به‌گزارش قدس آنلاین، براساس آنچه در برنامه هفتم هدف‌گذاری شده تا پایان این برنامه میزان ورودی گردشگر به ایران باید به ۱۵میلیون نفر برسد، اما آنچه مورد سؤال است اینکه آیا ما زیرساخت کافی برای جذب این میزان گردشگر را ایجاد کرده‌ایم و یا می‌توانیم ایجاد کنیم؟ طبق اعلام وزارت راه‌وشهرسازی طول خطوط ریلی کشور تا پایان سال۱۴۰۱ به حدود ۱۵هزار و ۵۷ کیلومتر رسید و به گفته رئیس اتحادیه شرکت‌های تعاونی مسافربری کشور، کل ناوگان اتوبوسرانی فعال بین‌شهری در ایران فقط ۶هزارو۵۰۰ دستگاه اتوبوس است، همچنین بنابر اعلام سازمان هواپیمایی کشوری تعداد ناوگان خطوط هوایی ایران متشکل از ۱۵ شرکت هواپیمایی است که در مجموع ۱۳۰ فروند هواپیما در اختیار دارند. حال آیا این امکانات پاسخگوی جذب ۱۵ میلیون گردشگر هدف‌گذاری شده است؟
چنانچه نیم‌نگاهی به اسناد بالادستی و عملکرد مسئولان ذی‌ربط در اهتمام به تحقق آنان بیندازید متوجه می‌شوید سال‌هاست مسئله جذب گردشگر مورد توجه بوده، اما عملاً این توجه در حد تئوری و روی کاغذ باقی مانده و به عمل نرسیده است. به‌طور مثال یکی از اهداف برنامه ششم توسعه رسیدن به عدد ۲۰ میلیون نفری جذب گردشگر خارجی تا پایان برنامه بود، اما مشاهده کردید در سال۱۴۰۲ تنها ۶ میلیون گردشگر خارجی جذب کردیم که این عدد نشان از این دارد که به کمتر از یک‌سوم آنچه مورد تأکید بوده، رسیده‌ایم!
هم اکنون سهم صنعت گردشگردی در تولید ناخالص ملی تنها حدود ۵درصد با رقمی افزون‌بر ۴۵۰هزار میلیارد تومان و سهم آن از اشتغال کشور حدود ۶درصد است. حال این ناکامی‌ها را بگذارید کنار آماری که مجمع جهانی اقتصادی داده و اعلام کرده ایران جزو ۱۰ کشور برتر در حوزه ظرفیت‌های گردشگری است. در مقابل اما همسایه ترک‌زبان ما توانسته کشورش را به یک قطب قدرتمند جذب گردشگر تبدیل کند تا جایی که ۱۲درصد تولید ناخالص ملی‌اش از بخش گردشگری تأمین می‌شود و درآمدش از جذب گردشگر در نیمه نخست سال۲۰۲۳، حدود ۷/۲۱میلیارد دلار بوده است.
نبود اهتمام از جانب مسئولان ایرانی برای توسعه صنعت گردشگری و تکیه کامل آنان به درآمدهای نفتی درحالی است که کشورهای اطراف ما یعنی امارات، ترکیه و حتی عربستان در این زمینه به‌گونه‌ای عمل کرده‌اند که جزو کشورهای پیشرو در حوزه جذب گردشگر شناخته شده‌اند تا جایی براساس اعلام سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد؛ امارات، ترکیه، استرالیا، کانادا، ژاپن، آلمان، عربستان سعودی، ماکائو(چین)، هند و مکزیک در رتبههای بعدی پس از آمریکا، انگلستان و فرانسه در جذب درآمدهای حاصل از گردشگری قرار گرفته‌اند. بر پایه اعلام این سازمان، عربستان سعودی از نظر رشد ورود گردشگران بین‌المللی در سال۲۰۲۳ نسبت به‌سال۲۰۱۹ در رتبه‌بندی گردشگری سازمان ملل، در صدر قرار گرفت، چراکه افزایش ۵۶درصدی در تعداد گردشگران ورودی را ثبت کرد و از این بابت بیش از ۱۰۰میلیارد ریال سعودی در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۳ بدست آورده است.
سفره حاضر و آماده نفتی!
مرتضی خاکسار، کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری در گفت‌وگو با قدس ضمن بیان اینکه ایران به‌لحاظ زیرساخت‌های طبیعی و تاریخی جزو سرآمدان جهان است به‌طوری که در حوزه زیرساخت‌های طبیعی دارای رتبه پنجم و به‌لحاظ جاذبه‌های تاریخی جزو ۹ کشور برتر جهان هستیم، ابراز کرد: اما از نظر ساختار برنامه‌ای و اجرا با چالش‌های بسیاری دست‌به‌گریبان هستیم به‌ویژه اینکه در حوزه ساختار توزیع بودجه بسیار کُند عمل می‌شود.
وی ادامه داد: تا زمانی که سفره حاضر و آماده نفت پهن است، دولت‌های ما (که اتفاقاً این مسئله پیشینه تاریخی دارد و از زمان قاجار بر همین منوال است) حاضر نخواهند شد در دیگر حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کنند و تنها به نفت تکیه خواهند کرد.
خاکسار ضمن بیان اینکه ما تنها در حال مصرف هستیم و نه تولید، خاطرنشان کرد: اینکه گفته می‌شود باید تا انتهای برنامه هفتم به ۱۵میلیون گردشگر برسیم مستلزم این است که بتوانیم بودجه را به‌صورت عادلانه توزیع کنیم به‌خصوص از زمانی که سازمان گردشگری تبدیل به وزارتخانه شد. متأسفانه عملکرد مسئولان این‌گونه نشان می‌دهد که تبدیل سازمان به وزارتخانه یک تبدیل اسمی بوده و درد اینجاست که از دیگر اداره‌ها و سازمان‌ها برای اداره‌های میراث فرهنگی و گردشگری نیرو معرفی می‌کنند!
این استاد دانشگاه با اشاره به‌اینکه امروز رویکرد دنیا توجه به‌اقتصاد گردشگری است و برای انتفاع از درآمدهای گردشگری برنامه‌ریزی می‌کنند، تصریح کرد: کافی است مسئولان بنگرند که امارات در حوزه گردشگری تجاری چه کرده است و یا در ترکیه در حوزه جذب گردشگر و یا عربستان در شهر خطی و ساحلی خود چه اقدام‌هایی انجام می‌دهند. درحال حاضر سنگاپور فرودگاه خودش را به جاذبه‌ای گردشگری تبدیل کرده؛ اما ما توان بهره‌بردن از جاذبه‌های خود را نداریم.
به‌عقیده وی جذب ۱۵میلیون گردشگر بدون کار کارشناسی و بدون برنامه‌ریزی مدون خواب و خیالی بیش نیست. برای تحقق بخشیدن به این آمار باید یک تیم مرکب از کارشناسان تشکیل شود تا با کار کارشناسی یک برنامه دقیق علمی به‌عنوان نقشه راه تدوین و به استان‌ها ارسال کنند و مسئولان هم متناسب با این برنامه به‌اختصاص بودجه بپردازند، چراکه رسیدن به این آمار نیازمند این است که در تمامی حوزه‌ها به استانداردهای لازم برسیم.
خاکسار بر اتخاذ یک رویکرد علمی و منسجم برای جذب گردشگر تأکید و تصریح کرد: امروز رویکرد اقتصادهای مهم دنیا به سمت گردشگری است و آنان از این طریق درآمدهای ناخالص خود را جذب می‌کنند.
این کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری در ادامه رسیدن به استانداردهایunwto را بسیار مهم و مؤثر در جذب گردشگر دانست و ابراز کرد: این سازمان تأکید دارد برای اینکه جایگاه کشوری را در منطقه سبز و در منطقه‌ای با ضریب اطمینان بالا در حوزه امنیت به رسمیت بشناسد باید به استانداردهای مورد توجه و تأکید برسد. حال آیا اقامتگاه‌ها و حمل‌ونقل ما استانداردهای لازم در این حوزه را دارند؟
سازمان به وزارتخانه تبدیل شد؛ اما عملکردها نه!
وی ضمن تأکید بر اینکه پس از تبدیل شدن سازمان گردشگری به وزارتخانه، هنوز سند چشم‌انداز توسعه تدوین نشده است، سلیقه‌ای عمل کردن و نداشتن نگاه تخصصی برای انتصاب مدیران و وزیران را یکی از مهم‌ترین آفت‌های این وزارتخانه دانست و تأکید کرد: تغییر مهره به‌تنهایی اوضاع را بهبود نمی‌بخشد، توجه به دانش فنی و در ادامه رسیدن به استانداردهای جهانی باید مورد توجه قرار گیرد.
خاکسار ابراز کرد: امروز متخصصان بسیاری در استان‌های مختلف داریم که دانش لازم برای تصدی پست‌های مدیریتی را دارند و مسائل و چالش‌ها را می‌دانند، اما به چشم نمی‌آیند و در مقابل افرادی را به‌عنوان مدیر و وزیر برمی‌گزینند که تخصص و رزومه لازم در این زمینه را ندارند و فقط باتوجه به‌اینکه در زاویه دید هستند، برگزیده می‌شوند.
به‌گفته این کارشناس، نیازمند یک انقلاب ساختاری در حوزه انتخاب مدیران و برنامه‌ریزان هستیم. افرادی که سخن از جذب ۱۵میلیون گردشگر می‌زنند آیا اطلاعی از وضعیت مراکز اقامتی و گردشگری ازجمله امکانات و مسائل ایمنی دارند.
وی افزود: ایران کریدور فرهنگی و تمدنی دنیا و دارای موقعیت ژئوپلتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئوفیزیکی است، بنابراین از نظر طبیعی تمام امکانات لازم برای جذب گردشگر را داریم، اما به‌لحاظ برنامه‌ریزی و اجرا عقب هستیم.
خاکسار خاطرنشان کرد: اختصاص بودجه باید مورد کار کارشناسی قرار گیرد و بودجه سازمان‌هایی که عملاً مصرف‌کننده هستند و هیچ اقدامی برای کسب درآمد نمی‌کنند، به‌نفع وزارت گردشگری و برای به‌حرکت درآوردن چرخ گردشگری و خارج کردن ایران از انزوای اقتصادی و سیاسی اخذ شود.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود به‌میزان بودجه‌ای که برای رسیدن به ۱۵ میلیون گردشگر در سال نیاز است اشاره کرد و رسیدن به‌یک عدد را نیازمند تدوین طرح آمایش گردشگری دانست؛ طرحی که تاکنون تدوین نشده، بنابراین نمی‌توان درخصوص میزان نیاز بودجه در این زمینه، عددی اعلام کرد.
نظر شما