با شنیدن واژه مشاغل‌سخت و زیان‌آور شاید تنها به یاد کارگرانی افتاده باشید که در شرایط سخت به کار خود ادامه می‌دهند؛ اما در بسیاری موارد جزئیات شغلی خود را نمی دانند.  مشاغل شامل دو گروه مشاغل عادی و مشاغل سخت می‌باشد. مشاغل‌سخت و زیان‌آور، به مشاغلی گفته می‌شود که در آن‌ها عواملی چون عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و غیره از حالت استاندارد خارج شده و کارگر طی فعالیت مداوم از لحاظ جسمی و روحی آسیب جدی می‌بیند. طبیعتاً این آسیب نتایج ناخوشایندی خواهد داشت که منجر به بیماری و عوارض خطرناک خواهد شد.

اما اینکه چگونه متوجه شویم سختی کار به ما تعلق گرفته است؟ موضوعی دیگر است.

چگونه بفهمیم سختی کار داریم؟

در قوانین و مقررات مربوطه لیست مشاغل سختی کار در برخی موارد تعیین شده است. لیست مشاغل سختی کار موجود در قوانین بسیار محدود است و علاوه بر آن هزاران شغل در محیط کار واقعی وجود دارد. تکلیف مشاغلی که در لیست نیستند چیست؟ راه برای سایر مشاغل سختی کار بسته نیست بلکه در قانون برای این کار کمیته سخت و زیان آور تعیین شده است تا این مشاغل را بررسی کند.

سختی کار اصطلاحی است که در بین اغلب کارگران و کارکنان مطرح می‌شود.  منظور از سختی کار چیست و چگونه بفهمیم سختی کار داریم .

معیارهای اندازه گیری سختی کار در قوانین و مقررات

در قانون، کارهای سخت و زیان آور، کارهایی هستند که در آن ها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیر استاندارد بوده و در اثر اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر ازظرفیت های طبیعی(جسمی و روانی) در کارگر ایجاد می‌شود.

پس در متن قانون معیارهای تشخیص سخت و زیان آور بودن مشاغل وجود عوامل فیزیکی مانند صدا، گرد و غبار و عوامل شیمیایی مانند بخارات مضر و عوامل بیولوژیکی مانند تماس با انواع باکتری ها و ویروس ها تعیین شده است.

در اغلب محیط‌های کار این عوامل وجود دارند و چنانچه شدت و مدت مواجهه با این عوامل بیشتر از حدود مجاز تعیین شده باشد به عنوان سخت و زیان آور شناخته می‌شوند.

مشاغل سخت وزیان آور لیست مخصوص دارند

لازم به ذکر است حتی با وجود بودن شغل در لیست مشاغل سخت و زیان آور بازهم نیاز است این مشاغل در کمیته سختی کار مطرح و تایید شوند.

در نتیجه این سوال که آیا شغل ما سختی کار دارد یا نه از قبل قابل تشخیص و پیش بینی نیست و باید پس از احراز شرایط سابقه در کمیته مربوطه مطرح و بررسی شود.

مریم زنده دل، کارشناس روابط کاردرباره اینکه چگونه متوجه شویم سختی کار به ما تعلق گرفته است؟ می گوید: اگر کارگر بخواهد متوجه سختی کار شود می تواند به شعبه تامین اجتماعی مربوطه مراجعه کند و ببیند که آیا سختی کار ۴ درصد را کارفرما پرداخت کرده یا خیر.

وی ادامه داد: چنانچه عنوان شغلی کارگر در لیست بیمه درست قید شده باشد در واقع کارفرما سختی کار کارگر را پذیرفته؛ اما اگر به عنوان مثال به جای جوشکار، کارگر ساده رد شده باشد به این معنی است که کارفرما نمی خواهد سختی کار را پرداخت کند. اگر چنین موضوعی برای کارگران پیش آمد باید مدارک و مستندات را به کمیته مشاغل سخت و زیان آور ارسال کنند تا به نوعی عنوان شغلی صحیح اثبات شود.

کارشناس روابط کار بیان کرد: لازم به ذکر است، عنوان شغلی در صلاحیت اداره کار قرار گرفته یعنی کارگران می توانند در اداره کار دادخواستی مربوط به عنوان شغلی تنظیم کنند.اگر در اداره کار عنوان شغلی احزار شود، سپس در مرحله بعد کارگر باید به کمیته مشاغل سخت و زیان آور مراجعه کند و همچنین در زمان بازنشستگی اگر کارفرما مبلغ ۴ درصد را پرداخت نکرد، می توانند شخصاً این مبلغ را پرداخت و بعد از بازنشست شدن اقدام به طرح دعوی علیه کارفرمای خود کنند.

الف) شرایط بازنشستگی برای مردان:

۱- داشتن ۵۰سال سن و ۳۰سال سابقه.

۲-داشتن ۶۰سال سن و ۲۰سال سابقه.

۳-داشتن ۳۵سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.

ب) شرایط بازنشستگی برای زنان:

۱-داشتن ۴۵سال سن و ۳۰سال سابقه.

۲-داشتن ۵۵سال سن و ۲۰سال سابقه.

۳-داشتن ۳۵سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.

۴- داشتن۲۰ سال سابقه کار و ۴۲سال سن، با ۲۰روز حقوق بازنشسته می شوند.