کتاب «آئین قرائت و کتابت قرآن کریم در سیره نبوی» اثر محسن رجبی قدسی در ۳۷۶ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ پنجم رسید.

پیامبر اکرم (ص) پس از دریافتِ کاملِ تفصیلِ «کتاب مبین» به «قرآن عربیِ مبین» در شب قدر، با برنامه‌ریزی و راه‌اندازی یک نظام تعلیم و تعلّم عمومی و فراگیر و ایجاد محیط آموزشی پویا و زایا، قرائت و کتابت کلام الله را همزمان و موازی با هم در طول دوره ۲۳ ساله تنزیل تدریجی، بنیان نهادند؛ به طوری که آیات و سوره‌ها در قالب یک مجموعه منظّم و منسجمِ شفاهی به نام «قرآن» و متن نوشتاری آن با عنوان «مصحف» جمع و تدوین گردید.
رسول خدا (ص) برای ابلاغ، آموزش، ترویج و تثبیت قرآن از راهبردهای ذیل بهره بردند: آموزش شنیداری - گفتاری، آسان سازی آموزش و بستن راه هرگونه سخت‌گیری در آن،

ذاکره و مدارسه قرآن، ترغیب به نوشتن قرآن و استفاده از نسخه مکتوب، استقبال از عرضه قرائت در جهت تصحیح آن، املا و تعلیم رسم الخط قرآن به کاتبان وحی و نظارت دقیق بر کار ایشان، گسترشِ تصریفِ کلمات، آیات و سوره‌ها در جهت شناخت زبان قرآن و فهم آن.

ساختار اثر

این کتاب در سه بخش تألیف شده است؛ بخش اول با عنوان «نزول قرآن» مشتمل بر دو فصل است. فصل اول با عنوان «نزول دفعی و یکپارچه قرآن» زمان نزول، نزول قرآن با همه اوصاف قرآن قبل و بعد از نزول و کتاب مبین مجموعه منظّم و مدوّن از آیات و سوره‌ها را تبیین می‌کند. فصل دوم با عنوان «تنزیل و ابلاغ تدریجی قرآن» حکمت‌های تنزیل تدریجی قرآن را مورد بررسی قرار داده است.

بخش دوم با عنوان «بنیان‌گذاری قرائت قرآن» مشتمل بر چهار فصل است؛ فصل اول با عنوان «آموزش قرآن» کیفیت اقرای خداوند بر پیامبر اکرم (ص)، اقرا؛ روش آموزش و ترتیل؛ شیوه اقرا و قرائت پیامبر اکرم (ص) در آموزش را بیان کرده و آموزش انفرادی، آموزش تدریجی در قالب دسته‌های پنج آیه‌ای و واحدهای موضوعی (رکوعات) و «عقد انامل» و یادگیری شماره آیات را به نگارش درآورده است. فصل دوم با عنوان «ترویج قرآن» مبانی ترویج قرآن از جمله ترغیب به جای تحمیل، قرائت ساده و آسان، تکرار و استمرار اقرا و قرائت در حضور مسلمانان و تعلیم و تعلّم همزمان را شرح داده است. نویسنده در فصل سوم با عنوان «تثبیت قرآن و مبانی فراگیری کامل آن» سازماندهی و تقسیم قرآن، آسان سازی آموزش، عرضه قرائت و عرضه مصحف را بررسی می‌کند. چهارمین فصل با عنوان «زبان قرآن» نزول قرآن به لهجه قریش، نزول قرآن به زبان عربی فصیح (شمالی)، نزول قرآن به زبان «عربی مبین» و گسترش تصریف کلمات، آیات و سوره‌ها (فراگیری زبان قرآن) را به رشته تحریر درآورده است.

سومین و آخرین بخش از این کتاب با عنوان «آئین کتابت قرآن در سیره نبوی (ص)» مشتمل بر سه فصل است؛ فصل اول با عنوان «جمع و تدوین کامل متن قرآن کریم» رواج خط و ابزار کتابت در عصر نزول، کاتبان وحی و کیفیت تنزیل تدریجی سوره‌ها را بیان کرده و شیوه تدوین سوره‌های تألیفی، اختلاف ترتیب سوره‌ها در مصاحف برخی از صحابه و خلفای راشدین و جمع قرآن را مورد بررسی قرار داده است. «رسم الخط قرآن (رسم المصحف)» عنوان دومین فصل از بخش سوم کتاب حاضر است که در آن پیدایش خط و سیر تحول آن، خط کوفی، خط قرآن و رابطه قرائت قرآن با رسم الخط آن تبیین شده و آئین نگارش، دیدگاه علما درباره ضبط المصحف و ویژگی‌های رسم الخط قرآن از منظر دانشمندان اسلامی مورد بحث قرار گرفته است. فصل سوم با عنوان «آداب کتابت قرآن و تهیه مصحف» به تشریح نوشتن با رنگ سیاه بر روی صفحه سفید، تبیین کامل حروف و کلمات، رعایت فاصله لازم میان کلمات و سطرها و تجرید قرآن از غیر قرآن اختصاص دارد.