طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر از اواخر دولت دهم مطرح شد. این طرح بارها در کشور پررنگ شده است. اخیراً مجدداً این طرح را مرکز پژوهش های مجلس مطرح کرده است. به زعم کارشناسان، با اختصاص بنزین به هر کد ملی، کسانی که خودرو دارند از بنزین سهمیه ای استفاده می‌کنند و کسانی که خودرو ندارند، می‌توانند آن را در بازار آزاد بفروشند. بنابراین نوعی عدالت در تخصیص یارانه ها ایجاد می شود.

در سازوکار اختصاص سهمیه بنزین به نفر، کسانی که زیاد مصرف می‌کنند مجبور به کم کردن مصرف می‌شوند و یا با هزینه بالا آن را از دیگران می‌خرند. در این روش، افرادی که فاقد خودرو هستند، می توانند بنزین خود را بفروشند و از درآمدش سود ببرند. به زعم بسیاری، این روش از یک طرف موجب عدالت در تخصیص یارانه ها می شود و از سوی دیگر، مدیریت مصرف را به دنبال دارد.

با توجه به مزیت هایی که برای طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر برشمردیم، مرکز پژوهش‌های مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه۱۴۰۳، پیشنهاد توزیع یارانه بنزین به افراد را ارائه کرده است.

بر اساس این پیشنهاد، دولت باید از خرداد ماه سال آینده به سرپرست خانوارهای فاقد خودرو به ازای هر نفر، ماهانه ۱۵ لیتر سهمیه بنزین اعطا کند که این سهمیه از محل حذف سهمیه خانوارهای دارای سه خودرو و بیشتر تامین می‌شود.

فرشاد جامع کارشناس انرژی با اشاره به این موضوع که در مورد بنزین دو موضوع قیمت و نحوه ی اختصاص یارانه مطرح است، تصریح کرد: مرکز پژوهش های مجلس طرحی را در مورد نحوه ی تخصیص یارانه در حوزه ی بنزین مطرح کرده است، مبنی بر اینکه سهمیه ی بنزین به جای خودرو به نفر اختصاص پیدا کند.

وی ادامه داد: در طرح مورد بحث قرار است بازتوزیع یارانه ی بنزین مدنظر قرار بگیرد. بر اساس بررسی هایی که انجام شده است، حدود 50 درصد از جمعیت کشور از هیچ نوع خودروی شخصی بهره مند نیستند. این افراد طبیعتاً از یارانه ی بنزین بهره نمی برند. همین واقعیت نشان می دهد که توزیع مناسبی در زمینه ی یارانه ی بنزین نداریم و به صورت عادلانه این یارانه به تمام شهروندان تعلق نمی گیرد.

این کارشناس توضیح داد: از آنجائیکه تعرفه گذاری در حوزه ی گاز و برق به صورت پلکانی است، تا حدی عدالت در تخصیص یارانه ها اعمال می شود. اما در حوزه ی بنزین، یارانه ها به صورت ناعادلانه ارائه می شوند. به نحوی که دهک های پایین جامعه نسبت به دهک های بالای جامعه سهم بسیار کمتری از یارانه ها دارند.

وی ادامه داد: اجرای طرح تخصیص سهمیه بنزین به نفر می تواند کمک کند که بازتوزیع یارانه بنزین با عدالت بیشتری صورت بگیرد و هدفمندی یارانه ها را داشته باشیم. موضوع مهم این است که قرار نیست قیمت بنزین افزایش پیدا کند. قیمت بین 1500 تا 3 هزار تومان به ازای هر لیتر خواهد بود.

این کارشناس انرژی توضیح داد: اتفاق مثبتی که با اجرای این طرح رخ می دهد این است که یک بازار ثانویه برای عرضه ی بنزین ایجاد می شود. در این سازوکار کسانی که بنزین اضافه دارند به فروش بنزین سهمیه ای خود اقدام می کنند و افرادی که می خواهند بیشتر از استاندارد مصرف کنند، باید آن را در این بازار تهیه کنند. بنابراین نوعی مدیریت مصرف اتفاق می افتد.

وی ادامه داد: برخی کارشناسان انتقاد می کنند که در شرایط ناترازی بنزین چرا می خواهیم به درصد بیشتری از مردم سهمیه ی بنزین بدهیم. در جواب باید بگوییم که بخشی از این سهمیه که به افراد فاقد خودرو اختصاص پیدا می کند از محل حذف سهمیه ی کسانی که چندین خودرو دارند، تأمین می شود. مابقی آن از محل سرمایه گذاری دولت تأمین می شود. اما از آنجائیکه اجرای این طرح مدیریت مصرف را به دنبال خواهد داشت، این سرمایه گذاری پوشش داده می شود.