ضرورت پرهیز از خام‌فروشی بر کسی پوشیده نیست. مقام معظم رهبری بارها در فرصت‌های مختلف بر لزوم فاصله گرفتن از صادرات مواد خام تأکید کرده‌اند. کارشناسان و مسئولان کشور نیز بر این امر تأکید می‌کنند.

مجلس قانون تنفس خوراک را به منظور ایجاد بستری برای توسعه پتروپالایشگاه‌ها مصوب کرده است. بر اساس این قانون، واحدهای پتروپالایشگاهی که تا ۸۰ درصد پیشرفت دارند، می‌توانند از تنفس خوراک به مدت یک سال با هدف بازگشت سرمایه اولیه بهره‌مند شوند.

در حال حاضر، برخی واحدهای پتروپالایشگاهی در کشور در انتظار بهره‌مندی از این مصوبه قانونی و مشوق حاکمیتی هستند. اما متأسفانه هنوز این اتفاق نیفتاده و پتروپالایشگاه‌های منتظر تخصیص خوراک نتوانسته‌اند از این مشوق قانونی بهره ببرند.

به زعم بسیاری، اگر دولت نسبت به تخصیص تنفس خوراک به واحدهای پتروپالایشگاهی فعلی اقدام نکند، عملاً انگیزه سرمایه‌گذاران برای ورود به این حوزه از بین می‌رود. این در حالی است که کارشناسان بر لزوم اعطای مشوق‌های حاکمیتی به منظور ایجاد بستری برای توسعه پتروپالایشگاه‌ها در کشور تأکید می‌کنند.

کارشناسان بر این عقیده‌اند که یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت و وزارت نفت باید توسعه پتروپالایشگاه‌ها باشد. زیرا توسعه این واحدهای صنعتی به لحاظ ارزآوری، مقابله با تحریم‌ها، اشتغال‌زایی، رونق اقتصادی و... برایمان بسیار سودزاست.

از هر طرف به خام‌فروشی نگاه می‌کنیم، برایمان ضرر دارد. بدیهی است کشورهای توسعه یافته تمایل ندارند صاحبان مواد خام به تولید محصولات نهایی بپردازند. نفع آنان در این است که نفت را خام از کشورمان بخرند و مجدداً تولیدات نهایی را با چند برابر قیمت به ما بفروشند.

ناترازی انرژی یعنی پالایشگاه‌های کشور با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند

 فتح اله توسلی، نماینده بهار و کبودرآهنگ در مجلس  با اشاره به این موضوع که ناترازی کشور در حوزه‌های مختلف از جمله برق، گاز و گازوئیل نشان می‌دهد پالایشگاه‌های کشور با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند، در گفت و گو با خبرنگار قدس تصریح کرد: عدم استفاده از تمامی ظرفیت‌ها باعث بروز مشکلاتی برای کشور شده است. به طور مثال، بسیاری از نیروگاه‌های کشور مازوت مصرف می‌کنند، یا صنایع بزرگ مانند فولاد وسیمان با مشکل تامین انرژی وحتی گاز مواجه هستند. این موضوع نشان می‌دهد که گاز به اندازه کافی در کشور تولید نمی‌شود.

نماینده بهار و کبودراهنگ در مجلس خاطرنشان کرد: اگر تولید محصولات در پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و پتروپالایشگاه‌ها به اندازه کافی نباشد، ارزآوری برای کشور به مشکل می‌خورد و ارزش افزوده مواد خام کشور را تقدیم دیگران می‌کنیم.

توسعه پتروپالایشگاه‌ها و حتی مینی‌پالایشگاه‌ها یک ضرورت برای کشور است

عضو هیئت امنای صندوق توسعه ملی گفت: با توجه به آنچه در بالا گفته شد، توسعه پتروپالایشگاه‌ها و حتی مینی‌پالایشگاه‌ها یک ضرورت برای کشور است و این امر می تواند مانع  از خام‌فروشی شود و بستری برای تولید محصولات نهایی و صادرات آن‌ها فراهم کند.

وی ادامه داد: توسعه پتروپالایشگاه‌ها و تولید محصولات فرآوری‌شده به لحاظ افزایش ارزآوری برای کشور مفید هستند. با در اختیار داشتن این واحدهای صنعتی می‌توانیم از خام‌فروشی فاصله بگیریم و زمینه را برای رونق اقتصادی در کشور فراهم کنیم.

عضو هیئت امنای صندوق توسعه ملی گفت: تولید محصولات پتروپالایشگاهی به لحاظ ارزآوری برایمان مزیت دارد، این تولیدات خاصیت تحریم‌پذیری اندکی نسبت به نفت خام هم دارند. نفت خام در مقادیر زیاد و با تانکرها صادرات می‌شود اما محصولات پتروپالایشگاهی تنوع زیادی دارند، در حجم اندک و با ارزش افزوده بالا به کشورهای متنوع صادر می‌شوند و تحریم‌پذیری اندکی دارند.

پالایشگاه ها باید بازگشت ارز به کشور را منطقی و با صداقت انجام دهند

وی ادامه داد: ارزش افزوده محصولات پتروپالایشگاهی نسبت به نفت خام، با توجه به نوع فناوری  چندین برابر است. از طرف دیگر نفت فقط متعلق به ما نیست و ما در حال از بین بردن سرمایه و میراث آیندگان هستیم و باید در زمینه استفاده حداکثری از ظرفیت‌های فعلی سیاست‌گذاری داشته باشیم.

توسلی گفت: بخش زیادی از محصولات پتروپالایشگاهی در صنایع داخلی مصرف دارند، مجبوریم این تولیدات را از کشورهایی که به آن‌ها نفت خام فروخته‌ایم، با قیمت بالایی وارد کنیم. این روندها تماماً به ضرر کشور است و باید برای دور شدن از خام‌فروشی به سمت توسعه پتروپالایشگاه‌ها برویم.

وی ادامه داد: صداقت موضوع مهمی است. پتروپالایشگاه‌ها باید ارتباط صادقانه‌ای با دولت داشته باشند و بازگشت ارز به کشور را به صورت منطقی انجام دهند. در طرف مقابل، دولت نیز وظیفه دارد به اعطای مشوق‌هایی مانند تنفس خوراک بپردازد و زمینه را برای توسعه پتروپالایشگاه‌ها فراهم کند.

سرخوردگی سرمایه گذاران از عدم تخصیص تنفس خوراک به پتروپالایشگاه ها

این نماینده مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: اعطای تنفس خوراک به منظور توسعه پتروپالایشگاه‌ها، در واقع کمک به کشور و توسعه اقتصاد ملی است. لیکن نیاز است که پتروپالایشگاه‌ها نیز ارتباط خوبی با دولت داشته باشند و نسبت به بازگشت ارز به کشور اهتمام داشته باشند.

توسلی در پایان تأکید کرد: اجرای قانون تخصیص تنفس خوراک می‌تواند در ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاران به منظور ورود به حوزه توسعه پتروپالایشگاه‌ها موثر باشد. عدم تخصیص تنفس خوراک به واحدهای پتروپالایشگاهی فعلی به سرخوردگی سرمایه‌گذاران منجر می‌شود.