روز هشتم ربیع، امام حسن عسکری(ع) به دیدار حق شتافت و بلافاصله دوران امامت امام زمان(عج) آغاز شد. از آن زمان تا امروز حدود دوازده قرن می‌گذرد و در تمام این مدت، علی‌رغم دشمنی‌ها و دشواری‌ها، هنوز یاد و نام حضرت مهدی(عج) در میان شیعیان و پیروانش جریان دارد و دستان ملتمس ارادتمندان آن حضرت برای تعجیل در فرج او که گشایش کار جهانیان است، به پیشگاه الهی بلند است. 

به همین مناسبت با حجت‌الاسلام و المسلمین مسعود داستار، پژوهشگر مهدویت و مسئول نهاد رهبری دانشگاه آزاد اسلامی استان بوشهر درباره تجدید عهد و بیعت با امام عصر(عج) گفت‌وگو کرده‌ایم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید؛

  نهم ربیع آغاز امامت امام زمان(عج) است و مراسمی با عنوان «عید بیعت» در این روز برگزار می‌شود. به همین مناسبت می‌خواستم در خصوص مسئله بیعت با امام زمان(عج) و اهمیت انجام این کار توضیح بفرمایید.

هر انسانی از طرف امام زمان(عج) یک بیعت و یک عهدی بر عهده دارد و براساس آن نسبت به امام در هنگام حضور یک وظیفه و نسبت به امام در حالی که در غیبت به سر می‌برد یک وظیفه دیگر دارد. مهمترین وظایف اصل بیعت است یعنی انسان خودش را همیشه در مسیر امام زمانش نگه دارد. شبیه این مسئله را ما در روز غدیر داریم که همه آمدند و با امیرالمومنین(ع) بیعت کردند. ما نیز نسبت به امام زمان(عج) این وظیفه را داریم که با حضرت بیعت کنیم و اعلام کنیم که در مسیر هدایت او قرار داریم. حتی وقتی به زیارت قبور اهل بیت(ع) می‌رویم به معنای اعلام بیعت با آنها است. در واقع زائر با این عمل، به امامی که به زیارتش رفته اعلام می‌کند ما براساس روش شما زندگی می‌کنیم و هرچند از نظر مکانی از شما دور هستیم ولی تا ابد در مسیر ولایت الله، پیامبر(ص) و امام زمان(عج) قرار داریم.

 آیا مصادیق بیعت فقط فردی است یا مصادیق اجتماعی هم می‌شود برای بیعت برشمرد؟

پایان‌نامه بنده درباره شاخص‌های فرهنگی جامعه منتظر بود. جامعه‌ای که می‌خواهد منتظر امام زمان(عج) باشد وظایف مختلفی دارد. برخی از وظایف، نسبت به شخص امام زمان(عج) است از جمله اصل معرفت به حضرت و شناخت نسبت به جایگاه امامت و میزان نفوذ و تأثیری که خدا از ولایت به اهل بیت(ع) داده است. بخش دیگر، نقش و جایگاه و وظایف منتظران نسبت به خودشان است یعنی ما نسبت به خود چه وظایفی داریم. هر انسان منتظری باید در سلوک عبادی، منش دینی و معنوی خود برای تعالی‌بخشی گام بردارد و هر قدمی که انسان در این مسیر برمی‌دارد به امام زمان(عج) نزدیک‌تر می‌شود. 

بخش سوم وظایف منتظران نسبت به جامعه است. امام زمان(عج) امام تمام زمان‌ها و همه مردم و تمام موجودات است. اگر ما می‌خواهیم منتظر واقعی آن حضرت باشیم باید خودمان را شبیه به امام زمان(عج) کنیم. همانطور که امام معصوم در پی شباهت به خداوند متعال است، منتظر امام معصوم هم باید در مسیر تشبه به امام باشد. همانطور که امام زمان(عج) نسبت به مردم و نسبت به مظلومین رسیدگی دارد و به مقابله با مستکبرین برمی‌خیزد ما نیز باید شمه‌ای از ساحت وجودی امام زمان نسبت به جامعه را در خودمان پیاده کنیم همانطور که امام خمینی(ره) در پاسخ به کسانی که شعار «جنگ، جنگ تا پیروزی» سر می‌دادند گفتند آرمان امام زمانی ما این است که رفع ظلم از کل عالم اتفاق بیفتد.

سؤال دیگر من درباره بحث زمینه‌سازی ظهور است. با توجه به اینکه تخصص شما علوم قرآنی است آیا در آیاتی که درباره مهدویت است یا روایاتی که وارد شده است اشاره شده منتظران حضرت وظیفه دارند مقدمات ظهور را فراهم کنند یا خیر، هر وقت امر خداوند متعال به ظهور تعلق بگیرد، زمینه‌ها فراهم خواهد شد.

زمان ظهور دست خدای متعال است. برخی می‌گویند هیچ موجودی حتی خود امام زمان(عج) از زمان ظهور آگاهی ندارند. همچنین در روایات وارد شده خداوند متعال می‌تواند در یک روز تمام مقدمات ظهور امام زمان(عج) را فراهم کند. 

اما اینکه آیا مؤمنین در این زمینه وظیفه دارند یا نه، پاسخ این است که بله، حتما وظیفه دارند. براساس روایات، ظهور قرار بود در زمان پیامبر(ص) صورت گیرد ولی شرایط فراهم نبود. قرار بود ظهور در دوران امام حسین(ع) صورت گیرد ولی نشد، قرار بود در دروان امام صادق(ع) صورت گیرد ولی باز هم نشد تا اینکه به دوران امام زمان(عج) رسیدیم. این موضوع یعنی جامعه باید شرایطی داشته باشد که آمدن حضرت محقق شود.

در خصوص اینکه آیا حاکمیت امام زمان(عج) مانند سیره حضرت داوود است یا سیره پیامبر اکرم(ص). سیره حضرت داوود چنین بود که غیب می‌دانست و با علم و قدرت الهی حکم می‌کرد ولی پیامبر(ص) اینگونه نبود و به اسباب عادی متوسل می‌شد و براساس آن حکم می‌کرد. براساس روایت، امام زمان(عج) به سیره جدش پیامبر اکرم(ص) رفتار می‌کند یعنی باید مردم و جامعه آمادگی داشته باشند و حضرت را برای تحقق اهدافش یاری کنند. دست قدرت الهی هم یاری خواهد کرد ولی در نهایت جامعه است که باید به سمت منجی‌خواهی برود. این منجی‌خواهی و انتظار و آمادگی عمومی باید در همه ایجاد شود.

آن ۳۱۳ نفر باید فراهم شوند تا بتوانند یاران و سرداران سپاه امام زمان(عج) شوند. در روایت داریم که حضرت لشکر ۱۰ هزار نفری هم دارند. یک گروه دیگر داریم به نام ابدال که ۳۰ نفر هستند و در هر دورانی به آمدن حضرت و جامعه منتظر کمک می‌کنند. 

وقتی به قرآن مراجعه می‌کنیم به مسئله زمینه‌سازی اشاره شده، در سوره آل عمران آمده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای اهل ایمان، (در کار دین) صبور باشید و یکدیگر را به صبر و مقاومت سفارش کنید و مهیّا و مراقب کار دشمن بوده و خداترس باشید، باشد که فیروز و رستگار گردید». در روایت آمده است مقصود از «رابِطُوا» این است که با امام زمانتان رابطه برقرار کنید. بنابراین ما باید مدام با حضرت رابطه بگیریم و در این مسیر حرکت کنیم.

برای ظهور چهار شرط لازم داریم؛ رهبر که شخص امام زمان(عج) است، برنامه که قرآن کریم است، یکی آمادگی عمومی و مورد آخر هم یاران حضرت هستند. باید یاران آن حضرت طبق قرآن عمل کنند و قرآنی شوند تا جامعه برای یاری امام زمان(عج) آماده شود.