ایران از نظر برخورداری از جاذبه های تاریخی، فرهنگی و گردشگری رتبه دهم جهان را دارد و استان خراسان رضوی نیز با میزبانی سالانه 30 میلیون زائر و گردشگر داخلی و خارجی در زمینه های زیارتی، طبیعی، ورزشی، تاریخی، فرهنگی و غذایی دارای ظرفیت ها و جاذبه های متعدد و غیرقابل انکار است.
براساس آمارها حدود 10 درصد گردش مالی دنیا مربوط به صنعت گردشگری است که سهم ایران از این بخش فقط یک درصد و شاید کمتر باشد و عقب ماندگی از قطار ارزآور گردشگری به خاطر افت و خیزها، چالش ها و موانعی است که در شهرهای گردشگر پذیر از جمله مشهد بیشتر مشهود است.
وجود بارگاه منور رضوی به عنوان قبله دلها و گل سرسبد جاذبه ها و ظرفیت های گردشگری در مشهد شناخته می شود که جذب مسلمانان و شیعیان جهان به این قبله موجب تحول شگرف در عرصه گردشگری این کلانشهر است.
استان خراسان رضوی به رغم میزبانی سالانه از 27 میلیون گردشگر داخلی و بیش از 2 میلیون گردشگر خارجی که بیش از دو سوم گردشگران ورودی به کشور هستند و با داشتن جاذبه های استثنایی در زمینه های گردشگری زیارتی، فرهنگی، طبیعی و گردشگری حلال و حیات وحش و امثال آن، هنوز برای سوار شدن به قطار سودآور گردشگری و کسب عایدات اقتصادی که مستحق آن است با چالش های فراوان روبروست، چالش هایی که گرچه متعلق به امروز نیست اما حل و رفع آن ضروری است.

* زائرسراهای دولتی چالش کهنه در زمینه گردشگری
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این زمینه گفت: فعالیت زائر سراهای دولتی یکی از مشکلات و چالش های مهم در توسعه صنعت گردشگری مشهد محسوب می شود.
ابوالفضل مکرمی فر افزود: در برنامه چهارم توسعه واگذاری این زائرسراها به بخش خصوصی الزام قانونی پیدا کرد اما هنوز اقدام موثر در این زمینه انجام نشده و دلیل اصلی آن هم مرکزیت مدیریت این واحدها در تهران است.
وی با بیان اینکه زائرسراهای دولتی نه مالیات می دهند و نه تحت نظارت های لازم و استانداردهای ضروری فعالیت دارند اظهار داشت: ساماندهی زائرسراهای دولتی برای حمایت از واحدهای اقامتی رسمی و کاهش بار اضافی از دوش دولت ضروری است.
وی گفت: هم اکنون 350 زائرسرای دولتی در مشهد فعالیت دارد که بخش اندکی از این تعداد خود را با استانداردهای لازم تطبیق داده اند و بقیه به صورت خودمختار در حال فعالیت هستند.

* دولتی ها از ارائه خدمات اقامتی عقب بنشینند
استاندار خراسان رضوی نیز چندی پیش در جلسه ستاد اجرایی خدمات سفر این استان با اشاره به مشکل بنیادین فعالیت زائرسراهای دولتی و با تاکید بر فعالیت گسترده صنعت هتلداری در مشهد گفت: هیچیک از دستگاههای دولتی حق ارائه خدمات اقامتی در مشهد به غیر از کارکنان خود را ندارد.
علیرضا رشیدیان افزود: ارائه خدمات اقامتی از سوی دستگاههای دولتی مشهد به کارکنان خود نیز باید توام با رعایت چهارچوب ها و استانداردهای لازم اقامتی و تحت نظارت صورت گیرد.
وی اظهار داشت: دستگاههای دولتی می توانند با عقد قرارداد با مالکان واحدهای اقامتی رسمی برای دوره های بلندمدت امکان اقامت کارکنان و میهمانان خود را در این واحدها فراهم کنند تا نیاز به فعالیت زائرسراهای دولتی نباشد.

* نوسانات ارزی مشکل ساز شد
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: از دیگر چالشهای موجود در صنعت گردشگری مشهد می توان به بوروکراسی و زمان طولانی برای طی مسیر سرمایه گذاری خارجی در مشهد اشاره کرد.
مکرمی فر افزود: باید در حوزه زیرساختهای گردشگری نسبت به تسهیل حضور سرمایه گذاران خارجی اقدام شود.
وی با بیان اینکه نوسانات ارزی از عمده مشکلات این روزهای صنعت گردشگری و دامنگیر دفاتر خدمات مسافرتی است، اظهار داشت: این نوسانات گرچه موجب ارزان شدن گردشگری مشهد برای گردشگران خارجی شده اما گردشگری داخلی و فعالیت و حیات دفاتر خدمات مسافرتی را با چالش جدی مواجه کرده است.
وی گفت: باید برای حمایت از این دفاتر تدابیر حمایتی از سوی دولت اندیشیده شود تا با گذر از این شرایط اقتصادی شاهد دوام و ادامه فعالیت این دفاتر و اشتغال هزاران نفر در این حوزه باشیم.

*موازی کاری آفت گردشگری
مکرمی فر، موازی کاری دستگاه های مختلف با فعالیت ها و وظایف قانونی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را از دیگر چالشهای جدی دانست و افزود: متولی اصلی گردشگری، این اداره کل است در حالی که دستگاه های متعدد در این عرصه بدون هیچ برنامه و وظیفه قانونی ورود کرده و مشغول فعالیت هستند.
وی اظهار داشت: برنامه ریزی برای ارائه خدمات به گردشگران باید به صورت زنجیره ای، مشخص، موثر و هدفمند باشد اما موازی کاری ها موجب اختلال در این روند و تاثیر منفی بر گردشگری می شود.

* ناکامی در ساماندهی گردشگران خارجی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: ساماندهی و رصد گردشگران خارجی نیز از لحظه ورود تا خروج، زنجیره ای از هماهنگی ها و اقدامات به هم پیوسته را می طلبد که در این زمینه هنوز موفقیتی حاصل نشده است.
مکرمی فر افزود: هم اکنون چهار نفر در گیت ورودی فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد از سوی این اداره کل اقدامات لازم در زمینه ثبت اطلاعات گردشگران خارجی ورودی را انجام می دهند اما این اقدام برای کنترل و مدیریت گردشگران خارجی کفایت نمی کند.
وی با بیان اینکه هنوز اقدامات اولیه در این زمینه در حال انجام است، اظهار داشت: به دنبال این هستیم که سیستم نرم افزاری ویژه ای را در این زمینه مستقر کنیم تا از این طریق رصد گردشگران خارجی تسهیل شود.
وی پیش بینی کرد این سیستم نرم افزاری تا پایان امسال با همراهی و همکاری دستگاه های مرتبط راه اندازی شود.

* مشهد را بین المللی بدانیم
سرپرست معاونت امور زائران استانداری خراسان رضوی نیز با بیان اینکه جایگاه مذهبی مشهد در افکار عمومی جهان به ویژه بین مسلمانان نفوذ بسیار پیدا کرده است گفت: این شهر، ملی و منطقه ای نیست بلکه جاذبه های بین المللی دارد که باید بر روی آن کار و سرمایه گذاری شود.
سید جواد حسینی افزود: هم اکنون 78 کشور مسلمان وجود دارد و 23 درصد جمعیت دنیا با یک میلیارد و 600 میلیون نفر را مسلمانان تشکیل می دهند که از این تعداد 400 میلیون نفر شیعه هستند که می توانند به عنوان گردشگر در مشهد مورد هدف و برنامه ریزی قرار گیرند.
وی اظهار داشت: در کشورهای غیر مسلمان مانند چین و روسیه نیز جمعیت مسلمانان حضور دارند لذا هدف تبلیغات و اطلاع رسانی برای جذب گردشگری باید تمام کشورها اعم از مسلمان و غیر مسلمان باشد.
وی گفت: هزاران جاذبه طبیعی، تاریخی، فرهنگی، ورزشی و امثال آن در مشهد وجود دارد که هر یک به تنهایی می تواند ظرفیت خوبی برای جذب گردشگران علاقه مند در این حوزه ها و موثر در افزایش مدت ماندگاری آنان باشد.
حسینی افزود: جذب گردشگر از کشورهای پاکستان، لبنان، ترکیه و هند در اولویت برنامه ریزی های این استان قرار دارد.

* تنوع گردشگری ضرورتی در حاشیه
اتکای صنعت گردشگری مشهد به گردشگران عرب موجب شد در پی ایجاد تنش سیاسی میان ایران و عربستان در سال 1394 و ریزش گردشگران عرب، صنعت گردشگری مشهد دچار خسارت جدی شود که این امر ضرورت ایجاد تنوع در جذب و ورود گردشگران خارجی به این کلانشهر را محرز کرد.
ضرورتی که باید در راستای آن نسبت به برنامه ریزی، سیاست گذاری، معرفی جاذبه ها و جذب گردشگران خارجی حتی از کشورهای غیرمسلمان و در عرصه های دیگر از قبیل گردشگری طبیعی، فرهنگی، تاریخی، غذایی و امثال آن با جدیت تلاش کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این زمینه گفت: با توجه به ضرورت ایجاد تنوع در جذب گردشگران، برنامه ریزی و رایزنی با کشورهای مختلف در این راستا در حال پیگیری است.
وی با بیان اینکه هم اکنون در مشهد میزبان گردشگران خارجی از 20 ملیت مختلف هستیم افزود: رایزنی برای جذب گردشگر از کشورهای پاکستان، هندوستان، ترکیه، آذربایجان، ترکمنستان و دیگر کشورها در حال انجام و پیگیری است.
وی اظهار داشت: ضعف اصلی در جذب گردشگران دیگر کشورها، اطلاع رسانی ناکافی و کمرنگ از جاذبه های مختلف موجود در مشهد است که باید این ضعف برطرف شود.

* 90 درصد سوغات خریداری شده در مشهد خارجی است
سرپرست معاونت امور زائران استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه بیش از 90 درصد ایرانی ها خرید را به عنوان اقدام اساسی در کنار گردشگری و سفر در برنامه خود دارند گفت: آنگونه که باید و شاید به موضوع سوغات و ارزش افزوده آن در مشهد پرداخته نشده است.
حسینی افزود: ارزش افزوده سوغات در مشهد سالانه 25 هزار میلیارد ریال است در حالی که 70 درصد سوغات خریداری شده کالاهای خارجی و 20 درصد دیگر کالاهای قاچاق است.
وی اظهار داشت: از برنامه هایی که هم اکنون به صورت جدی در دستور کار قرار دارد، شناسایی اقلام مناسب و مورد توجه زائران به عنوان سوغات با رویکرد حمایت از کالای ایرانی است ضمن اینکه معتقدیم هنوز ظرفیت های فراوان در معرفی سوغات با اصالت ایرانی وجود دارد که باید روی آن کار شود.

* ضرورت ارتقای فرهنگ میزبانی
سرپرست معاونت امور زائران استانداری خراسان رضوی گفت: ارتقای فرهنگ میزبانی در مشهد از ضرورت هایی است که طی سالهای اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته و در راستای آن افراد و شاغلان صنوفی که در ارتباط نزدیک با گردشگران قرار دارند تحت آموزشهای لازم قرار می گیرند.
حسینی با بیان اینکه خادمان افتخاری، مدیران هیات های مذهبی، تاکسیرانان، هتلداران و اصناف دارای بیشترین مراجعه از سوی گردشگران، هدف این آموزشها هستند افزود: سال گذشته حدود 1400 نفر در این زمینه آموزشهای لازم را فرا گرفتند و این روند همچنان ادامه دارد.
وی آشنایی با زبان گردشگران خارجی را عامل اصلی برقراری ارتباط با آنان و موجب معرفی هرچه بهتر و ارائه شناخت از جاذبه ها به گردشگران دانست و اظهار داشت: در زمینه آشنایی با زبانهای خارجی ضعف ارتباطی میان افراد و اصناف مرتبط با گردشگران وجود دارد که تلاش شده است با برگزاری کلاس های آموزشی مرتبط، این مشکل رفع گردد.
وی گفت: سال گذشته برای 200 راننده تاکسی در مشهد کلاس آموزش زبان خارجی برگزار شد.
پنجم مهر ماه به عنوان روز جهانی جهانگردی نامگذاری شده است.
منبع : ایرنا