وقتی چشم‌ها به گنبد طلایی‌اش میافتد، قلب میلرزد و اشک‌ها روان میشوند. وقتی می‌خواهیم وارد حریم حرمش شویم، دست بر سینه میگذاریم و سلام میدهیم. وقتی اذن ورود میگیریم و داخل خانه میشویم، دوست داریم در و دیوار آستانش را بوسه‌باران کنیم.
این جملات شاید برایتان خاطره زیارت را تداعی کند زیرا حس و حالی است که اغلب هنگام زیارت امام رئوف(ع) تجربه کردهایم. شاید با خودمان فکر کرده باشیم که اگر امام عزیزمان زنده بود، به سویش میشتافتیم و بر دست‌ها و پاهای مبارکش بوسه میزدیم. حال که از دیدار رویش محرومیم و طعم حضور معنویاش را میچشیم، دوست داریم جای‌جای حرمش را بوسه‌باران کنیم. آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید بوسیدن این اجسام چه ارتباطی با آن امام معصوم(ع) دارد؟ آیا اشیا و اجسام بی‌جان میتوانند به واسطه نزدیکی و مجاورت با انوار الهی، رنگ و بوی خدایی بگیرند؟
قبور و ضریح ائمه معصومین(ع) برای شیعیان از حرمت بالایی برخوردار است. آیت‌الله مکارم شیرازی با ارائه مستنداتی بر پایه قرآن و روایت‌ها به برخی پرسش‌ها در این مورد پاسخ گفته است. در ادامه برخی از این پاسخ‌ها را با هم مرور می‌کنیم.
بیشتر بدانیم
آیا میدانید در قرآن کریم چندین بار به این مسئله اشاره شده است و اشیای بی‌جان به اذن خداوند صاحب اثر شدهاند؟ به عنوان مثال:
- در سوره یوسف(ع) خداوند میفرماید: شفای چشم حضرت یعقوب(ع) به سبب تماس با پیراهنی که حضرت یوسف(ع) برای ایشان فرستاده بودند، صورت گرفت. در قرآن مجید آمده است وقتی حضرت یوسف(ع) خود را به برادرانش معرفی کرد و آن‌ها را مورد عفو و بخشش قرار داد، به آن‌ها گفت: «اذْهَبُوا بِقَمِیصِی هذا فَأَلْقُوهُ عَلی وَجْهِ أَبِی یَأْتِ بَصِیراً»؛ (پیراهنم را با خود نزد پدرم ببرید و بر صورتش افکنید تا دیدگانش بینا شود) (سوره یوسف، آیه ۹۳). سپس در جای دیگری از همین سوره آمده است: «فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِیرُ أَلْقاهُ عَلی وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً»؛ (چون مژده‌دهنده نزد پدر آمد، پیراهن را بر صورت پدر افکند و یعقوب بینایی خود را بازیافت) (سوره یوسف، آیه ۹۶). پیراهن حضرت یوسف(ع) جسمی بی‌جان و مانند دیگر پیراهنها بود ولی به سبب مجاورت با ایشان و به فرمان خداوند صاحب اثر شد. این آیه به خوبی نشان میدهد اشیا نیز میتوانند به دستور خداوند واسطه اثر باشند.
- در سوره طه در ضمن نقل ماجرای حضرت موسی(ع)، خداوند متعال سخن از صندوقچهای میفرماید که یادگاری از حضرت موسی(ع) و مایه آرامش بنی‌اسرائیل بوده است و به دست دشمنان افتاده بود و خداوند در جریان فرماندهی حضرت طالوت وعده بازگشت آن را به بنی‌اسرائیل میدهد. ماجرای این صندوقچه به زمان تولد حضرت موسی(ع) برمیگردد که مادر حضرت موسی(ع) از ترس مأموران کودک خود را در صندوق گذاشت و در رود نیل رها کرد. این صندوقچه برای بنی‌اسرائیل بسیار مقدس بوده و مایه آرامش آن‌ها عنوان شده است.
در سنت پیامبر(ص)
همچنین در سنت پیامبر(ص) هم مشابه این رفتار آمده‌است. در این مورد در صحیح بخاری از عبدالله بن عمر نقل شده است: «پیامبر(ص) را در حالی دیدم که حجرالاسود را لمس می‌کرد و می‌بوسید». (صحیح بخاری، ج ۲، ص ۱۶۰ ) بر همین مبناست که کلیه مسلمین جهان هنگام زیارت خانه خدا برای لمس کردن و بوسیدن حجرالاسود مدت‌ها به صف می‌ایستند.
باید توجه داشت بوسیدن قبور ائمه(ع) از روی «محبت» است نه از روی «عبودیت»، شاید به همین دلیل باشد که زیارت‌کنندگان معصومین(ع) علاوه بر عرض ارادت نسبت به ایشان، با بوسه‌باران زیارتگاه آن بزرگواران آرامش مییابند و تبرک می‌جویند.
سخن آخر
به خاطر داشته باشیم بوسیدن در و دیوار اماکن متبرکه به منظور عرض ارادت و تبرک جستن هر چند منعی ندارد اما برخی از زائران هنگام زیارت اصرار بر بوسیدن ضریح متبرک ائمه(ع) دارند. بوسیدن ضریح جز آنکه نشانه عشق، ادب و احترام است، معنی دیگری ندارد بنابراین اگر حرم شلوغ باشد برای نشان دادن عشق، محبت و احترام، احتراز از بوسیدن بهتر است و این به معنی آن نیست که بخشی از اعمال و آداب زیارت انجام نشده و زیارتتان ناتمام مانده بلکه رعایت احوال دیگر زائران به عمل صواب نزدیک‌تر است.
خبرنگار: آزاده خلیلی
نظر شما