یک کارشناس سواد رسانه ای و عضو شورای تألیف کتاب درسی سواد رسانه ای به قدس آنلاین می گوید: پرسیدن این که آیا هوش مصنوعی تهدید است یا خیر را اشتباه می دانم چراکه هوش مصنوعی چه بخواهیم چه نخواهیم فناوری آینده است که از هم اکنون در حال تغییر زندگی نسل آینده است و هر چه جلوتر برویم شتاب و اثرگذاری آن بیشتر خواهد شد. 

حسین حق پناه ادامه می دهد: وقتی با پدیده ای روبه رو هستیم که نمی توان از آن گریز داشت و در مقابلش مقاومت جدی کرد چرا باید ذهن مان سراغ این موضوع برود که فایده و ضرر این فناوری چیست؟ این فناوری خواهد آمد و از آن گریزی نیست.

این در حالی است که هوش مصنوعی به شکل بسیار عمیق و گسترده ای در حال تحت تأثیر قرار دادن اقتصاد امروز ما است. 

وجود هوش مصنوعی سبب شده تا بسیاری از شرکت ها، سازمان ها و به ویژه غول های اقتصادی و فناوری دست به تعدیل یا تغییر جایگاه نیروی انسانی بزنند.

این مدرس سواد رسانه ای می افزاید: در همه دنیا هر فعالیت تجاری و یا خدماتی از حوزه سنگ تزئینی گرفته تا پزشکی، آموزش، ماشین آلات صنعتی و غیره در حال ارتباط و نسبت برقرار کردن با هوش مصنوعی هستند. بنابراین ضروری است رویکردمان را نسبت به هوش مصنوعی به عنوان فناوری قطعی مانند دیگر فناوری ها ازجمله واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، متاورس، اینترنت اشیاء و غیره تغییر دهیم.

حسین حق پناه با اشاره به اینکه هوش مصنوعی تغییرات قطعی در زندگی ایجاد می کند می گوید: ما باید خودمان را برای رویارویی با هوش مصنوعی آماده کنیم و از فرصت هایش بیشترین بهره را ببریم و نسبت به آسیب های آن کمترین آسیب پذیری را داشته باشیم و به شکل بنیادینی در جهت دهی این فناوری عمل کنیم تا ناظر به نگاه تمدنی و فرهنگی ما، فناوری های بعدی در مالکیت ما باشد.

تأثیر هوش مصنوعی بر نسل امروز و فردا

این پژوهشگر سواد رسانه ای تصریح می کند: مهم ترین اتفاقی که با آمدن هوش مصنوعی برای نوجوان امروز و فردا می افتد این است که درک او را نسبت به انجام کار، فایده مندی و کارآمدی تغییر می دهد چراکه هوش مصنوعی این امکان را دارد که خودش خیلی از کارها را بطور مستقیم و بدون نیاز به اراده و مداخله انسان انجام دهد.

این مهارت ها همان کارهایی هستند که قبلا برای آموزش آن مدرسه تأسیس کرده بودیم و تلاش کردیم آن ها را به بچه ها آموزش دهیم اما هوش مصنوعی به دلیل اینکه توانمندی یادگیری و انجام کارهای شبیه انسان را پیدا کرده است، معنای آموزش، یادگیری، فایده مندی و انجام کار را در نسل جدید تغییر می دهد.

عضو شورای تألیف کتاب درسی سواد رسانه ای اذعان می کند: این موضوع چالشی بزرگ به ویژه برای نظام آموزشی است و مهم ترین اقدام در این زمینه این است که رویکرد تازه ای از آموزش و پرورش در عصر هوش مصنوعی داشته باشیم.

حق پناه می افزاید: در حال حاضر دانش آموزان نیازمند آموزش مهارت هایی از جنس مهارت های نرم هستند نه لزوما یادگیری ریاضی، علوم، فیزیک، زیست و غیره. البته نه اینکه این مهارت ها بی اهمیت باشد بلکه در اولویت نیستند چراکه بسیاری از اطلاعات و محاسبات را هوش مصنوعی دارد و بر مبنای آن می تواند مسائل را حل کند و پاسخ هایی به ما بدهد.

در عین حال شیوه های روابط انسانی و مهارت های انعطاف پذیری، یادگیری، بازآموزی، خلاقیت، ابتکار، نوآوری، تفکر عمیق، تفکر تحلیلی، تفکر خلاق، مسئولیت پذیری و غیره دقیقا عناصر مغفول تربیتی در عصر هوش مصنوعی هستند.

مدرس سواد رسانه ای می گوید: این مهارت ها، موضوعاتی هستند که انسان عصر هوش مصنوعی بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز دارد. تغییرات فناورانه به شدت سریع و متحول کننده هستند و چیزی که انسان آینده به آن نیاز دارد مهارت یادگیری سریع، تفکر تحلیلی و مهارت های نرم دیگر است و بدون داشتن این مهارت ها نمی تواند خود را با عصر فناوری تطبیق دهد.

نیازمند رویکردی جدید در پرورش انسان های جدید هستیم

حق پناه می افزاید: علاوه بر حوزه آموزش، در حوزه پرورش نیز هوش مصنوعی همین طور است و به هیچ وجه جایگزین همه مشاغل نخواهد شد. هوش مصنوعی همیشه درست جواب نمی دهد و به هیچ وجه بی طرف عمل نمی کند.

تجربه چت بات هایی که مردم از آن استفاده می کنند نشان می دهد در بسیاری از موارد دچار اشکال و سوگیری های جدی است به ویژه در مواردی که توسط سازندگان و مالکان هوش مصنوعی برنامه ریزی می شود و هدف آن ها را تأمین می کند.

ما در عصر جدید به انسان های عمیق تر، متمرکزتر و مقاوم تر نیاز داریم؛ آدم هایی که به راحتی در برابر سرمایه داری جدید تسلیم نشوند و به ارزش های والای انسانی متعهد و حاضر به فداکاری های بزرگ باشند. به دلیل این که بتوانند انسانیت را در عصر فناوری های هوش مصنوعی همچنان حفظ کنند و مقابل ظلم و ستم و استعمار فرانویی که ممکن است از راه همین فناوری ها شکل بگیرند بایستند و اطرافیان خود، گروه های اجتماعی، مردم محله، شهر، کشور و حتی جهان را با هدف دفاع از انسانیت و ارزش های انسانی، راهبری کنند. این موضوع نیازمند رویکرد جدیدی در پرورش انسان های جدید است.

ربات های هوشمند جایگزینی مناسب برای همبازی نوجوانان هستند؟

عضو شورای تألیف کتاب درسی سواد رسانه ای می گوید: در حال حاضر ما با ربات هایی طرف هستیم که به آن همنشینان یا دوستان هوش مصنوعی گفته می شود که استفاده از آن در بین برخی نوجوانان آمریکایی زیاد شده و نگرانی هایی برای والدین، معلمان و مربیان آن ها ایجاد کرده است.

این ربات ها یا اپلیکیشن ها می توانند شبیه یک دوست، مربی یا حتی تراپیست (روان درمانگر) عمل کنند و از راه ارتباط عاطفی و همدلی با کسی که دارد با او چت می کند نوعی وابستگی عاطفی ایجاد کند.

حق پناه ادامه می دهد: نگرانی ها درباره این نوع چت به این دلیل است که نوجوانانی که با این ربات ها چت می کنند از ارتباطات واقعی انسانی اجتناب می کنند و ممکن است دچار انزوا و احساس تنهایی شوند و حتی گزارش شده برخی از این نوجوانان پس از آن که نتوانسته اند با ربات های هوش مصنوعی ارتباطشان را به درستی حفظ کنند دست به خودکشی زده اند.

نتیجه می گیریم نظارت والدین، مربیان و بزرگ ترها در استفاده کودکان و نوجوانان از هوش مصنوعی بسیار کمک کننده خواهد بود.

فناوری در بستر و خدمت خانواده

مدرس سواد رسانه ای می افزاید: همنشین های دیجیتال چنانچه با نظارت بزرگ ترها باشد می تواند سبب شود بچه ها مهارت های اجتماعی و خود ابرازگری را یاد بگیرند و حتی تمرین کنند چگونه با افراد امن زندگی شان مسائل را در میان بگذارند. اما مشکل از جایی شروع می شود که ما فناوری را در بستر خانواده به خدمت نمی گیریم.

حق پناه به خانواده ها توصیه می کند: پدران و مادران استفاده از ربات های هوش مصنوعی و ابزار آن را در خانواده به فرزندان آموزش دهند تا نظارت، همراهی و آموزش رخ دهد چراکه نسل جدید، دیر یا زود به سراغ این بازارها خواهند رفت. مهم این است که فناوری در تقابل با خانواده و تعلیم و تربیت نباشد بلکه در بستر خانواده و مدرسه آموزش داده شده و به کار گرفته شود.