یکی از فضایل ارزشمند که برای همه‌ی انسان‌ها بویژه محصلین علوم دینی و مسئولین نظام مقدس اسلامی ضروری و لازم شمرده می‌شود، فضیلت گرانسنگ و گرانبهایی به نام «اخلاص» است.
به راستی اخلاص چیست و چه اثری را در زندگی افراد می‌گذارد؟ چگونه اخلاص از رموز موفقیت در زندگانی انسان‌ها می‌باشد؟ تفاوت و جایگاه مخلصین در مقایسه با دیگران چگونه است؟ نقش اخلاص در امیدواری و استقامت چیست؟
بدیهی است که انسان‌ها برای داشتن عملکردی مطلوب، لازم است قدرتمند باشند! وجود قدرت یکی از مولفه‌های ضروری و لازم برای موفقیتِ فعالیت‌های هر شخص شمرده می‌شود؛ حال، قدرت جسمی برای امور جسمانی و قدرت روحی برای امور روحانی و جسمانی!
اما سوال اینجاست برای به دست آوردن قدرت باید چه کار کرد؟! چگونه یک شخص، قوی و یا در مقابل ضعیف و بیمار می‌شود؟! چگونه می‌توان همیشه امیدوار و در مقابل مشکلات مقتدرانه ایستاد؟
یکی از مولفه‌های قطعی برای ایجاد و پیدایش قدرت در هر فردی، تمرکز علاقه‌ها، نیازها و گرایش‌های گوناگون او بر یک مرکز واحد است؛ اگر علاقه‌ها، نگرش‌ها و تمایلات متعدد انسان، در موارد مختلف و گوناگونی مصرف شود، قوای او به تحلیل رفته و به علت توجه به امور متعددی که هر یک، از او انرژی قابل توجهی می‌گیرد، نمی‌تواند دیگر موفقیت چندانی کسب نماید!
در ادبیات دینی ما، تمرکز قوا، علاقه‌ها و تمایلات انسان بر یک مرکز واحد «اخلاص» نام دارد!
اخلاص یعنی همه‌ی علاقه‌هایت، نیازهای گسترده‌ات و تمایلات متعدد خود را بر مرکز واحدی متمرکز کن و هر نگرش و تمایل دیگری هم که داری ( مال، شهرت، مقام، خانواده و...) با یک نیت سراغ آن‌ها برو و همه را از مبدأ واحدی به نام «خدای متعال» ببین و بخواه.
توجه به این مرکز همان صدی است که نود هم پیش ماست! و الا اگر تمرکز باشد اما بر امور محدود و مادی، همچنان نتیجه مطلوبی حاصل نخواهد شد.
لذا با توجه به آنکه هر فرد یک قلب و مرکز گرایش بیشتر ندارد (۱)، رمز موفقیت وی، توجه دادن آن به یک مقتدر حقیقی و بالذات به نام خدای متعال است که ثمره این توجه، به دست آوردن مطلوب انسان است، بی‌آنکه انرژی بیش از حدی از او به هدر برود.
نیست در لوح دلم جز الف قامت یار // چه کنم حرف دگر یاد نداد استادم
اگر روح آدمی تکه تکه و بخش بخش هزینه توجه به موارد گوناگونی شود مثلا در پی رضایت این و آن، یا به دنبال حفظ سمَت و یا گله و شکایت از منتقدانِ بی‌انصاف و مانند آن، در این صورت روح و انگیزه شخص ضعیف و مریض شده و دیگر نمی‌تواند به نحو مطلوب فعالیت نماید؛ اما در مقابل، اگر همه‌ی علاقه‌ها و تمایلات او از یک مرکز و منبعی درخواست شود و تمام توجه او به یک نقطه باشد و همت او تنها جلب رضایت خالق خویش باشد، روح قوی شده و چون انرژی زائدی از او به هدر نمی‌رود، می‌تواند از حیث کمّی و کیفی به نحو مطلوب، فعالیت نماید.
چه زیبا امیرالمومنین (علیه‌السلام) فرمود: «بالاخلاص یکون الخلاص» (۲)
اگر می‌خواهی بدون مانع و سد راهی به سمت مقصودت حرکت کنی، همه را از منبع مقتدری به نام خداوند بخواه تا آسوده، راحت و قوی شوی! تنها با توجه به اوست که می‌توانی از کنار همه مشکلات و بی‌انصافی‌ها بگذری و همچنان امیدوارانه و با استقامت فعالیت نمایی!
با این توضیح مختصر، بیان شهید حسن باقری (رحمةالله‌علیه) به خوبی روشن می‌شود که فرمود: «اگر خسته شدیم، باید بدانیم کجای کار اشکال دارد، و گرنه کار برای خدا که خستگی ندارد».
اگر همه توجه انسان به یک نقطه و مسیر روشنی باشد، خستگی بی‌معنی است و این همان نکته و رمزی است که مشاهده می‌کنیم انسان‌های مخلص، همچون شهدای عزیز ما، افرادی پرکار، پرتلاش و دارای عملکردی موثر و ارزشمند بوده‌اند.
شهید عزیز و عالم مجاهد آیت الله سید ابراهیم رئیسی بدون شک از مخلصین روزگار بود! عدم توجه به زخارف دنیوی، بزرگ‌منشی، استقامت و امیدواری همیشگی‌اش مرهون اخلاص او بود.
اینکه با همه‌ی هجمه‌ها، طعن‌ها و بی‌انصافی‌هایی که در حق او روا شد مقتدرانه و امیدوارانه ایستاد و خود را سرباز ولایت معرفی کرد که بنا دارد خوب سربازی کند! همگی مرهون اخلاص و توجه ویژه و خاص این شهید عزیز به خدای متعال بود؛ او رضایت مردم را که رضایت خدای متعال است بر رضایت چند حزب و برخی بی‌انصافانِ مجازی و حقیقی ترجیح داد و چه زیبا این عمل صالح توسط نائب‌الامام تایید شد: «رئیسی عزیز خستگی نمیشناخت. در این حادثه‌ی تلخ، ملت ایران، خدمتگزار صمیمی و مخلص و با ارزشی را از دست داد. برای او صلاح و رضایت مردم که حاکی از رضایت الهی است بر همه چیز ترجیح داشت، از این رو آزردگیهایش از ناسپاسی و طعن برخی بدخواهان، مانع تلاش شبانه روزیش برای پیشرفت و اصلاح امور نمیشد».
بدون شک این استقامت و امیدواری به آینده و عدمِ عقب‌نشینی در مقابل هجمه‌ها ثمرات اخلاص ایشان بود.
و این یک درس بزرگ برای همه‌ی‌ما بویژه برای مسئولین می‌باشد که اگر به دنبال عملکرد مثبت، مؤثر و خستگی‌ناپذیر می‌باشید، باید توجه کنیم که این نوع خدمت‌گزاری، قدرت می‌خواهد و پیدایش قدرت جز از راه توجه نگرش‌ها و تمایلات بر نقطه‌واحدی ممکن نیست! و این همان راز توصیه اولیای الهی به فضیلتی به نام «اخلاص» است و این اخلاص بود که رئیسی را رئیسی عزیز و شهید جمهور کرد.
از روح مطهر افتخار حوزه و روحانیت، شهید سعید آیت الله ابراهیم رئیسی و همراهان عزیزش طلب عفو و دعای شهادت دارم!
علی گلستانی
پی نوشت ها:
۱. اشاره به آیه کریمه ۴ سوره احزاب
۲. عدة‌الداعی و نجاح‌الساعی، جلد ۱، صفحه ۱۷۷
نظر شما