آخرین بار، سال ۱۳۹۵ بود که سرشماری جمعیت انجام و جمعیت کشور، حدود ۷۹/۹میلیون نفر اعلام شد.
این روزها اخبار مربوط به جمعیت زیاد به گوش می‌رسد. حالا هشت سال از سرشماری سال ۱۳۹۵ و سه سال از اجرای قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» (قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که در جلسه مورخ۱۴۰۰/۰۱/۲۷ کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید طی نامه شماره ۹۳۹۸۲ مورخ ۲۱۴۰۰/۰۸/۲۴ توسط رئیس جمهور وقت ابلاغ شد) می‌گذرد، درحالی که جمعیت کشور بیش از ۸۸ میلیون نفر اعلام می‌شود و این پرسش مطرح است که وضعیت فعلی جمعیت کشور چگونه برآورد می‌شود و اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت چه تأثیری بر رشد نرخ باروری داشته است؟
تغییر در الگوی باروری کشور
رئیس کمیسیون مشترک جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در مجلس یازدهم در خصوص تأثیر قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در افزایش نرخ باروری در استان‌های مختلف کشور به قدس می‌گوید: بررسی‌ها بیانگر این است که سیاست‌های جمعیتی به سرعت اثرگذار نیستند و باوجود آنکه هنوز دومین سال اجرای قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» را به پایان نرسانده‌ایم اما شواهد نشان می‌دهد اجرای این قانون اثرگذار بوده است و طی این مدت دستاوردهای خوبی داشته‌ایم. امیرحسین بانکی‌پور فرد با اشاره به وجود مسائل مادی به عنوان مانع اجرای دقیق قانون جوانی جمعیت می‌افزاید: اگرچه مسائل مادی بر افزایش جمعیت اثرگذار است اما این مسائل موجب پیشگیری از تأثیرگذاری قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نشده است و شاهد تغییر در الگوی باروری کشور هستیم.
افزایش نرخ موالید در ۱۵ استان
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه می‌دهد: از سال ۱۳۹۴ تا زمان آغاز قانون جوانی جمعیت، میزان نرخ بارداری کشور حدود ۲۰ درصد کاهش یافته بود، اما بر اساس آمار منتشر شده در بهار امسال میزان نرخ موالید در ۱۵ استان کشور افزایش یافته است. ضمن آنکه الگوی فرزند سوم به میزان ۹ درصد، الگوی فرزند چهارم به میزان ۲۸ درصد، الگوی فرزند پنجم به بالا به میزان ۵۱ درصد افزایش یافته است. همچنین میزان باروری مادران بیشتر از ۳۵ سال به میزان ۱۵ درصد افزایش یافته است.
جمعیت ایران در سال ۲۰۴۵
با گذشت سال‌ها، جمعیت ایران تحت تأثیر تغییرات مختلفی از جمله رشد جمعیت، نرخ تولد و نرخ مرگ‌ومیر قرار گرفته است و با وجود اینکه نرخ باروری در کشورمان کاهش چشمگیری پیدا کرده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد، طی قرن اخیر جمعیت ایران هشت برابر افزایش یافته است. به‌طوری که در حد فاصل سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵ هر سال حدود یک میلیون نفر بر تعداد آمار جمعیت ایران افزوده شده و براساس آمار منتشر شده از سوی بانک جهانی، رشد جمعیت سالانه در کشور ایران ۴/۱، میزان زاد و ولد۱۶/۳، میزان مرگ و میر۵/۳ درصد بوده است و طبق پیش‌بینی‌های انجام شده، جمعیت ایران در سال ۲۰۴۵ به بیش از ۹۱/۷۴ میلیون نفر خواهد رسید.
آخرین آمار جمعیتی کشور
اگر چه هنوز دو سال تا انجام سرشماری بعدی زمان باقی مانده است و شاید صحبت در این باره کمی زود باشد، اما براساس پیش‌بینی‌هایی که مرکز ملی آمار در مورد رشد جمعیت استان‌های کشور منتشر کرده است، می‌توان به نتیجه‌ای نسبی رسید.
بر اساس آخرین آمارها، جمعیت ایران به تازگی به حدود ۸۶میلیون نفر رسیده است. طبق اعلام مرکز آمار، جمعیت کشور در اول آبان سال جاری(۱۴۰۳) حدود ۸۵میلیون و ۹۶۱هزار نفر برآورد شده است، که از کل جمعیت ایران، تعداد ۶۶میلیون و ۲۰۷هزار نفر ساکن نقاط شهری (۷۷درصد شهرنشین) و ۱۹میلیون و ۷۵۴هزار نفر ساکن نقاط روستایی( ۲۳درصد روستانشین) هستند. که تعداد ۴۳میلیون و ۳۷۲هزار نفر مرد و ۴۲میلیون و ۵۸۲هزار نفر زن برآورد شده است که نسبت جنسی برابر ۱۰۱/۰۸درصد محاسبه می شود.
به عبارتی حدوداً در مقابل هر ۱۰۲مرد ۱۰۰زن در ایران وجود دارد. از نظر ساختمان سنی جمعیت حدود ۲۲/۸ درصد در سنین ۱۴-۰ سال، ۶۹/۷درصد در سنین کار و فعالیت (۱۵تا ۶۴ سال) و ۷/۵ درصد در سنین۶۵ ساله و بیشتر هستند.
جوان‌ترین و پیرترین استان‌ها
بر اساس این گزارش پرجمعیت‌ترین استان کشور، استان تهران با ۱۴ میلیون و ۴۲۵ هزار نفر و کم‌جمعیت‌ترین استان کشور استان ایلام با ۵۷۹ هزار نفر است.
همچنین استان سیستان و بلوچستان، با سهم ۳۸درصدی جمعیت کمتر از ۱۵سال جوان‌ترین استان و در مقابل استان گیلان با سهم ۱۱درصدی جمعیت ۶۵ سال و بیشتر سالمندترین استان کشور هستند.
برپایه دو سرشماری اخیر رشد جمعیت کل کشور در دوره پنج ساله ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ برابر ۱/۲۴درصد بود. اما براساس آخرین برآوردهای جمعیتی رشد جمعیت کشور طی دوره‌های بعدی رو به کاهش گذاشته است. به این ترتیب که طی دوره ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ برابر ۹۸/۰ درصد و در دوره ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ برابر ۰/۷۲درصد برآورد می‌شود.
تعداد خانوار کل کشور نیز از ۲۴میلیون و ۱۹۶هزار خانوار در سال ۱۳۹۵ به ۲۷میلیون و ۶۵۱هزار خانوار در سال ۱۴۰۳ رسیده است. در همین سال تعداد خانوار شهری برابر ۲۱میلیون و ۶۸۲هزار و روستایی ۵میلیون و ۹۶۹هزار برآورد می شود.
طبق قانون، اجرای سرشماری‌ها در فواصل زمانی معین ۱۰ یا پنج‌ساله انجام می‌شود. با توجه به فاصله اجرای سرشماری‌ها و نیاز به اطلاعات به روزتر، این مرکز برآوردها و پیش‌بینی‌های جمعیتی را در دستور کار خود قرار داده است و پس از اجرای هر سرشماری و تأیید نتایج با استفاده از روش‌های علمی و به روز، جمعیت کل کشور را برای آینده پیش‌بینی و در فواصل دو سرشماری برآورد می‌کند.
گفتنی است نتایج برآوردها و پیش‌بینی‌های جمعیتی تهیه شده توسط متخصصان جمعیت‌شناسی پس از بررسی و تأیید در کمیته بخشی آمارهای جمعیت (متشکل از استادان، صاحبنظران، کارشناسان و نمایندگان خبره دستگاه‌های اجرایی) برای استفاده عموم از طریق درگاه ملی آمار اطلاع رسانی می‌شود.
تاریخچه سرشماری در ایران؛ از تصویب قانون تا اجرای آن
جمعیت ایران درزمان قاجار به طور غیر رسمی ۵ تا ۱۰ میلیون نفر بود. نخستین قانون سرشماری در ایران در خرداد ۱۳۱۸ تصویب شد. اجرای این قانون از اسفند ۱۳۱۸ در تهران آغاز شد و تا سال ۱۳۲۰، ۳۴ شهر ایران مورد سرشماری قرار گرفتند. پس از تصویب قانون آمار و سرشماری در سال ۱۳۳۲ و تأسیس سازمان آمار در سال ۱۳۳۵، نخستین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۴۵ اجرا شد. سرشماری‌های بعدی ایران در سال‌های ۱۳۵۵، ۱۳۶۵، ۱۳۷۵، ۱۳۸۵ و ۱۳۹۵ انجام شدند.
نظر شما