با بررسی جایگاه زن در طول تاریخ می‌‏بینیم که عمدتاً زن از مقام و منزلتی که خداوند برای او در نظر داشته محروم بوده ‏است؛ اما در دو دوره، تحولات عظیمی در این وضعیت صورت گرفته که هر دو پس از یک دوران انحطاط شدید بوده است. دوران اول، در صدر اسلام است که با گسترش تعالیم و سنت نبوی زن تا حدودی منزلت خود را بازیافت. این تحول در عصر جاهلی رخ داد؛ یعنی زمانی که زنان را نه مثل حیوان، بلکه پایین‏‌تر از او می‏‌دانستند و او را زنده‏ به‏ گور می‏‌کردند. با ظهور اسلام، زن از آن لجن‏زار جاهلی بیرون کشیده شد. اما پس از آن، با غصب حکومت اهل بیت(ع) و منحرف کردن دشمن از مسیر اصلی خودش، جایگاه زن نیز مجدداً دچار افول شد و گرچه دیگر به زن حد از تنزل عصر جاهلی نرسید، اما باز هم با جایگاه اصلی زن فاصله بسیار داشت. ادامه این وضعیت در اعصار بعد، مستمسکی شد در دست صحنه‏‌گردانان دنیای معاصر.

پس از جنگ جهانی دوم، به‏ لحاظ آثار مخرب وسیع جنگ بر جهان، به صحنه کشاندن زنان و استثمار زنان با شعارهای فریبنده آزادی و تمدن جدید به ‏عنوان راه‏ حلی برای، برون‏‌رفت از شرایط وخیم اقتصادی در دستور کار حکومت‏‌ها قرار گرفت. آن‏ها به بهانه بازگرداندن جایگاه حقیقی زن، پرده حیای او را دریدند و به بهانه تساوی او با مرد، برهنه و بی‏بندوبارش کردند. این بی‏‌بندوباری بر کشور ایران نیز سایه افکند و موج انحطاط بی‏‌سابقه جامعه ایران در عصر پهلوی شد. زن را از مقام و منزل و شراف و عزت خوش پایین کشیدند و به اسم آزادی او را همچون ملعبه و عروسکی کردند. پس از این انحطاط، با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در سایه‏‌سار دیدگاه‌‏های مترقی امام خمینی(ره) از اسلام، زن پس از سال‏‌ها به احیای مجدد هویت و جایگاه و منزلت خویش دست می‏‌یابد.

از آغاز دهه ۴۰ تا زمان اوج‌‏گیری حرکت‌‏های انقلابی مردم، سیاست‌‏های فرهنگی - اجتماعی پهلوی دوم با بهانه مدرن‏‌سازی جامعه به ‏گونه‌‏ای دیگر شکل می‌‏گیرد تا حضور زنان در ادارات و نهادهای دولتی به ‏شکلی فسادانگیز انجام شود. در آن زمان، خاندان سلطنتی به ‏عنوان الگوی آرمانی خانواده در ایران مطرح می‏‌شود و حجاب یکی از عوامل عقب‏‌ماندگی زنان و موانع ورود ایشان به تمدن بزرگ معرفی می‌شود.

سبک زندگی مصرف‏‌گرا و تجملی خاندان پهلوی نمونه مطلوب به جامعه معرفی و پیش‏‌شرط ترقی یک زن در جامعه و کنار گذاشتن حجاب مطرح می‏‌شود. این سیاست هرچند با سیاست سرکوب‏گرانه رضاشاه در کشف حجاب متفاوت بود، اما تا حد بسیار زیادی مملکت را به تباهی کشاند و ملت را به عقب برگرداند. به‏ دلیل چنین وضعیتی در دوره پیش از انقلاب، حضور زنان در فعالیت‌های اجتماعی با تردید و نگرانی امام همراه بود؛ اما در شرایطی که در سایه نظام اسلامی در کشور ایران پدید آمد، ورود زنان به اجتماع و در دست گرفتن مقدرات توسط خود بانوان مورد تشویق امام خمینی قرار گرفت. ایشان حق حاکمیت بر سرنوشت خوش را در فضای سالم و اخلاقی ضرورت دانسته و هیچ تفاوت جنسیتی در این زمینه قائل نبودند.

امام خمینی، به‏ مثابه یک رهبر الهی، زمانی که از ویژگی‏‌های انسانی زن و مرد سخن می‌‏گوید، زن را همچون مرد بر سرنوشت خود مسلط دانسته و او را در مسیر کمال و کسب فضایل همچون مرد قلم‏داد می‏‌کند. نکته مهمی که از فرمایشات امام خمینی به‏ دست می‏‌آید این است که ایشان نقش زن را در سعادت و شقاوت جامعه بسیار مؤثرتر از نقش مرد می‌‏داند و در بسیاری از پیام‏‌ها و سخنرانی‏‌های خود بدان اشاره می‏‌کند. همچنین در فرمایشات حضرت امام به مناسب‏ت‌های مختلف و با عبارت‌‏های متعدد این موضوع مورد تأکید قرار می‏‌گیرد که احترام، خدمت و عنایت اسلام به زن بیش از مرد بوده است.

این مطلب نشان می‌‏دهد که تا پیش از اسلام، زن از نظر شرف و برخورداری از حقیقت انسانی در مرتبه بعدتر مرد قرار داشته است. همان‏طور که در ابتدا بدان پرداخته شد از حیث حقوعی تفاوت‌‏هایی بین مرد و زن وجود دارد که مبنای این تفاوت نقش‌‏ها و کارکردهای زن و مرد در خانواده است؛ بنابراین اشتراک مرد و زن در کسب فضائل و حیثیات انسانی، لازمه‌‏ای با تشابه صددرصدی ایشان در حقوق و تکالیف خانوادگی ندارد. اسلام هرگز رجحان و فضیلتی برای مردان نسبت به زنان قائل نیست؛ اما با توجه به تلازم حق و تکلیف و به دلیل مسئولیت‌‏ها و تکالیف بیشتری که برعهده مردان نهاده است در مواردی، اختیارات بیشتری نیز برای ایشان قائل شده است و این عین عدالت است؛ چرا که اگر با وجود تفاوت در تکالیف، امتیازات نیز برابر بود عدالت محقق نمی‌شود.

امام خمینی(ره) بر این باورند که اسلام دین سیاسی است و حتی عبادت نیز سیاسی است؛ لذا عرصه سیاسی، عرصه مردانه تلقی نشده و ورود زنان در این عرصه نه‏ تنها حق، بلکه تکلیف ایشان به‏‌شمار می‏‌رود. البته امام(ره) تأکید دارند که نباید این نکته بسیار مهم مورد غفلت واقع شود که حضور زن مسلمان باید با حفظ عفت و حدود اسلامی همراه باشد به ‏گونه‌‏ای که شأن زن مسلمان به هیچ وجه به مخاطره نیفتد. امام خمینی اهمیت حضور زنان را در انقلاب و پیشبرد اهداف زن فراتر از حضور مردان دانسته و نقش بانوان را نقشی مضاعف قلم‏داد می‌‏کند. در فرازی از بیانات ایشان چنین آمده است: شما بانوان در ایران ثابت کردید که در پیشاپیش این نهضت قدم برداشتید. شما سهم بزرگی در این نهضت اسلامی دارید و شماها مردان و زنانِ شیر در ایران تربیت می‌‏کنید.

دامن شما دامن عصمت، عفت و عظمت است. در حقیقت، عملکرد زنان را می‏‌توان از نگاه امام هم در ایجاد تحول عظیمی که ایشان خود سکان‏دار زن بودند و هم در تثبیت نظام سیاسی جدید، بسیار مؤثر و دارای جایگاهی بااهمیت دانست. امام خمینی با هویت‏‌بخشی حقیقی به زن، به کرامت، شرافت، منزلت و ارجمندی زن مسلمان اشاره کرده و قوانین منبعث از سوی خداوند را به صلاح جامعه معرفی می‏‌کند. داشتن پوشش اسلامی برای بانوان را در جامعه ضروری دانسته و زن را برای حفظ ارزش‏‌ها می‏‌دانند و به خانم‏ها هشدار می‌‏دهند که به سوءنیت افرادی که از روی عمد، قصد دارند زن‌‏ها را ملعبه و عروسکی کنند، آگاه شوند و خرده‌‏گیری به قوانین اسلامی، به‌‏ویژه حجاب را وسوسه شیطانی ایشان تلقی کنند و زن بودن را از نگاه اسلام بر ارزش‌‏های والایی، چون تربیت و انسان‏‌سازی و دخالت آگاهانه در مقدرات کشور خویش معرفی می‏‌کنند.