۹ ربیع‌الاول یکی از مهم‌ترین روزها و مناسبت‌های دینی به‌ویژه برای ما شیعیان است؛ روزی که در تقویم عالم به آغاز امامت و ولایت منجی آخرالزمان(عج) ممهور شده و نویدبخش آغاز مسیری است که به دولت کریمه امام زمان(عج) ختم می‌شود. این روز فرصتی است مغتنم برای بررسی راه‌های یاری امام عصر(عج) و زمینه‌سازی برای ظهور ایشان که آرزو و آرمان همه حق‌طلبان عالم است. در این باره با حجت‌الاسلام دکتر ناصر رفیعی، استاد حوزه و دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم.
تمایز و تفاوت ۹ ربیع‌الاول به عنوان سالروز آغاز امامت حضرت بقیةالله العظم(عج) با دیگر ائمه(ع) چیست، فصل تمایز این امامت با امامان پیشین چیست؟
۹ ربیع الاول (به تعبیر صحیح تر هشتم ربیع‌الاول) زمانی است که سکان امامت پس از شهادت امام حسن عسکری(ع) به دست حضرت حجت(عج) در سنین کودکی افتاد. امامتی بی‌سابقه، چراکه با غیبت همراه بود. از زمان پیامبر(ص) سابقه نداشت امامی در جامعه غایب باشد، زندان و حبس، هجرت اجباری و شهادت بود اما غیبت و عدم حضور در جامعه نه! اما از شب ۹ربیع‌الاول سال ۲۶۰ هجری، مرحله‌ای جدید از امامت، ولایت و سرپرستی جامعه آغاز شد. البته طی ۲۵۰سال از زمان پیامبر(ص) تا امام عسکری(ع) برای غیبت و غربت امام مهدی(عج) زمینه‌سازی و در فراق ایشان ندبه‌ها شده بود، چنان‌که امیرالمؤمنین(ع) آرزوی دیدار ایشان را داشتند و امام صادق(ع) گریه کرده و می‌فرمودند: «آقای من، غیبت شما خواب را از چشمان ما ربوده است» و امام رضا(ع) وقتی نام امام زمان(عج) را از دعبل شنیدند، دست راست بر سر نهاده و به احترام ایشان قیام کردند. مهم آنکه همه این‌ها زمانی بود که حضرت حجت بن الحسن العسکری(عج) هنوز به دنیا نیامده بودند.
جامعه چطور پذیرای غیبت امام عصر(عج) شدند و توانستند چنین شرایطی را تحمل کنند؟
برای آنکه ذهن مردم به‌تدریج آماده غیبت شود، غیبت صغری رخ داد و امام مهدی(عج) به‌واسطه چهار نایب خاص در ۶۹ سال با مردم ارتباط داشتند و جامعه را هدایت می‌کردند، اما پس از درگذشت علی بن محمد سمری، نایب چهارم، امام زمان(عج) در نامه‌ای اعلام کردند دیگر نایب خاص ندارند. البته در عصر غیبت نماز، حج، خمس، زکات و دیگر احکام تعطیل نمی‌شود و فقها نایبان عام حضرت حجت(عج) در هدایت و راهبری مردم هستند تا روزی که امام مهدی(عج) از پس پرده غیبت بیرون آمده و خورشید وجودشان همه سردی‌های ظلم، بی‌عدالتی، فساد و گناهان را رفع کند. دولت کریمه‌ای شکل بگیرد که با کابینه سیصدوسیزده نفره خود، عالم را مدیریت می‌کند.
۹ ربیع‌الاول روزی است که به بیعت و عهد با امام عصر(عج) شناخته می‌شود؛ بیعت برای یاری و همراهی. وظیفه ما در عمل به این بیعت چیست؟
از مهم‌ترین وظایف منتظران در عصر غیبت، معرفت و شناخت بوده و از راه‌های این معرفت، تمسک به دعاهای عصر غیبت است. امام عصر(عج) دعایی دارند که در مفاتیح‌الجنان آمده و در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی و معنوی وظایف ما را آموزش می‌دهد. این دعا حتی به وظایف اعضا و جوارح مثل گوش و زبان، رسالت علما و بزرگان، وظیفه فقرا و اغنیا و... تصریح دارد، خوب است این دعا هم مثل دعای سلامتی امام عصر(عج) فراگیر و در مساجد و مجالس خوانده و تبیین شود.
این دعا در ابتدا به پنج وظیفه فردی تصریح دارد و بیان می‌کند: «اللّهُمَّ ارْزُقْنا تَوْفِیقَ الطّاعَةِ، وَبُعْدَ الْمَعْصِیَةِ، وَصِدْقَ النِّیَّةِ، وَعِرْفانَ الْحُرْمَةِ، وَأَکْرِمْنا بِالْهُدی وَالاسْتِقامَةِ». توفیق یعنی زمینه و راه و روش. نماز اول وقت، خوش‌اخلاقی، خدمت به پدر و مادر، مناعت طبع و دست و دلبازی و امثال آن‌ها توفیقات الهی است که باید رزق آدمی شوند، چون رزق که فقط غذا و پول نیست. کسب این پنج توفیق در شناخت امام که از وظایف مهم منتظران امام عصر(عج) است، نقشی بسیار مهم دارد.
از راه‌های عمل به عهد و بیعت، یاری امام عصر(عج) است. در عصر غیبت چگونه امام را یاری و به عهد و پیمان خود با ایشان عمل کنیم؟
از وظایف مهم ما یاری امام معصوم(ع) است، چنان‌که در دعای ندبه از لسان مبارک پیامبر(ص) می‌خوانیم: «اللهّم انصُر من نَصَره» خدایا کسی که علی(ع) را یاری می‌کند یاری کن. در روز عاشورا امام حسین(ع) هم طلب یاری و نصرت خود را داشتند؛ امروز هم نصرت و یاری درباره امام زمان(عج) صادق است و راه خود را دارد. نصرت و یاری امام به سه شکل است؛ چنان‌که امام صادق(ع) درباره هشام‌بن حکم وقتی بر ایشان وارد شد، فرمودند: «هذا ناصرنا بقلبه و لسانه و یده» یعنی او یاور ماست با قلبش (محبت ما را دارد)، با زبانش از ما دفاع می‌کند و با دستش به ما یاری می‌رساند که می‌تواند جهاد در میدان باشد یا نوشتن کتاب و... . ما منتظران هم امروز باید با قلب، زبان و عمل، امام مهدی(عج) را یاری کنیم. چنان‌که امام رضا(ع) درباره دعبل فرمودند: «هذا ناصرُنا» چراکه او با شعرش اهل‌بیت(ع) را یاری می‌کرد. امروز که فرصت بیعت و تجدید عهد با امام عصر(عج) است هر کدام از ما بگردیم و راه نصرت امام مهدی(عج) را به‌قدر توان بیابیم، حتی به اندازه نصب یک پرچم و نمادسازی برای حضرت(عج) و شاد کردن دل دیگران.
سؤال بسیاری این است در این دوران سرد و تاریک غیبت که امکان دیدار و ارتباط مستقیم با امام عصر(عج) ممکن نیست، چطور با حضرت(عج) ارتباط داشته باشیم و از برکات این ارتباط بهره‌مند شویم؟
در دوران غیبت کبرای امام عصر(عج) یکی از مسائل مهم، شیوه ارتباط با حضرت حجت(عج) است، چون ایشان در جامعه ظهور ندارند اما حضور چرا؛ معنای عدم ظهور، حضور نداشتن نیست، بنابراین تأکید شده در عصر غیبت با امام عصر(عج) ارتباط داشته باشیم و ده‌ها وظیفه برای این دوران تعیین شده است. از مهم‌ترین این وظایف دعا برای امام مهدی(عج) است، دومین راه، توسل به ایشان است، مثل اینکه در گرفتاری‌ها و شدائد زیارت آل‌یس بخوانیم و از آقا بخواهیم واسطه و شفیع ما در محضر خدا شوند. سومین وظیفه، نیابت از ایشان در واجبات و مستحبات است، برای مثال در حج و زیارت و قرآن خواندن‌هایمان، حضرت حجت(عج) را هم شریک کنیم، چون وقتی اعمال امام مهدی(عج) مقبول است، شریک کردن ایشان، اعمال ما را هم مقبول می‌کند. برای مثال در زیارت امام رضا(ع) برای امام عصر(عج) هم نیتِ نیابت می‌کنیم و به این واسطه به زیارت خود شأن و عظمت می‌دهیم.
یا چون ممکن است دشمنان بخواهند به حضرت حجت(عج) لطمه‌ای بزنند یا خدای ناکرده ایشان هم بیمار شوند، برایشان صدقه بدهیم و برای سلامتی امام مهدی(عج) قربانی کنیم.
ارتباط با حضرت حجت(عج) را به هر شکل برقرار و از ایشان یاد کنیم که قطعاً آثار و برکات دارد. امام سجاد(ع) به ابوخالد کابلی فرمودند: «مردم عصر غیبت اگر امام زمان(عج) را یاد کنند و منتظر امر ایشان باشند، افضل مردمان همه زمان‌ها هستند» این یعنی یاد حضرت حجت(عج) اهمیت بسیار دارد و منتظران ظهور باید به یاد امام زمان خود باشند. توجه داشته باشیم این یاد کردن از امام عصر(عج) بحث نیاز حضرت(عج) نیست، بلکه مسئله بر سر تعامل و ارتباط و عرض ارادت و محبت است که ما را هم از محبت و توجه متقابل حضرت(عج) برخوردار می‌کند و چه چیز برای محبان و منتظران امام مهدی(عج) از این بالاتر که به چشم حضرت(ع) بیایند و مورد توجه ایشان قرار بگیرند.
خبرنگار: آمنه مستقیمی
نظر شما