به گزارش قدس آنلاین، بر اساس گزارش‌های اعلام شده سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۲۰۱۹ و قبل از شیوع کرونا برابر با ۶.۶ درصد بود و بر اساس آماری دیگر از ۵.۸ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۴.۱ در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
طبق آمارهای جهانی هم سهم اقتصاد سفر و گردشگری در تولید ناخالص ایران در سال ۲۰۱۲؛ ۴۵ هزار میلیارد تومان و در سال‌های بعدی تا ۲۰۱۸ به ترتیب ۵۸، ۷۴، ۷۹، ۹۱، ۱۰۱ و ۱۱۳ هزار میلیارد تومان بوده و پیش‌بینی شده که این رقم در سال ۲۰۲۸ به ۳۱۳ هزار میلیارد تومان برسد.
به‌طورکلی در سال ۹۵ از ۱۰ کشور اول مبدأ ورود گردشگر به ایران ۴.۱۳۵.۴۰۳ نفر وارد کشور شده‌اند و در سال ۱۳۹۶ این تعداد به ۴.۴۸۰.۹۱۸ نفر رسید. همچنین سال ۹۷، ایران میزبان ۵.۴۳۹.۱۵۱ گردشگر خارجی بود. این روند افزایشی ادامه داشت تا این که در سال ۹۸ به رقم ۸.۳۳۳.۶۷۵ نفر رسید.
پس از شیوع کرونا در سال ۹۹ میزان ورود گردشگران خارجی به طور محسوسی کاهش یافت به طوری که به گفته علی اصغر شالبافان، معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در سال ۱۴۰۰ شمار گردشگران خارجیِ به ایران سفر کرده یک میلیون و ۹۵۷ هزار نفر بوده که بیشترین تعداد سفرها از کشورهای همسایه انجام شده است.
این آمار در سه ماهه ابتدای سال جاری ۷۱۵ هزار نفر بوده که اتباع کشور عراق در صدر مسافران و گردشگران خارجی وارد شده به ایران بوده‌اند و پس از عراق؛ ترکیه، جمهوری آذربایجان، افغانستان و پاکستان رتبه‌های بعدی تعداد مسافران خارجی سفر کرده به ایران را از آنِ خود کرده‌اند.
توجه به نقش سفرا و رایزنان فرهنگی در جذب گردشگر
عبدالمجید شیخی، اقتصاددان در خصوص سهم ناچیز ایران در بحث اقتصاد گردشگری و دلایل پایین بودن این رقم، اظهار کرد: ایران دارای استعدادهای همه‌جانبه(فرهنگی، مذهبی، طبیعی و اجتماعی) گردشگری است و یکی از مهمترین جاذبه‌هایی که گردشگران به دلیل آن به ایران سفر می‌کنند روحیه مهمان‌پذیری و برخورد گرم مردم ایران با آنان است. مطمئنا گردشگری که در جمعی حضور می‌یابد، چنانچه مورد استقبال قرار گیرد سفر به آن جمع و منطقه را گواراتر می‌یابد.
وی به رتبه ۹ ایران در آثار تاریخی و رتبه دهم در جاذبه‌های اکوتوریستی جهان اشاره و تصریح کرد: این رتبه‌ها بر اساس استعدادهای شناسایی شده ایران اعلام شده، در صورتی که ایران استعدادهای بسیاری دارد که هنوز شناسایی نشده‌اند که در صورت شناسایی بین رتبه‌های اول تا چهارم دنیا در حوزه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی قرار می‌گیریم.
شیخی همچنین بر استفاده از قدرت رسانه برای تبلیغ ظرفیت‌های گردشگری ایران تاکید کرد و افزود: جذب گردشگر خارجی نیازمند یک وفاق عمومی بین بدنه حاکمیت و کارشناسان این حوزه است.
این اقتصاددان اضافه کرد: گردشگران مشتاق دیدن جاذبه‌های بومی کشورهای مختلف هستند، بنابراین آژانس‌های گردشگری که در این حوزه فعالیت دارند بایستی به بدنه خود آموزش دهند تا آنان سبقه فرهنگی و بومی ایران را به گردشگران نشان دهند.
وی تاکید کرد: گردشگران خارجی به ایران می‌آیند تا منحصرا فرهنگ و آداب و سنن این کشور را از نزدیک ببینند، خواهان دیدن راهنمایانی با رفتارهای کپی شده از غرب و غیرمتعارف با فرهنگ بومی ایران نیستند، همچنین گردشگران به دنبال اجناس بوم ساخت ایران هستند نه اجناس چینی.
شیخی ضمن بیان اینکه در این صورت است که سهم گردشگری ایران در اقتصاد افزایش می‌یابد، در ادامه به نقش سفرا و رایزنان فرهنگی در جذب گردشگر اشاره و خاطرنشان کرد: این سفرا و رایزنان فرهنگی می‌توانند علاوه بر تعاملاتی که برای جذب گردشگر برقرار می‌کنند، در ثبت جهانی آثاری که هنوز به ثبت نرسیده‌اند و یا در تبلیغ جاذبه‌های گردشگری ایران، بسیار نقش آفرین باشند.
این اقتصاددان در رابطه با علل عدم توجه کافی دولتمردان به اقتصاد گردشگری، ابراز کرد: متاسفانه این مشکل به نبود درکی صحیح از این مقوله بازمی‌گردد، همچنین منابع محدود مالی نیز یکی دیگر از چالش‌های حوزه گردشگری است.
استفاده از ظرفیت مردمی در قراردادهای نیابتی و استیجاری
وی پیشنهاد داد: البته در حوزه منابع مالی دولت می‌تواند به صورت مستقیم برای جاذبه‌هایی که امکان کسب درآمد از آنان فراهم است، با مردم قرارداد منعقد کند و با سپردن این جاذبه‌ها به صورت نیابتی و استیجاری به مردم، البته با نظارت بر آنان، بودجه لازم را تامین و برای جاذبه‌هایی که درآمدزا نیستند نیز بودجه تعیین کند.
شیخی یادآور شد: دومین منبع درآمدی عربستان پس از نفت، سفرهای حج است و این در حالی است که ما در ایران، امام هشتم(ع) و امازادگان بسیاری را داریم که خود عاملی مهم در جذب گردشگر و زائر است.
این اقتصاددان اضافه کرد: یکی دیگر از اقداماتی که سازمان‌های دولتی برای افزایش سهم اقتصاد گردشگری می‌توانند ایفا کنند این است که سازمان اوقاف منابع اقتصادی وقفی بسیاری در دست دارد که باید برای آنان کاربری متفاوت پیش‌بینی کند و از محل درآمد آنان به توسعه جاذبه‌های گردشگری و زیارتی کمک کند.
با این چرخ دنده‌های شکسته نمی‌توانیم به چشم انداز ۱۴۰۴ برسیم
همچنین مرتضی خاکسار، کارشناس اقتصاد گردشگری ضمن تاکید بر برنامه ریزی درست و اصولی دراین خصوص، ابراز کرد: هر زمان برنامه‌ریزی و تخصیص و بهینه سازی بودجه به درستی انجام شده و تمام این موارد در مسیر استفاده بهینه و رونق کسب و کار به‌کار رفته است، نتیجه خوبی به دست آمده؛ اما باید دید دررابطه با گردشگری چه کاشته‌ایم تا ببینیم چه برداشت می‌کنیم.
وی جذب گردشگر خارجی را نیازمند یک سری زیرساخت‌ها اعم از حمل و نقل، پذیرش اصولی، آموزش صحیح تورگردان‌ها و راهنمایان گردشگری و بروزرسانی امکانات دانست و اظهار کرد: امروز حدود ۷۰ درصد از گردشگران خارجی کشور ترکیه را ایرانیان تشکیل می‌دهند و مسئولین ترکیه برای ایجاد رابطه با گردشگران ایرانی برای آموزش زبان فارسی به عرضه کنندگان خدمات و کالا هزینه کردند؛ ما نیز باید به همین سمت حرکت کنیم و به عرضه کنندگان کالا و خدمات، زبان بیاموزیم.
خاکسار با تاکید بر اینکه همچنین باید نقاط ضعف‌مان که توریست را رنج می‌دهد شناسایی و آنان را برطرف کنیم، گفت: سوال این است که آیا می‌توانیم بدون محیا کردن امکانات، گردشگر دعوت کنیم؟
این کارشناس اقتصاد گردشگری ادامه داد: یکی دیگر از برنامه‌هایی که باید دنبال شود این است که دولت باید آموزش‌های لازم را به هر استان بدهد و هر استان به تفکیک بداند که برای جذب گردشگر چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد.
وی ضمن تاکید بر این نکته که با وضعیت فعلی و با این چرخ دنده‌های شکسته به آنچه که در سند چشم انداز ۱۴۰۴ برای حوزه گردشگری پیش‌بینی شده است نخواهیم رسید، بار دیگر بر مسئله برنامه ریزی در حوزه گردشگری تاکید کرد.
خاکسار با بیان اینکه انواع گردشگری علمیَ، فرهنگی، اجتماعی، طبیعی و غیره داریم، تصریح کرد: امروز فرانسه در حوزه گردشگری علمی سرمایه گذاری عظیمی کرده است؛ ما نیز برای رسیدن به چنین جایگاهی در حوزه‌های متفاوت گردشگری باید ببینیم که دیگر کشورها از جمله چین، هند و ترکیه چه کرده‌اند.
این کارشناس اقتصاد گردشگری تاکید کرد: مسئولین باید پاسخ دهند که چه میزان به بودجه‌های استانی در حوزه گردشگری افزوده و چه میزان از بروکراسی‌های اداری کاسته شده است.
رسیدن به ۲۰ میلیون گردشگر در سال، رویایی دوردست
طبق سند چشم انداز ۱۴۰۴، باید با جذب ۵.۱ درصد از گردشگران بین المللی یعنی ۲۰ میلیون نفر، حدود دو درصد از درآمد جهانی گردشگری معادل ۲۵ میلیارد دلار درسال را از آن خود کنیم که برای رسیدن به این هدف نیازمند عزمی جدی و برنامه‌ریزی دقیق هستیم که همه این‌ها خود مستلزم شناخت ظرفیت‌های اقتصادی کشور است.
البته با توجه به اینکه در سه ماهه اول سال جاری شمار گردشگران خارجی ۷۱۵ هزار نفر بوده‌اند بعید به نظر می‌رسد طی تنها سه سال آینده بتوانیم به رقم ۲۰ میلیون نفر در سال بریم.
از طرفی بر اساس آمار منتشر شده، در سال ۲۰۱۹ درآمد ایران از حوزه گردشگری حدود پنج میلیار دلار بود که این رقم باید در سال ۱۴۰۴ به ۲۵ میلیارد دلار در سال برسد که با توجه به اوضاع فعلی و عملکرد مسئولین بعید به نظر می‌رسد که به چنین درآمدی برسیم.
خبرنگار: فرزانه زراعتی
نظر شما