فک خزری که به آن سگ آبی هم می‌گویند تنها پستاندار دریای خزر است و به این دلیل که بزرگ‌ترین حیوان خزر نیز محسوب شده و در رأس هرم غذایی از گستره ۴۳۶ هزار کیلومتر مربعی این دریای رازآلود قرار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
همین اهمیت بوده که برای نجات زیست‌مندان و فعالیت طبیعی چرخه حیات در خزر، «لنی هارت» بانوی خیر هلندی دست به کار شده و فعالیت‌هایش را از بندر ترکمن - سواحل آشوراده در سال (۱۳۸۶ شمسی) آغاز کرد و دو سال بعد نیز مرکز حفاظت از فک خزری با نگاه مثبت او و همچنین با حضور امیر صیاد شیرازی، دامپزشک و مسئول پروژه نجات فک خزری در ایران شکل گرفت.
لنی هارت در همان سال نظر به فعالیت‌های شکار، آلودگی‌های نفتی و صنعتی در دریای خزر گفته بود: «اگر کشورهای همسایه خزر نتوانند به سازوکار مناسب برای نجات فک‌ها دست یابند همین جمعیت باقیمانده در یک سال آینده کاملاً نابود می‌شوند». او در زمانی این صحبت را کرده بود که جمعیت یک میلیونی فک خزری به حدود هزار قلاده رسیده بود و حالا این تعداد گرچه کمتر از ۷هزار قلاده است، اما همین نیز امید و انگیزه‌ای برای ادامه طرح حفاظت از تنها پستاندار خزر است.
سال ۱۳۹۷ هجری شمسی قرار بود مجوز شکار حدود ۶ هزار قلاده فک خزری از سوی یکی از کشورهای حوزه خزر صادر و عملیاتی شود، تیم نجات فک خزری رایزنی‌هایی را انجام داد، اما گرچه این شکار کمتر شده بود، اما به هر حال زخم‌هایی را بر تعادل زیستی خزر وارد آورد.
نیازمند همکاری بین‌المللی
اقدام‌های دکتر امیر صیاد شیرازی، مسئول مرکز درمانی و تحقیقاتی و مدیر پروژه نجات فک خزری در رایزنی با کشورهای همسایه حائز اهمیت است، از میان کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، فدراسیون روسیه، قزاقستان و ترکمنستان کمترین آسیب به جمعیت فک خزری در ایران و قزاقستان بوده و تا حدود زیادی مقید به رعایت کنوانسیون تهران بوده‌اند و در ایران سالانه تعداد انگشت‌شماری از مرگ و میر فک‌ها در قسمت جنوبی خزر یعنی در تمام سواحل گیلان، گلستان و مازندران ناشی از گیر افتادن فک‌ها در تور صیادان است.
وی گفت: کشورهای حاشیه خزر تنها با پایبندی به کنوانسیون تهران که آن‌ها را به حفاظت از محیط زیست خزر در برابر همه منابع آلوده‌کننده و همچنین نگهداری، احیا و استفاده منطقی و پایدار از منابع بیولوژیک ملزم کرده است، می‌توانند در نجات فک خزری نقش‌آفرین باشند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران هم اعلام کرده است امسال تاکنون ۱۳ لاشه مشاهده شده است.
عطاءالله کاویان از برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای صیادان در شهرهای ساحلی مازندران گفت و افزود: به طور ویژه در این ایام از سال برای گروه‌های هدف از جمله صیادان و جامعه محلی این کارگاه‌ها برگزار می‌شود.
وی درباره علت تلفات فک خزری اعلام کرد: تاکنون از میان لاشه‌های مشاهده شده، لاشه‌ای که زمان کمی از مرگ فک گذشته باشد را نداشتیم و به همین دلیل یافتن علت تلفات مشخص نشده است.
تلفات نامعلوم
رئیس محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران نیز با اشاره به تشدید پایش‌های دریایی و ساحلی در این فصل از سال، اظهار کرد: اگر هدف، کمک کردن به یک موضوع محیط زیستی است باید تلفات فک خزری علت‌یابی شود نه اینکه به احتمالات اکتفا کنیم.
سیدمحسن کاظمی تبار اعلام کرد: لاشه‌هایی که تاکنون مشاهده شده‌اند قابلیت نمونه‌برداری و ارسال به آزمایشگاه در گرگان را نداشتند و بیشتر آن‌ها مدت زیادی را در عمق دریا بودند و زمان زیادی از تلف شدن گذشته بود.
وی با اشاره به کنوانسیون تهران که ایران و چهار کشور حاشیه خزر عضو آن بوده و جمهوری اسلامی ایران نیز امین این کنوانسیون است، گفت: فعالیت‌های پتروشیمی و نفت، شکار بی‌رویه و تکثیر گونه‌ای مهاجم دریایی ژله‌ای به نام «نمیوپسیس» که به آن گردوی دریایی هم گفته می‌شود از جمله علت تلفات فک خزری در دوره‌های مختلف عنوان شده است.
رئیس محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران بیان کرد: در سواحل جنوبی خزر یعنی سواحل ایرانی که سه استان شمالی را شامل می‌شود، اقدام‌های خوبی برای حفاظت از فک خزری انجام شده و اکنون صیادان، مردم و کارکنان تأسیسات دریایی و ساحلی نسبت به این موضوع آشنایی دارند.
کاظمی تبار ادامه داد: امسال تاکنون چهار مورد گرفتار شدن فک خزری را در تورهای صیادی در بابلسر، نور و میانکاله داشتیم که به طور اصولی نجات پیدا کرده و رهاسازی شدند.
وی با بیان اینکه صیادان سواحلی جنوبی خزر خود را ملزم به حفاظت از فک خزری می‌دانند، گفت: لاشه‌ها توسط جریان آب به سواحل شمال ایران می‌رسد و این بدان معنا نیست که تلفات داخلی بوده است.
رئیس محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران یادآور شد: پاسخ به چرایی تلفات در صورتی اتفاق می‌افتد که به لاشه تازه‌ای دست پیدا کنیم و نمونه آن برای آزمایشگاه مرجع در گرگان ارسال شود، آن وقت است که می‌توانیم بگوییم منشأ اصلی تلفات داخلی یا خارجی بوده است.
نظر شما