امید پنجره ای به ظهور

اگر آیات و روایات فراوانی که درباره ظهور وارد شده است مورد بررسی اجمالی قرار دهیم به چند حقیقت می رسیم:

۱. امید به زندگی، نابودی ظلم و ظالم، امید به عدالت و پیشرفت از آثار و برکات وجودی حضرت حجت است. بله، حکومت‌هایی عدالت محور در تاریخ بشر تشکیل شده است، مانند حکومت سلیمان بن داود و موسی کلیم و حکومت ۱۰ ساله پیامبر اکرم و حکومت چند ساله مولی أمیر المومنین و چند ماهه امام حسن مجتبی علیهم السلام؛ اما همه موقتی و کوتاه مدت بودند؛ ولی حکومت دائمی مبتی بر عدالت و تقوی و رفاه از آن امام زمان علیه السلام است. گاهی در قرآن کریم با آیاتی مواجه می‌شویم که در تفسیر به امام و حجت خدا تأویل شده است که مردم امید چنان روزی را می‌کشند.

در تفسیر صافی، ج۷ ص۲۵۳، در ذیل آیه شریفه: «قل ارایتم ان اصبح ماءکم غورا من یاتیکم بماء معین» (ملک: آیه۳۰)، یعنی اگر آب روی زمین از دسترس خارج شود و ابزار دستیابی به آن وجود نداشته باشد چه کسی برای شما آب می‌آورد. چند روایت نقل می‌کند: «وعن الرضا (علیه السلام): إنه سئل عن هذه الآیة، فقال: ماؤکم، أبوابکم الأئمة (علیهم السلام)، والأئمة أبواب الله، فمن یأتیکم بماء معین. أی یأتیکم بعلم الإمام، از امام هشتم سؤال شد مقصود از آب در این آیه شریفه چیست؟ فرمود: این است که ائمه علیهم السلام درب های اتصال به خداوند هستند و آنها هستند که می‌توانند آب گوارا که همان علم امام است به شما می‌رسانند

وفی الکافی: عن الکاظم (علیه السلام) إذا غاب عنکم إمامکم «فمن یأتیکم بإمام»، آب شما در زمین فرو رود کنایه از غیبت امام از جامعه و خارج شدن از دسترس است.

وفی الإکمال: عن الباقر (علیه السلام) إنه سئل عن تأویلها؟ فقال: إذا فقدتم إمامکم فلم تروه فماذا تصنعون ، از امام باقر علیه السلام درباره تأویل آیه سوال شد؟ فرمود: منظور این است که اگر امامتان را از دست دادید و او را ندیدید چه می‌کنید؟

وعنه (علیه السلام) قال: نزلت هذه الآیة فی الإمام القائم (علیه السلام)، یقول: إن أصبح إمامکم غائبا عنکم لا تدرون أین هو فمن یأتیکم بإمام ظاهر یأتیکم بأخبار السماوات والأرض، وحلال الله وحرامه؟، و فرمود این آیه در باره امام قائم نازل شده است که اگر در پس پرده غیبت قرار گرفت چه کسی می‌تواند اخبار آسمانها و زمین و حلال و حرام را برای شما بیان کند.

همانگونه که مشاهده می‌شود مردم با قرار گرفتن در شعاع ظهور می‌توانند امید به زندگی بهتر و عادلانه و توأم با پیشرفت را تجربه نمایند.

همانگونه که آب مایه حیات مادی انسان است وجود امام و امید به ظهور او و تلاش برای یافتنش که توصیه به شناخت امام شده است که من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه مایه حیات معنوی جهان است و با قطع امید از اسباب مادی می‌توان به امنیت وآرامش رسید: «أمّن یجیب المضطر إذا دعاه و یکشف السوء» این یعنی تنگناها انسان را مأیوس نمی‌کند و گرفتاری‌ها برطرف می‌شود. به بیان دیگر، امید، پیوند انسان را با آینده برقرار می‌کند و نومیدی دیواری بین انسان و آینده می کشد و او را وادار به توقف می‌کند.

امید، رمز پیروزی

در سوره مبارکه بقره آیه ۲۵۴ می‌فرماید: «قال لهم نبیهم آن الله قد بعث لکم طالوت ملکا» بنی اسرائیل از پیامبرشان خواستند تا فرمانده ای برایشان معین کند تا در رکاب او به جهاد و مبارزه با کفار بپردازند.

خداوند جوانی بنام طالوت را برگزید و از آنجا که یکی از ویژگی‌های یهود خلف وعده  است شروع به بهانه جویی کردند. ابتدا در ملاک گزینش او خدشه کردند با این توجیه که کسی که فاقد مال و ثروت و موقعیت اجتماعی است نمی‌تواند رهبر باشد «نحن أحق بالملک منه ولم یؤت سعة من المال» در جواب آنها خداوند متعال به یکی از مهمترین ملاک‌های امامت که انتصاب است اشاره می کند «ان الله اصطفاه علیکم» و در ادامه می فرماید: «والله یؤتی ملکه من یشاء» خداوند قدرت اداره جامعه را به هر کس که بخواهد خواهد داد و این قدرت به کسانی که عهدی با عدالت ندارند نمی رسد: «لا ینال عهدی الظالمین» لذا با این شرط خداوند او را برای شما انتخاب کرده است و ضابطه دوم این است که «زاده بسطة فی العلم والجسم» یعنی او دارای علم و آگاهی و تخصص دینی و توانایی جسمی است.

برای اطمینان بنی اسرائیل خداوند معجزاتی هم به او عطا کرد، مانند اینکه صندوقی که موسی در آن به نیل افتاد و عمامه هارون و عصا و تورات موسی در آن وجود داشت را بوسیله فرشته ها برایتان می‌آورد.

با این شرایط حدود ۸۰ هزار نفر با او همراه شدند. طالوت به آنها گفت ما از نهری عبور می‌کنیم و نباید کسی از آن آب بنوشد مگر به مقدار رفع عطش یک کف دست.

در اولین امتحان اطاعت پذیری تنها ۴۲۰۰ نفر اطاعت کردند ولی بقیه از قافله مجاهدان باز ماندند. وقتی از نهر عبور کردند و نوبت مواجهه با کفار فرا رسید بهانه دیگری شروع شد و گفتند ما توان و قدرت ایستادن در برابر سپاه انبوه دشمن را نداریم «لا طاقه لنا الیوم بجالوت و جنوده» و از ۴۰۰۰ نفر تنها ۱۰۰۰ نفر باقی مانده و آنها کسانی بودند که امید به ملاقات پروردگار داشتند؛ زیرا شهادت را کلید دیار حق می دانستند.

این امید در آنها انگیزه ایجاد کرد تا یا بکشند و یا کشته شوند «فیقتلون و یقتلون» (سوره توبه: آیه ۱۱۱) در قاموس جهادی اسلام یا کشتن و یا کشته شدن وجود دارد و اسارت راه سوم محسوب نمی‌شود؛ لذا مجاهدان به امید پیروزی و یا شهید شدن به میدان می آیند و ترس و عقب نشینی را بر نمی تابند: «قل تربصون بنا الا احدی الحسنیین و نحن نتربص بکم ان یصیبکم الله بعداب من عنده او بایدینا» بگو آیا در باره ما جز پیروزی یا شهادت را انتظار می‌کشید؟ اما ما در باره شما انتظار عذابی از ناحیه او و یا عذابی به دست ما را می‌کشیم.

نتیجه اینکه مجاهدان از کمی عده و عدّه هراسی به خود راه نمی دهند پیروان طالوت شعارشان این بود «کم من فئة قلیلة غلبت فئة کثیرة باذن الله والله مع الصابرین» امید به ملاقات پروردگار و صبر بر ناملایمات علت منحصر پیروزی و شهادت است.

شبیه همین داستان در جنگ احزاب هم مشاهده می‌شود. در سوره مبارکه احزاب هم که مؤمنان در تنگنای شدیدی از ناحیه گروه‌های مختلف منافقان داخلی و خیانت یهودیان بنی قریظه و غطفان و بنی نضیر و مشرکان مکه قرار می‌گیرند به گونه ای که گاهی دچار تردید در وعده های خدا می شدند خداوند متعال با امدادهای غیبی امید به خدا و قیامت را رمز پیروزی و شکست سخت احزاب می داند «و لکم فی رسول الله اسوة حسنة لمن کان یرجوا الله والیوم الاخر و ذکرالله کثیرا» پیامبر اسوه مقاومت و پیروزی است اما برای کسانی که امید به خداوند و روز قیامت دارند.

عوامل امید آفرینی عبارت است از:

۱. شناخت خود به عنوان فقیر بالذات و شناخت خدای متعال به عنوان غنی بالذات: «یا ایها الناس انتم الفقرا إلی الله والله هو الغنی الحمید»

۲. شناخت معصومین وصلوات برآنها و قرار گرفتن در دایره و محیط ولایت تا رحمت خداوند از آنان بر او سرازیر شود، مانند غفران گناهان و پنهان شدن عیوب و گشایش گرفتاری هاست: «صل علی محمد کما غفرت به الذنوب و سترت به العیوب و فرجت به الکروب»

۳. انتظار فرج که امید به دولت پایدار حق و عزت اسلام و مسلمانان و ذلت نفاق و منافقان است به دست حضرت ولی عصر (عج) محقق شود و ما در چنین دولتی در زمره دعوت کنندگان به اطاعت خداوند باشیم و خدا به مقدار شناخت حق به ما تحمل و استقامت آن را نیز عطا فرماید: «اللهم انا نرغب الیک فی دولة کریمه تعز بها الاسلام و أهله و تذل بها النفاق و أهله و تجعلنا فیها من الدعاة الی طاعتک ... اللهم ما عرفتنا من الحق فحملناه»