روز ولادت حضرت علی اکبر(ع) به نام روز جوان نام‌گذاری شده است. یکی از ویژگی‌های سیره رفتاری اهل بیت(ع) به خصوص امام رضا(ع)، توجه ویژه به جوانان و برنامه‌های زندگی آنان است. روایت‌های اهل بیت(ع) پر است از توصیه‌هایی برای ازدواج و انتخاب همسر، آداب همسرداری، فرزندداری و دیگر امور مربوط به جوانان. امام رضا(ع) توصیه‌های مهمی در این ‌باره دارند که در منابع روایی شیعه آمده است.

اشاره: 40 چهارشنبه را میهمان کلمات گهربار و حیات‌بخش حضرت علی بن موسی ‌الرضا(ع) هستیم و همراه خوانندگان، شرح یک حدیث رضوی را در گفت‌وگو با استادان حوزه و دانشگاه بررسی خواهیم کرد.

شرح حدیث این هفته را در محضر پژوهشگر حوزه دین حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی کرم‌بابایی هستیم تا از جام معرفت کلمات رضوی، جان تشنه خویش را سیراب کنیم.

 از توصیه‌های امام رضا(ع) به جوانان برای مخاطبان رواق بگویید.

ولادت باسعادت حضرت علی‌اکبر(ع) را خدمت همه شیعیان به ویژه جوانان عزیز تبریک و تهنیت عرض می‌کنم. همان ‌طور که می‌دانید اهل بیت(ع) توصیه‌های فراوانی برای جوانان در زمینه‌های مختلف داشته‌اند که اگر به آن‌ها عمل شود، تضمین‌کننده خوشبختی دنیا و آخرت آنان است.

به مناسبت اینکه در اینجا از کلمات حضرت رضا(ع) باید صحبت کنیم؛ برخی از توصیه‌های آن حضرت برای جوانان به خصوص در بحث ازدواج و همسرداری و فرزندداری را مرور می‌کنیم، باشد که جوانان عزیز ما با پیروی از این توصیه‌ها، راه خوشبختی و سعادت را پیش بگیرند.

نخستین توصیه‌ای که می‌توانیم بیان کنیم، توصیه به اصل ازدواج است. امام رضا(ع) نقل می‌فرمایند: مردی نزد امام باقر(ع) رسید، حضرت فرمود: ازدواج کرده‌ای؟ مرد گفت: نه. حضرت فرمود: دنیا و هر آنچه در آن است را دوست ندارم اگر بی‌همسر سر کنم. دو رکعت نمازی که فرد متأهل می‌گذارد، برتر از عمل مجردی است که شب زنده‌داری کند و روزها روزه‌دار باشد.

در کتاب فقه الرضا(ع) روایتی از آن حضرت نقل شده است که فرمودند: «و إن خطب إلیک رجل رضیت دینه وخلقه، فزوجه ولا یمنعک فقره وفاقته قال الله تعالی: (وإن یتفرقا یغن الله کلا من سعته) و قوله: (إن یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم» هنگامی که مردی از شما خواستگاری کرد که از دین و اخلاق او راضی بودید، به ازدواج با او رضایت دهید و مبادا فقر او تو را از این رضایت‏ بازدارد. خداوند وعده داده است اگر زن و شوهر فقیر باشند و ازدواج کنند آن‌ها را با فضل و برکت خود، بی‌نیاز خواهد کرد.

آیا از آن حضرت(ع) توصیه‌هایی به جوانان برای معیارهای انتخاب یک همسر شایسته نیز نقل شده است؟

بله، در این مورد هم روایت‌هایی از اهل بیت(ع) به خصوص حضرت رضا(ع) نقل شده است. از جمله اینکه آن حضرت فرمودند: هر گاه خواستی ازدواج کنی، از خداوند طلب خیر کن و در پی آن برو، سپس دو رکعت نماز بخوان و دست‌هایت را بالا ببر و بگو: «اللهُمَّ إنی اُریدُ التزویجَ فسَهِّل لی مِنَ النساءِ أحسَنهُنَّ خَلقاً وَخلقاً وَأعَفهُنَّ فرجاً، وَأحفظهُنَّ نفساً فِیَّ وَفی مالی، وَ أکمَلهُنَّ جَمالاً، وَأکثرَهُنَّ أولاداً؛ یعنی خداوندا! می‌خواهم ازدواج کنم. پس برای من از زنان، نیکوترین آن‌ها را از جهت نقش و نگار و خلق و خوی، و پاکدامن‌ترین آن‌ها، و محافظ‌ترین آن‌ها درباره من و مال من، و کامل‌ترین آن‌ها را از جهت زیبایی و جمال، و فراوان‌ترین آن‌ها از جهت ‌آوردن فرزند فراهم کن.

همچنین مرحوم کلینی در کتاب فروع کافی حضرت رضا(ع) روایتی از پیامبر(ص) نقل می‌کند که فرمود: «ما أفاد عبد فائده خیرا من زوجه صالحه اذا راها سرته و اذا غاب عنها حفظته فی نفسها و ماله» هیچ فایده‌ای برای انسان بهتر از این نیست که برای او همسری باشد که نگاه کردن به او موجب سرور و شادمانی شود و در غیاب شوهر، امانتدار و حافظ حریم خویش و خانواده و اموال شوهر باشد.

 آیا از آن حضرت(ع) توصیه‌ای در باب مهریه یا مراسم عروسی و جشن ازدواج وارد شده است؟

از آن حضرت(ع) روایتی از اجداد طاهرینش نقل شده است که می‌فرمایند: «ان الله تعالی غافرا کل ذنب الا من جحد مهرا او اغتصب أجیرا أجره او باع رجلا حرا» یعنی خداوند متعال هر گناهی را مورد مغفرت و آمرزش قرار می‌دهد مگر گناه انکار مهر زن یا عقب انداختن دستمزد یا فروش انسان آزاد را. همچنین حضرت(ع) فرموده‌اند: هنگامی که ازدواج می‌کنی، سعی کن مقدار مهریه از مهر السنه بیشتر نشود که رسول خدا(ص) با این مقدار مهریه ازدواج کرد.

یا در باب مراسم میهمانی برای عروسی و ازدواج فرمودند: من السنه إطعام الطَّعام عند التَّزویج؛ یعنی اطعام و میهمانی برای ازدواج، از سنت‌هاست.

از دیگر توصیه‌های حضرت(ع)، سفارش به فرزندآوری است که این کار را لازمه تداوم زندگی می‌شمارند. آن حضرت می فرمایند: کسی که از خود فرزندی به جا نگذارد، مثل این است که هرگز میان مردم نزیسته است اما آن کسی که از خود فرزندی به یادگار نهد، گویی نمرده و در میان مردم زنده است. امام علی بن موسی الرضا(ع) در روایت دیگری می‌فرمایند: فرزند، هدیه و موهبتی است از طرف خداوند برای او.

 سخن پایانی شما برای جوانان چیست؟

جوانان عزیز ما خود متوجه این نکته هستند که سعادت و خوشبختی دنیا و آخرت آن‌ها مرهون پیروی از سیره گفتاری و رفتاری اهل بیت(ع) است. آن بزرگواران، خیرخواهانی دلسوز و امامانی مهربان هستند که خوبی و نیکی مردم را می‌خواهند و دوست دارند آن‌ها به سعادت برسند به خصوص جوانان را مانند فرزندان خود می‌دانند که خوشبختی و رسیدن آن‌ها به مقام قرب الهی و رفاه در دنیا و سعادت در آخرت، آرزوی آن‌هاست. جوانان ما رفاقت و رابطه خود با اهل بیت(ع) را بیشتر کنند و بدانند هر چه این ارتباط قوی‌تر باشد، خیر و برکت و سعادت بیشتر خواهد بود.