برخی علت اصلی این آلودگی را ناشی از خودروها و فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی می‌دانند و برخی منشأ اصلی آن را به سوخت نیروگاه شازند، کارخانجات اطراف شهر و ریزگردهای فرامنطقه‌ای ارتباط می‌دهند.

اعتراف استاندار به نارضایتی مردم 
استاندار مرکزی با اشاره به آلودگی هوای این استان در تابستان و زمستان اظهار می‌کند: آلودگی هوا در تابستان به شکل ریزگرد و در زمستان به شکل آلودگی فسیلی و نیروگاهی است، به طور کلی شرایط آب و هوایی خوبی در اراک وجود ندارد و این امر موجب نارضایتی گسترده مردم این شهر شده است.
فرزاد مخلص‌الائمه با اشاره به ارسال درخواست تأمین اعتبار مورد نیاز برای نصب بادشکن‌های غیرزنده و ساماندهی کویر میقان از محل اعتبارات مدیریت بحران کشور و موافقت با این درخواست، می‌افزاید: همچنین در استان مرکزی دست‌کم یک دستگاه تراکسور نیاز است، این در حالی است که سال گذشته این دستگاه از استان دیگری قرض گرفته شد، حتی تصمیم خرید این دستگاه در استان وجود داشت اما قیمت آن از ۷میلیارد به ۲۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. وی با بیان اینکه خرید دمنده اطفای حریق در دستور کار دهیاری‌های استان قرار دارد، تصریح می‌کند: بخش عمده‌ای از مشکلات ریزگردهای استان مرکزی مربوط به کانون‌های خارج از استان از جمله استان قم و کویر مرکزی است، استان مرکزی صنایع بزرگی دارد که باید کمک و جلب حمایت صنایع بزرگ و برخوردار نسبت به محیط زیست با محوریت فرمانداری‌ها انجام شود، به طوری که صنایع استان باید در راستای کاشت یک میلیارد درخت مثمر و توسعه فضای سبز همکاری و مشارکت گسترده داشته باشند. 

ریزگردها و مازوت‌سوزی عامل آلودگی
اما نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی، ریزگردها و مازوت‌سوزی نیروگاه شازند را عامل اصلی آلودگی هوای اراک عنوان می‌کند. 
نادرقلی ابراهیمی اظهار می‌کند: یکی از مشکلات اصلی اراک آلودگی است و جزو شهرستان‎‌هایی هستیم که در کنار شهرهای آلوده تهران، تبریز و کرج قرار داریم، همچنین آلودگی هوا متأثر از ریزگردهای داخلی و خارجی است، هفت نوع ریزگرد داخلی داریم که استان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و افزون بر ۷۰ تا ۷۵ درصد آلودگی هوا متأثر از ریزگردهای خارجی است.وی می‌افزاید: کویر مرکزی و تالاب میقان در اراک دو کانون متأثر در آلودگی هوا هستند، سطح تالاب میقان با اقدام‌های بیولوژیکی تثبیت شده و ۷۰۰ هکتار از اراضی کانون تولید و تشدید آلودگی کویر مرکزی تثبیت نشده است که باید زودتر رفع شود.
 سطح تراز کف تالاب به علت برداشت بی‌رویه به هم ریخته و آب تالاب به حداقل رسیده است. 
وی در ادامه تصریح می‌کند: نیروگاه شازند نیز یکی از عوامل آلودگی شهر اراک است، طبق مصوبه شورای عالی امنیت ملی اگر ناترازی در انرژی وجود داشته باشد اجازه مازوت‌سوزی به پالایشگاه داده می‌شود، سهمیه گاز نیروگاه حداقل است و باید تدابیری توسط دولت چهاردهم اندیشیده شود که سهمیه گازی که برای ۹۶ نیروگاه دیگر دیده شده برای نیروگاه شازند نیز در نظر گرفته شود.ابراهیمی بیان می‌کند: پالایشگاه، مازوت کم‌سولفور برای کشتیرانی تولید می‌کند اما نیروگاه مازوت پرسولفور استفاده می‌کند، در حالی که روش طراحی نیروگاه بر مبنای گاز بوده یعنی راندمان ما با گاز افزایش پیدا می‌کند بنابراین ما مخالف ساخت نیروگاه سیکل ترکیبی هستیم. 

باید شق‌القمر می‌کردیم
معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم در سفر خرداد سال جاری به استان مرکزی و در جمع مدیران مجموعه نیروگاه حرارتی شازند اراک، اظهار می‌کند: باید وضعیت آلودگی هوای اراک و نیروگاه شازند با حضور مسئولان مربوط بررسی شود، من از طرف وزیران نیرو و نفت نمی‌توانم صحبت کنم و باید به یک راهکار مناسب رسید.
علی سلاجقه ادامه می‌دهد: ادعا نمی‌کنیم در یک بازه زمانی مسائل و مشکلات زیست محیطی این شهر و این واحد صنعتی را حل می‌کنیم اما باید با کارهای علمی بیشتر بخشی از مشکلات را کاهش داد. 
وی تصریح می‌کند: مسائل و مشکلات زیست محیطی استان مرکزی در طول سال‌ها و با بی‌تدبیری‌های گذشته به وجود آمده، آیا انتظار بوده در طول سه سال عمر دولت سیزدهم شق‌القمر صورت بگیرد؟ آیا نیروگاه شازند در سه سال گذشته ایجاد شده است؟ مگر می‌شود یک‌شبه این همه مسائل و مشکلات زیست محیطی را حل کرد؟
وی خاطرنشان می‌کند: قطع مازوت از نیروگاه شازند در سال گذشته مصوب شورای امنیت ملی بود و در این راستا مصاحبه‌ای نیز انجام و اعلام شد اما به دلیل شرایط اضطرار کشور دستور مصرف مازوت داده شد.

نیاز به ۲۰میلیارد تومان اعتبار
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی نیز با اشاره به اینکه بارگذاری صنایع استان مرکزی به ویژه نیروگاه حرارتی شازند در مکان مناسبی صورت نگرفته، اظهار می‌کند: استان مرکزی در نیمی از سال با چالش ریزگردها که بخشی از آن منشأ داخلی و برخی منشأ فرامرزی و خارجی دارد روبه‌رو است و بخشی از سال نیز درگیر آلودگی‌های فسیلی و نیروگاهی است. 
یوسف یوسفی با اشاره به اینکه برای تهیه دستگاه‌های تراکسور در تالاب میقان ۲۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است، می افزاید شاید در کوتاه‌مدت بتوان اقدام‌هایی را برای کاهش آلودگی این واحد صنعتی انجام داد اما در درازمدت این امکان وجود ندارد.