طبق آمار گمرک، ایران سالانه بین ۴۰ تا ۶۰ میلیارد دلار ارز صرف واردات کالاهای موردنیاز خود می‌کند، همچنین دولت سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار ارز نفتی برای واردات کالاهای اساسی با نرخ ارز ترجیحی تخصیص می‌دهد. طبق راهبرد دلارزدایی، ایران برای کاهش اثرات تحریم در واردات مواد غذایی و نیز افزایش ضریب امنیت غذایی، لازم است با تنوع‌بخشی مبادی واردات به گونه‌ای تراز تجاری خود با کشورها را بازسازی کند که کمترین نیاز به تراکنش دلاری ایجاد شود و یکی از این راهکارها، اجرای سازوکار تهاتر با کشورهای طرف تجاری ایران است.
عضویت ایران در بریکس نیز می تواند مقدمه تنوع بخشی به مبادی واردات غذا باشد، «کاهش نیاز ایران به ارزهایی مثل درهم و یورو»، «کاهش وابستگی به ترتیبات دلاری بانکداری بین‌الملل»، «کاهش هزینه مبادلات خارجی ایران»، «تراز شدن تجارت ایران با کشورها» و «توسعه روابط تجاری با بریکس» از جمله اثرات تحقق تنوع بخشی به واردات غذای ایران با کمک گروه بریکس است که خنثی سازی تحریم‌های آمریکا را درپی دارد. این مهم با کاهش وابستگی ایران به کشورهای غربی، در مذاکرات نیز قدرت چانه‌زنی ایران برای آزادکردن منابع بلوکه شده و حتی برداشتن تحریم‌ها را افزایش می‌دهد.
تنوع بخشی به مبادی وارداتی از این جهت اهمیت دارد که کارشناسان از رصد اطلاعات تجاری ایران در کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس می‌گویند که در شش ماهه اول امسال نیمی از واردات کشور از این کشورها انجام شده است. مجید شاکری اقتصاددان به حضور نمایندگان وزارت خزانه‌داری آمریکا در برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس اشاره کرده و می‌گوید واردات ایران از این کشورها «به‌طور کامل تحت رصد آمریکا و بلوک غرب قرار دارد».
به یاد داریم تابستان گذشته قبل از افزایش شدید قیمت گوشت در ایران، واردات خوراک دام از کانال‌هایی که تحت نظر آمریکا بودند، متوقف شده بود. با این وجود از ۳۲.۵ میلیارد دلار واردات ایران در شش ماه اول امسال، ۹.۹ میلیارد دلار از امارات و ۳.۹ میلیارد دلار از اتحادیه اروپا تأمین شده است. همچنین، ۸۵ درصد از ارز تسویه واردات از طریق درهم انجام می‌شود.
تنوع بخشی به مبادی واردات غذای اساسی ایران به معنی تقسیم وابستگی در این حوزه بین بازیگران بیشتری است و به این ترتیب ضمن کاهش وابستگی به کشورهای غربی، قدرت ایران برای چانه زنی در مذاکرات آزاد کردن منابع ارزی یا برداشتن تحریم‌ها افزایش می‌یابد.
به نظر می رسد که ایران حتی اگر در شرایط تحریم قرار نداشته باشد و در یک شرایط عادی به سر ببرد، باز هم باید انتخاب راهبردی‌اش در حوزه تجارت اینگونه تعریف شود که از کشورهایی که بیشترین محصول به آنها صادر می‌کند، بیشتر واردات را داشته باشد و برعکس، تا بدین صورت تجارت خود را با کشورهای طرف تجاری تراز کند. وقتی شما حجم تجارت خود را با کشوری افزایش دهید و روابط خود را تعمیق کنید، امکان امتیازگیری و بهینه‌سازی در روابط تجاری خود را دارید و همچنین این فرصت ایجاد می‌شود که وابستگی شما به نظامات ارزی و ارزهای کشورهای دیگر در تجارت بین دو کشور از بین برود.
عقل اقتصادی حکم می‌کند که نباید ایران هم تخم‌مرغ‌هایش را در یک سبد بگذارد، در نتیجه ضمن تعامل با چین و سایر کانال‌های غیرغربی در تامین کالای اساسی ایران باید گزینه های دیگری نیز داشته باشیم. قاره آفریقا نیز فرصت‌های زیادی برای صادرات و واردات دارد و ظرفیت بالایی در تامین نیاز ایران به کالای اساسی دارد و ما می‌توانیم بخشی از نیاز خود را به صورت مستقیم از کشورهای آفریقایی و با سازوکار تهاتر تامین کنیم. توسعه تجارت ایران با کشورهای بریکس نیز می‌تواند به تنوع مبادی وارداتی و خنثی کردن اثرات تحریم‌های اعمال شده علیه ایران کمک کند که در روزهای اخیر محقق شده است.
نظر شما