کتابخوان‌های الکترونیک به‌عنوان یکی از فناوری‌های جدید در صنعت نشر، در حال کسب محبوبیت بیشتری در میان مخاطبان ایرانی هستند. استفاده از کتابخوان‌های الکترونیک در سال‌های اخیر با افزایش دسترسی به اینترنت و فناوری‌های دیجیتال در ایران، روند رو به رشد داشته است. تعدادی از شرکت‌های ایرانی، مانند فیدیبو و طاقچه، بسترهای مناسبی برای دسترسی به کتب الکترونیکی فراهم کرده‌اند که امکان خرید و مطالعه آنلاین کتاب‌ها را برای مخاطبان فراهم می‌سازد.
طبق آمار بازار کتاب دیجیتال بیش از ۱۰ درصد مصرف رسمی را به خود اختصاص داده است، بر اساس آمارهای موجود حدود ۱۲ میلیون ایرانی مصرف‌کننده کتاب الکترونیک هستند که از این میان تنها ۲ میلیون نفر از پلتفرم‌های رسمی فعال استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد که مصرف کتاب الکترونیک بیش از این آمار باشد؛ چرا که بازار کپی در کتاب‌های دیجیتال و صوتی داغ است.
براساس همین داده‌ها، می‌توان گفت کسانی که در میان پلتفرم‌ها اشتراک دارند و از این طریق کتاب می‌خرند و می‌خوانند، حدود ۲ و نیم میلیون کاربر ثبت شده است که کل خرید این کاربرها در طول یکسال بین ۲۳۰-۲۵۰ میلیارد تومان تخمین زده شده است؛ رقمی که حدود ۴ تا ۵ درصد کل بازار کتاب براساس قیمت پشت جلد را تشکل می‌دهد. باید در نظر داشته باشیم که قیمت کتاب الکترونیک در ایران ۳۰ تا ۵۰ درصد قیمت پشت جلد کتاب چاپی محاسبه می‌شود؛ بنابراین اگر به لحاظ قیمتی ۵ درصد گردش مالی کتاب را شکل می‌دهد، ۱۰ درصد میزان فروش قانونی را نیز در دست دارد.
در زمینه اینکه کتابخوانی در پلتفرم‌های مجازی چقدر رواج دارد و مزیت‌های آن چیست با محمد رضا بدیع‌زادگان، کارشناس کتاب و کتابخوانی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اولویت اول در زمان مطالعه با کتاب چاپی است
محمدرضا بدیع‌زادگان، کارشناس کتاب و کتابخوانی در پاسخ به اینکه مهمترین تفاوت بین خواندن کتاب به صورت کاغذی و دیجیتال چیست به خبرنگار تحریریه جوان قدس گفت: به قول رهبر معظم انقلاب؛ هیچ چیزی جای کتاب چاپی را نمی‌گیرد. در زمان‌های مرده می‌توان از کتاب‌های الکترونیکی استفاده کرد اما در زمان مطالعه قطعا اولویت با کتاب چاپی است. مطمئن باشید هر کسی که علاقمند کتاب و کتابخوانی باشد این پاسخ را به شما خواهد داد.
وی در ادامه افزود: ارتباطی که با کتاب چاپی می‌توان برقرار کرد با کتاب الکترونیکی برقرار نمی‌شود و قابل جایگزین نیست. اما استفاده از ابزارهای الکترونیکی می‌تواند یک روش برای ترویج کتاب و مطالعه باشد. در شرایط فعلی که بحث ترافیک و شلوغی وجود دارد امان این نیست که یک کتاب چاپی را به همراه داشته باشیم، اما فایل صوتی و کتاب الکترونیکی می تواند کمک کنند و مکمل روند کتابخوانی باشد.
این کارشناس کتاب با تاکید بر اینکه افراد نباید کتاب چاپی را کنار بگذارد و فقط از طریق فضای مجازی کتابخوانی کنند عنوان کرد: فضای مجازی در حوزه کتاب به عنوان یک چاقوی دولبه محسوب می‌شود. این فضا می‌تواند تقویت کننده بحث مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی باشد و هم می‌تواند به عنوان تهدید در این زمینه باشد. اگر این تکنولوژی بتواند منجر به معرفی کتاب‌های خوب و انتشارات خوب شود مفید است. همچنین اگر از ظرفیت آن در کتاب و مطالعه استفاد شود قطعا مثبت است.
وی در ادامه افزود: درصورتی که نتیجه کتاب‌های الکترونیکی وابستگی به دنیای مجازی شود؛ دور شدن از فضای کتابخانه‌ها، کتاب فروشی‌ها و دنیای واقعی را به دنبال دارد. این جنبه منفی استفاده از تکنولوژی است. ما معتقد به این هستیم که خود حضور در کتاب‌خانه یا کتاب فروشی و در دست گرفتن کتاب چاپی مخصوصا برای نسل کودک و نوجوان، صرف نظر از خواندن آنها، در نوع نگرش انسان بسیار تاثیر گذار است.
اثرگذار در سرانه مطالعه
این کارشناس کتابخوانی با بیان اینکه خواندن کتاب در پلتفرم‌های مجازی بر سرانه مطالعه در کشور تاثیر چشم‌گیری دارد اظهار داشت: خواندن کتاب در پلتفرم‌های مجازی مختلف قطعا بر سرانه مطالعه کشور تاثیر دارد. در حال حاضر تعداد زیادی از هموطنان ما کتاب‌های زیادی مخصوصا آثار ادبی را، از طریق نرم افزارهای نوظهور با امکانات خوب به صورت فایل‌های صوتی مطالعه می‌کنند.
وی در ادامه گفت: یک نکته را باید در مطالعه الکترونیکی در نظر داشته باشیم، خیلی‌ها این تصور را دارند که با عضو شدن در یک کانال یا گروه که در آن تبادل کتاب صورت می‌گیرد به عنوان سرانه مطالعه در نظر گرفته شود، اینگونه نیست. مهمترین شاخصی که در سرانه مطالعه مدنظر قرار می‌گیرد این است که کتابخوانی از یک نظم خاص و تاثیر گذار برخوردار باشد.
وی با ابراز اینکه کوتاه خواندن یکی از آفت‌های خواندن پیام در فضای مجازی است، گفت: اولین آفت پیام خوانی در شبکه‌های اجتماعی این است که انسان را به شدت مجیز خوان می‌کند، یعنی به دنبال خلاصه خواندن یک پیام هستیم. در حالی که برای خواندن کتاب خلاف این موضوع مطرح است؛ چون مطالعه کردن کتاب چاپی تاثیر روی ذهن خواننده می‌گذارد، او را وادار به تفکر می‌کند و به راحتی می‌تواند آن پیام را تجزیه و تحلیل کند.
بدیع‌زادگان با اشاره بر اینکه چند سالی است که در حوزه سرانه مطالعه پژوهشی انجام نشده و آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد، در پایان گفت: قطعا مطالعه کتاب به صورت الکترونیکی در سرانه کشور بدون تاثیر نیست. کودکان و نوجوانان زیادی هستند که بدون هدف مشخص در فضای مجازی بیشترین زمان خود را سپری می‌کنند، خانواده‌ها باید آنها را به سمت کتابخوانی سوق دهند. همان قدر که خانواده سعی می‌کنند تا خوراک و پوشاک فرزندشان را تامین کنند به همان اندازه باید بر مطالعه او سرمایه گذاری کنند.
خدابخش حکیمی_خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما