آذین بندی حسینیه، نخل برداری، طبخ آش، ذبح گوسفند، پخش نذورات مردمی، روضه خوانی، پرسه زنی، دسته سقا و برپایی هیات‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی از برنامه‌های مردم یزد در ماه محرم است. در استان یزد شور حسینی در مردم به ویژه جوانان و نوجوانان با سیاه پوش کردن هر کوی و برزن، برافراشتن پرچم ها و بیرق سیاه به یاد مظلومیت امام حسین (ع) و خاندانش در کوچه ها وخیابان از روزهای قبل محرم نمایان می شود.
سبک خاص و تنوع عزاداری در یزد قابل توجه است؛ در عین شکل و محتوای یکسان عزاداری در این شهر با دیگر شهرها، وجه منحصر به فرد و اختصاصی نیز در آئین و مراسم‌هایشان دارند. نخل‌برداری یزد با آن عظمت و شکوه در هیچ جای دنیا سابقه ندارد و سبک خاص نوحه‌خوانی و سینه‌زنی عزاداران یزدی شهره عام و خاص است.
مراسم عزاداری محرم و صفر در یزد حسینیه ایران از شب اول محرم آغاز و تا نهم ربیع‌الاول شهادت امام حسن عسکری (ع) ادامه دارد. مراسم در بسیاری از کوچه‌ها و پس کوچه‌ها، منازل، مساجد، حسینیه‌ها، بقاع متبرکه و مجموعه‌های فرهنگی و آموزشی برگزار می‌شود.
از مهم‌ترین آداب و رسوم مردم یزد در محرم روضه‌های خانگی با قدمت چند صد ساله، نخل‌برداری، سینه‌زنی و زنجیرزنی، دسته‌گردانی و سنگ‌زنی است که در بیشتر شهرها و محله‌های یزد برگزار می‌شود. نامگذاری یزد به حسینیه ایران بر سه اصل قدمت، کثرت و ویژگی سبک خاص عزاداری آن‌ها استوار است؛ وجود حسینیه‌ها، مواکب و تکایای متعدد در شهر یزد باعث شده تا یزد به‌عنوان «حسینیه ایران» شناخته شود.
مردم یزد با وجود تغییرات و تحولات مختلف، همچنان به ارزش‌ها و آیین‌های مذهبی خود پایبند مانده‌اند. این پایداری و مقاومت در برابر تغییرات، یکی از دلایل اصلی لقب «حسینیه ایران» برای یزد است. یزد به‌عنوان حسینیه ایران، نه‌تنها یک مکان جغرافیایی، بلکه نمادی از عشق و ارادت مردم ایران به امام حسین (ع) و ارزش‌های دینی است. این لقب به‌خوبی نشان‌دهنده تاریخچه، فرهنگ و هویت مردم یزد و نقش برجسته آن‌ها در تداوم و ترویج آیین‌های مذهبی در کشور است.
بازدید ۴۸۰گردشگر از مراسم‌های مذهبی در یزد
سید محمد رستگاری، مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی استان یزد در مورد اینکه چرا یزد را حسینیه ایران می نامند به خبرنگار تحریریه جوان قدس گفت: یزد از دیرباز بنام دارالعباده شناخته می‌شود و در ۳۶۵ روز از سال مراسم‌های عزاداری در کوی و برزن این استان برگزار می‌شود. مخصوصا در ماه‌های محرم و صفر با ویژگی خاص و سنتی اصیل یزدی‌ها این آیین‌ها برپا می‌شود که زبانزد خاص و عام است. از مرحوم استاد سعادتمند هم می‌توان به عنوان یکی از مداحان قدیمی این استان نام برد که صدا و مداحی ایشان ثبت ملی شده است.
مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی یزد در زمینه نحوه جذب گردشگران به مراسم‌های مذهبی به استان تشریح کرد: در یزد عزاداری های سنتی از قبیل نخل‌برداری، سینه زنی، سنگ زنی و.... که فلسفه واقعه عاشورا به خوبی نمایش می‌دهد، برگزار می شود. پخش این عزاداری‌ها توسط رسانه ملی و فضاهای مجازی به صورت زنده، جذابیت خاصی برای گردشگران داخلی و خارجی به وجود آورده است. سعی داریم بحث خنثی سازی اسلام هراسی و ایران هراسی توسط معاندین و دشمنان شیعه است را به این وسیله اجرا کنیم.
وی در ادامه افزود: با تشکیل کارگروها از بدو ورود گردشگران در استان با برنامه ریزی‌هایی خاص تلاش می کنیم به بهترین شکل ممکن این آیین‌ها را برای آن‌ها معرفی کنیم. هرسال هم به تعداد این گردشگران افزوده می‌شود و ما امسال بیشتر از ۴۸۰ نفر گردشگر خارجی از کشورهای ترکیه، آلمان، اسپانیا و چین داشتیم که در برنامه‌های عزاداری حسینی در شهرستان‌های اردکان، اشکذر، می‌بد، مهریز و مرکز یزد شرکت کردند.
رستگاری، رسم و رواج ویژه مراسم عزاداری را این گونه بیان می‌کند: قبل از شروع ماه محرم آیین برپا کردن پوش( خیمه) اباعبدالله علیه‌السلام آیین خاصی برای اعلام عزاداری محرم است که حسینیه فوادان یزد سرامد این رسم است. در طول ماه محرم هم برنامه‌های پرسه‌زنی، زنجیرزنی، سینه‌زنی و از همه مهمتر مراسم نخل‌برداری و مراسم صبح سیه مکن طلوع توسط هیئت‌های مختلف برگزار می‌شود. این آیین بیشتر از مراسم‌های عزاداری دیگر مردم یزد ثبت ملی شده است.
وی در مورد قدمت حسینیه‌ها در یزد اظهار کرد: حسینه‌ها در بافت تاریخی قرار دارند که از معماری خاص برخودار هستند و تعدادی از آن‌ها بیش از ۳۵۰ سال قدمت دارند و در کتاب‌های تاریخ هم از آن‌ها یاد شده است. مجموعه شاه طهماسب یزد و تکیه امیر چقماق از حسینیه‌های شاخص یزد است.
صنایع دستی یزد معرف فرهنگ اصیل ایرانی
مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی یزد در مورد بازسازی و مرمت قلعه تاریخی ملکی هرات تشریح کرد: قلعه ملکی خاتم یکی از با ارزش‌ترین بناهای این استان است، با پیگیری‌های انجام شده و با همکاری مسئولین استانی مرمت این اثر تاریخی با طی مراحل قانونی به بخش خصوصی واگذار شد. امیدواریم که طرف قرداد براساس آنچه که ذکر شده است مرمت را به زودی به پایان برساند و مورد بهره برداری قرار بگیرد.
رستگاری در مورد اهمیت حفاظت از بافت‌های تاریخی در مقابل ساخت و سازهای نو شهری گفت: بعد از ثبت جهانی یزد قاعدتا توجه بیشتری به بافت تاریخی صورت گرفته است. مسئولین، فعالین میراث فرهنگی و مردم هم در زمینه حفاظت از این بناها دغدغه‌مند و پیگیری هستند که برای ما ارزشمند است. لذا پایگاه ثبت جهانی، اداره میراث فرهنگی همواره نظارت و رعایت ظوابط حاکم بر بافت تاریخی دارند. در این زمینه همکاری شهرداری محترم و سایر ارگان‌های مرتبط را خواهان هستیم تا از ساخت و سازهای غیر اصولی پیشگیری کنیم.
وی افزود: سیل سال‌های اخیر هم خساراتی را به اماکن تاریخی وارد کرده و نیازمند کمک همه برای مرمت و بازسازی است. میراث فرهنگی برای مرمت و حتی جذب گردشگر به تنهایی نمی‌تواند کاری را انجام دهد و یاری همگان را می طلبد. بعد لغو روادید برای بعضی از کشورها شاهد افزایش گردشگرها بودیم، ساخت شرکت ایر یزد هم در این زمینه کمک کننده بود و امسال یزد به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای عضو مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا (ACD) معرفی شد و همچنین چندین رویداد فرهنگی که در تهران برگزار شد. نمایندگان و سفیران کشورهای مختلف از غرفه یزد بازدید کردند که برای معرفی یزد خیلی کمک کننده است.
ارسال فرش دستباف یزد به المپیک
رستگاری در مورد وضعیت کلی میراث فرهنگی و صنایع دستی در این استان گفت: اقداماتی که از گذشته تا به امروز صورت گرفته و شرایط بهتری را رقم زده است. ما این را مدیون مردم یزد و فعالین گردشگری و فرهنگی هستیم.
مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی یزد در پایان با اشاره به ارسال فرش دستباف یزد برای چندمین سال متوالی به مسابقات المپیک، گفت: ارسال این فرش برای ما خیلی ارزشمند است. در کنار این‌ها ما صنایع دستی زیادی داریم که ثبت میراث ملی شده و برای ثبت جهانی آن اقداماتی صورت گرفته است. این افتخار بزرگی است که فرش دستباف ما به عنوان نمادی از فرهنگ اصیل ایرانی در جهان معرفی می‌شود.
خدابخش حکیمی-خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما