قدس؛ نخست‌وزیر ارمنستان نیکول پاشینیان و رئیس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین در تاریخ ۸ اکتبر به توافقی دست یافتند که بر اساس آن، نیروهای مرزبانی روسیه از اول ژانویه ۲۰۲۵ از ایستگاه‌های بازرسی و نظارتی در مرز ارمنستان و ایران خارج خواهند شد.

طبق این توافق، نیروهای مرزبانی ارمنستان تمامی مسئولیت‌های مربوط به ایستگاه‌های بازرسی مرزی را به عهده خواهند گرفت. همچنین در حفاظت از مرز ارمنستان و ترکیه، علاوه بر نیروهای روسی، نیروهای ارمنی نیز شرکت خواهند کرد.

مرزهای ارمنستان با ترکیه و ایران برای چندین دهه تحت حفاظت نیروهای روسی بوده است.

توافقی که بین مسکو و ایروان حاصل شده، از ماه مه به تدریج در حال اجرا است. در آن زمان، رهبران روسیه و ارمنستان تصمیم گرفتند که نیروهای روسی به تدریج از برخی مناطق ارمنستان خارج شوند، اما در مرزهای ترکیه و ایران همچنان باقی بمانند.

این فرآیند به‌ویژه پس از آنکه جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۳ حاکمیت خود را بر منطقه قره‌باغ احیا کرد، سرعت بیشتری یافته است.

دولت ارمنستان نیروهای صلح‌بان روسیه را متهم کرده بود که مانع عملیات جمهوری آذربایجان در قره‌باغ و تخلیه جمعیت ارمنی منطقه نشدند.

تحلیل‌گران معتقدند که تسلط جمهوری آذربایجان بر قره‌باغ فرصت مناسبی برای برقراری صلح پایدار و بلندمدت میان باکو و ایروان فراهم کرده است.

در حال حاضر، دو طرف در حال مذاکره درباره توافق صلح هستند که همچنان به‌ صورت دشواری پیش می‌رود.

پاشینیان نگرانی‌ها را به پوتین منتقل کرد؛ دالان زنگه زور در کانون بحث‌ها

سخنگوی نیکول پاشینیان اعلام کرده که موضع‌گیری دولت ارمنستان درباره مسائل ارتباطات منطقه‌ای در هر دو قالب جلسات بسته و باز یکسان است. این اظهارات پس از دیدار نخست‌وزیر پاشینیان با ولادیمیر پوتین منتشر شد.

نازلی باغداساریان، سخنگوی نخست‌وزیر ارمنستان، بیان کرد که پاشینیان جزئیات برنامه «چهارراه صلح» را به پوتین ارائه داده و بروشور این طرح را به او تحویل داده است. همچنین، پاشینیان نگرانی خود را درباره برخی اصطلاحات و واژگان به کار رفته توسط مقامات روسیه در مورد مسائل منطقه‌ای ابراز کرده است.

امروز، پس از دیدارهای پوتین با نیکول پاشینیان و الهام علی‌اف، سخنگوی کرملین اعلام کرد که رئیس‌جمهور روسیه در این دیدارهای نیم‌ساعته موضوع «دالان زنگه زور» را مورد بحث قرار داده است.

نکته قابل توجه این است که تا همین اواخر، مقامات رسمی مسکو تأکید داشتند که روسیه از اصطلاح «دالان زنگه زور» استفاده نمی‌کند و به جای آن، درباره راهی صحبت می‌کند که مناطق غربی آذربایجان را از طریق استان سیونیک به نخجوان متصل می‌کند. سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ماه‌ها پیش به‌طور ویژه بر این موضوع تأکید کرده بود.

موضوع رفع انسداد مسیرهای منطقه‌ای اخیراً به یکی دیگر از دلایل تنش میان ارمنستان و روسیه تبدیل شده است. مقامات رسمی ایروان تأکید دارند که طبق اعلامیه سه‌ جانبه ۹ نوامبر، نیروهای مرزی روسیه نباید در جاده‌ای که از طریق استان سیونیک به نخجوان متصل می‌شود مستقر شوند، بلکه باید فقط نقش نظارتی داشته باشند. در مقابل، طرف روسی ایروان را متهم به «خرابکاری» در اجرای توافقات مربوط به رفع انسداد زیرساخت‌های ارتباطی می‌کند.

در بخش عمومی دیدارهای رئیس‌جمهور روسیه با رهبران ارمنستان و آذربایجان، تمرکز بیشتر بر همکاری‌های اقتصادی دوجانبه و افزایش مبادلات تجاری بود. در ویدئوهای منتشر شده، هیچ اشاره‌ای به موضوع حل‌وفصل مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان نشد، با وجود اینکه دستیار رئیس‌جمهور روسیه پیشتر گفته بود که این مسئله در دستور کار قرار دارد.

با وجود روابط پیچیده بین ارمنستان و روسیه، نخست‌وزیر نیکول پاشینیان در بخش عمومی دیدار با ولادیمیر پوتین اظهار داشت که خوشحال است از اینکه طی ماه‌های اخیر گفت‌وگوهای سیاسی فعالی با روسیه داشته‌اند.

او همچنین به سفر معاون نخست‌وزیر روسیه، آلکسی اورچوک، به ایروان و برگزاری نشست بین‌دولتی اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) در ایروان اشاره کرد.

ولادیمیر پوتین نیز درباره حجم مبادلات تجاری بین ارمنستان و روسیه صحبت کرد و گفت که این میزان به ۷.۴ میلیارد دلار رسیده و در نیمه اول سال جاری ۲.۵ برابر افزایش یافته و به ۸.۲ میلیارد دلار رسیده است.

سپس پوتین از پاشینیان دعوت کرد تا در اجلاس بریکس (BRICS) که در کازان برگزار خواهد شد، شرکت کند و افزود: فکر می‌کنم این هم مفید خواهد بود و هم جالب.

پیش‌تر نیکول پاشینیان تأیید کرده بود که در اجلاس آتی بریکس که هفته آینده برگزار می‌شود، شرکت خواهد کرد. انتظار می‌رود که ترکیه و آذربایجان نیز در این اجلاس حضور داشته باشند.