روز شنبه و چند روز پس از عزیمت هیات آمریکایی برای دیدار با مقامات دولت انتقالی نیجر، سخنگوی شورای نظامی این کشور از لغو فوری توافقنامه نظامی بین ۲ کشور درباره حضور نیروهای آمریکایی در نیجر خبر داد.

«آمادو عبدالرحمان» سخنگوی حکومت‌ نظامی نیجر در جریان سخنرانی تلویزیونی خود با انتقاد از حضور نظامی غیرقانونی ایالات متحده در این کشور واقع در منطقه ساحل آفریقا، از نتیجه توافق تحمیل شده به نیجر و همچنین تمایل آمریکا برای سلب حق انتخاب مردم از شرکای خود انتقاد کرد.

دولت جدید نیجر که از زمان برکناری «محمد بازوم» رئیس‌جمهور طرفدار غرب در ژوئیه گذشته در قدرت بوده اقداماتی را برای قطع روابط با شرکای نظامی سابق این کشور انجام داده است.

رهبران جدید نیجر شکست دولت بازوم در مبارزه با تروریست‌ها در منطقه ساحل را با وجود حضور نیروهای خارجی از جمله نیروهای فرانسوی، دلیل برکناری او عنوان کرده‌اند.

پس از آنکه مقام‌های ارشد نیجر روابط خود را با حاکمان استعماری سابق قطع کردند و به نیروهای آن‌ها دستور خروج دادند، فرانسه خروج نیروهای خود از نیجر را در ماه دسامبر به پایان رساند.

خروج نظامیان فرانسوی از نیجر

شبکه فرانس ۲۴ گزارش داده آمریکا تلاش‌های دیپلماتیک قابل توجهی را به کار گرفته بود به این امید که از سرنوشتی مشابه فرانسه جلوگیری کند که خروج ۱۵۰۰ سرباز خود را در دسامبر تکمیل کرد. آن‌ها رویکرد آشتی‌جویانه‌تری در ارتباط با حکومت نظامی به نسبت رویکرد پاریس و متحدان منطقه‌ای رئیس‌جمهور مخلوع انتخاب کرده بودند و امیدوار بودند زمینه مشترکی با مقامات جدید پیدا کنند ولی این کار بیهوده بود.

در حالی که پاریس و جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا موسوم به «اکواس» به شدت «کودتا» را محکوم کرده و خواستار بازگرداندن فوری بازوم به وظایف خود شده بودند، ایالات متحده وضعیت نیجر را نه «کودتا» بلکه «تلاش ارتش برای تصاحب قدرت» اعلام کرد.

با این حال، در سال‌های اخیر، واشنگتن چند صد میلیون دلار از طریق برنامه‌های کمک‌های توسعه‌ای و همچنین برای تقویت مشارکت نظامی با نیامی که تا آن زمان ستون مبارزه آمریکایی‌ها با تروریسم در منطقه محسوب می‌شد، به نیجر اختصاص داده است.

نماد حضور آمریکا در نیجر، افتتاح پایگاه نظامی ۲۰۱ در «آگادز» مرکز اصلی اطلاعات و نظارت آمریکا در عملیات «ساحل» در سال ۲۰۱۹ است. این پایگاه که مجهز به هواپیماهای بدون سرنشین است، تخمین زده می‌شود برای واشنگتن ۱۰۰ میلیون دلار هزینه داشته که بیشتر سربازان آمریکایی حاضر در نیجر یعنی حدود ۱۱۰۰ نفر را در خود جای داده است.

پایگاه آمریکا در نیجر

آمریکا با آگاهی از اینکه نمی‌تواند برای مدت طولانی موقعیت مبهم را حفظ کند، مذاکراتی را با هدف بازگشت سریع یک دولت غیرنظامی به قدرت آغاز کرده بود. اما بدون موفقیت.

«ویکتوریا نولاند» فرستاده آمریکا به نیامی در اوایل ماه اوت، مذاکرات «نسبتاً دشوار» با مقامات جدید را تایید کرد اما او نتوانست «عبدالرحمان تیانی» رهبر شورای نظامی حاکم بر نیجر و محمد بازوم، رئیس جمهور مخلوع را ملاقات کند.

در ۱۰ اکتبر، ایالات متحده لحن خود را سخت‌تر کرد و برای اولین بار کودتا در نیامی را به رسمیت شناخت و در همان زمان، اکثر برنامه‌های حمایتی خود از نیجر، از جمله کمک و آموزش نیروهای نیجر به ارزش حدود ۵۰۰ میلیون دلار را به حال تعلیق درآورد.

به‌رغم این تغییر آشکار لحن، واشنگتن قصد نداشت شراکت با نیامی را کنار بگذارد و هیچ‌یک از این ۲ کشور نیز به خروج نیروهای آمریکایی از نیجر اشاره نکردند.

در ماه دسامبر، بعد از اولین سفر «مولی فی» فرستاده ارشد ایالات متحده در آفریقا، واشنگتن حتی اعلام کرد مایل است همکاری خود را در زمینه امنیت و توسعه با نیجر از سر بگیرد، مشروط بر اینکه کشور اقداماتی را برای احیای دموکراسی انجام دهد.

نظامیان آمریکایی و نیجری در نیجر

آمادو عبدالرحمن اما در طی سخنرانی تازه خود بر تمایل قاطع دولت انتقالی برای سازماندهی هرچه زودتر بازگشت مردم به زندگی عادی تأکید کرد و فشارهای اکواس و آمریکا باعث نشد او تاریخی برای برگزاری انتخابات تعیین کند.

طبق گزارش رسانه فرانسوی، نکته دیگری بین نیجر و آمریکا که باعث فروپاشی روابط شده است، وجود دارد: «مسئله شرکای دیپلماتیک و استراتژیک نیجر». در این رابطه، واشنگتن همچنین شراکت نظامیان نیجر و بورکینافاسو را با چشم بدی نگاه می‌کرد و درباره حضور نظامیان واگنر در این منطقه هم نگران بود.

فرانس ۲۴ از قول یک کارشناس که نمی‌خواست نامش فاش شود، نوشت: «بدیهی است که ایالات متحده درک نکرده که نیجر مانند مالی و بورکینافاسو اکنون در منطقه امتناع از هرگونه دیکته و همسویی است».

سخنگوی حکومت‌نظامی نیجر همچنین از آمریکایی‌ها به دلیل ادعاهای نادرست در رابطه با قرارداد مخفی اورانیوم با ایران انتقاد و از همکاری با روسیه به عنوان مشارکت دولت با دولت برای دستیابی به تجهیزات لازم برای مبارزه با تروریسم، دفاع کرد.

عبدالرحمان همچنین اعلام کرد قرارداد همکاری با آمریکا با زور واشنگتن تحمیل شد، حضور آمریکا در خاک نیجر غیرقانونی بوده و تمامی هنجارهای قانونی و دموکراتیک را نقض می‌کند.

رسانه فرانسوی می‌نویسد «واشنگتن با تمرکز بر دیپلماسی گفت‌وگو و متقاعدسازی، هم در مورد مسئله دموکراسی و هم در مورد انتخاب شرکا، ماندن را انتخاب کرده بود اما مقامات معتقدند که در مداخلات خود از حد فراتر رفته و امروز آن‌ها را در معرض سرنوشتی مشابه فرانسه قرار داده است». 

ژنرال «عبدالرحمان شیانی» رئیس شورای نظامی نیجر

همچنین روابط خوب نیامی و مسکو و حضور روسیه در این کشور واشنگتن را عصبانی کرده است. نیجر حالا به سمت مسکو می‌نگرد. در ماه دسامبر و پس از بازدید معاون وزیر دفاع روسیه از نیجر، قراردادی بین مسکو و نیامی امضا شد و مفاد آن هم محرمانه است.

«سرژ دانیال» روزنامه‌نگار معتقد است: «مردم نیجر بر این باورند که خروج آمریکایی‌ها مشکلی ایجاد نمی‌کند و معتقدند این کشور می‌تواند روابط خود را با کشوری مانند روسیه تحکیم بخشد».

حال باید دید که آیا واشنگتن فورا نیجر را ترک خواهد کرد یا مانند پاریس کمی مقاومت خواهد کرد.