایش به جنوب کشور ببرد، سقوط کرد. خلبان حدود هشت دقیقه پس از پرواز با اعلام نقص فنی در موتور تقاضای بازگشت کرده... حین برگشت اما در شهرک «توحید» تهران سقوط می‌کند. قبل از خوردن به زمین البته با یک ساختمان ۱۰ طبقه برخورد می‌کند تا علاوه بر ۶۹خبرنگار، عکاس و فیلمبردار و ۴۵ نفر نظامی و اعضای کادر پرواز، تعدادی از شهروندان حاضر در شهرک توحید هم به آمار کشته‌شدگان اضافه شوند. آمار همه کشته‌شدگان البته در روزها و ماه اول حادثه متفاوت است و در ماه‌های بعد، ۱۲۸ کشته و ۱۳۲ زخمی اعلام می‌شود.
الان که به نوع اطلاع‌رسانی مرسوم آن روزها نگاه می‌کنیم اگرچه تفاوت زیادی با نوع امروزی اطلاع‌رسانی ما درباره حوادث مشابه ندارد، اما انگار بخت، یار مسئولان بوده که هنوز فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی فراگیر نشده بودند تا با مطالبه‌گری ته و توی ماجرا را دربیاورند! با وجود این باز هم شایعات و اطلاعات درست و غلط در همان فضای محدود دهان به دهان می‌چرخند.
۱۸ آذر۱۳۸۴ خبرگزاری‌ها می‌نویسند: «پیگیری‌های قضایی در پرونده سقوط هواپیمای حامل خبرنگاران آغاز شد... با تمام کسانی که احیاناً در حادثه سقوط هواپیما قصوری داشتند برخورد خواهد شد». سه روز بعد هم از اظهارات چند مقام نظامی درباره سقوط هواپیمای سی۱۳۰ می‌گویند و از قول آن‌ها قول می‌دهند گزارش کمیته بررسی پرونده سقوط هواپیمای سی۱۳۰ تا ۱۰ روز آینده ارائه شود.
۲۴ آذرماه ۱۳۸۴، چون شایعه‌ها درباره کم‌تجربگی خلبان، عوض شدن خلبان قبل پرواز و... زیاد شده، «مهر» نه از قول مسئولانی که باید بلکه از قول مادر خلبان شهید هواپیما تیتر می‌زند: «فرزندم بی‌تجربه نبود». مسئولان هم البته در لابه‌لای توضیحاتشان گاهی خیلی کمرنگ بی‌تجربگی خلبان را رد می‌کنند. اما مخاطبان، در گزارش‌های منتشر شده ۹ سال بعد باور می‌کنند که خلبان پرواز، آدم کارکشته و ماهری بوده است.
ششم دی‌ماه۱۳۸۴ رئیس کمیته دفاعی کمیسیون امنیت ملی مجلس اعلام می‌کند این کمیسیون از پاسخ‌های متصدیان مرتبط با این پرواز و مسئولان مافوق آن‌ها در بخش‌های لشکری و کشوری، قانع نشده است. او از نوعی غفلت در ارائه گزارش به افکار عمومی در حوادث مشابه قبل انتقاد کرده و قول می‌دهد نمایندگان مجلس در مورد این حادثه دنبال کشف حقیقت باشند.
۱۸ روز بعد بالاخره گزارش سازمان قضایی نیروهای مسلح درباره حادثه و بررسی‌های دقیق منتشر می‌شود. در این گزارش مفصل همه اقدام‌های انجام شده در تحقیقات مو به مو آمده است اما در پایان گزارش تأکید شده: نتیجه این تحقیقات بعداً اعلام می‌شود!
تیتر سال آینده
۱۰ اسفند۱۳۸۴ برخی خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها تیتر می‌زنند: «آزادی متهمان سقوط هواپیمای خبرنگاران!». البته حالا اگر جست‌وجو کنید، در نتایج جست‌وجو فقط همین تیتر را پیدا می‌کنید و چنانچه روی آن کلیک کنید به شما می‌گوید این صفحه منقضی شده است! اگر این خبر به دلیل کذب بودن حذف شده ثابت می‌کند که در صورت اطلاع‌رسانی صحیح در همان زمان نه چنین شایعاتی شکل می‌گرفت، نه خبر مثلاً کذب منتشر می‌شد و نه امروز من و شما با دیدن عبارت«این صفحه منقضی شده است» به ماجرا مشکوک می‌شدیم.
۵ شهریور۱۳۸۵، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح به «فارس» می‌گوید: پرونده سقوط هواپیمای حامل خبرنگاران در دست بررسی و در مراحل پایانی است، ضمناً این پرونده هشت متهم دارد. البته به اینکه متهمان آزاد شده یا نشده‌اند و چه کسانی هستند اشاره‌ای نشده است. تقریباً یک سال می‌گذرد و خبری از مراحل پایانی نمی‌شود تا اینکه ۳ مرداد ۱۳۸۶، ایرنا می‌نویسد: «هشت متهم پرونده سقوط هواپیمای«سی۱۳۰» تبرئه شدند. نیروی هوایی دیه جانباختگان را می پردازد». این در حالی است که شبکه‌های آن طرف آبی و خبرگزاری‌های مختلف خارجی از چند ماه پیش تا سال بعد، دنیا را روی سرشان گذاشته و بازار شایعات و گمانه‌زنی‌ها هم از مسائل پشت پرده، توسط آن‌ها داغ است.
چهار سال بعد... در شرایطی که چند نفر از اولیای جانباختگان دریافت دیه را قبول نکرده و کماکان شکایتشان را دنبال می‌کردند، بالاخره در مرداد سال۱۳۹۰رئیس وقت قوه قضائیه دستور پیگیری دوباره پرونده و رسیدگی به آن را صادر می‌کند. آذرماه۱۳۹۳ همزمان با هفتمین سالگرد حادثه سرهنگ خلبان «بهروز مدرسی» که پس از بازنشستگی به کار روزنامه‌نگاری مشغول شد گزارش کامل و جالبی از رخدادهای پیش از پرواز در روز حادثه را منتشر می‌کند. این گزارش نشان می‌دهد خودداری خلبان اصلی از پرواز به دلیل مشاهده نقص فنی شایعه بوده است. همه مراحل کنترل و بررسی‌های پیش از پرواز انجام شده اما شهید «بابک گوهری» پیش از پرواز و در حالی‌که موتورها را روشن کرده و مسافران نیز سوار شده‌اند، مشکلی در سیستم ناوبری هواپیما مشاهده و آن را اطلاع می‌دهد. برای همین مسافران و کادر پرواز، هواپیما را پس از پنج ساعت ترک می‌کنند تا تعمیرات انجام شود. نهایتاً هم پس از رفع مشکل سیستم ناوبری هواپیما ساعت ۱۳ و ۲۴ دقیقه پرواز می‌کند... .
فروردین سال۱۳۹۶، ۶ سال از دستور رئیس قوه قضائیه گذشته اما تنها شاکی پرونده و پدر یکی از خبرنگاران شهید هنوز پیگیر پرونده است و روزنامه تیتر می‌زند که پرونده هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است! بهمن‌ماه ۱۳۹۶ بازهم خبرگزاری‌ها تیتر می‌زنند: «دستور ویژه دادستان کل کشور به معاون حقوق عمومی برای پیگیری علت سقوط هواپیمای خبرنگاران!». در همین بازه زمانی و تا سال ۱۳۹۷، در جست‌وجوهایتان می‌توانید تیترهای دیگری مثل: سی۱۳۰ نباید می‌پرید... اگر جزئیات پرونده اعلام نشود افشاگری می‌کنیم و... دیده می‌شود. روی آن‌ها هم اگر کلیک کنید متأسفانه با پیام «این صفحه منقضی شده است» روبه‌رو می‌شوید! این سکوت و انقضا همین طور کش می‌آید، خبری از سرانجام دستورها و پیگیری‌های مجدد و چند باره نمی‌شود تا در نهایت ۱۶ آذر ۱۴۰۱ «ایسنا» در بزرگداشت شهدای رسانه مطلبی با تیتر: «ابهام در ماجرای سقوط هواپیمای خبرنگاران» منتشر می‌کند. احتمالاً سال آینده، مثل امروز اگر شما به سرتان بزند که تیتر و مطالب مربوط به این پرونده را مثل من جست‌وجو کنید، تازه‌ترین نتیجه‌ای که با آن روبه‌رو می‌شوید این تیتر است: «روزنامه قدس/ خبر ۱۸ساله‌ای که سرد نمی‌شود!».
خبرنگار: مجید تربت‌زاده
نظر شما