«فرشاد ابراهیم‌پور» نائب رئیس دوم کمیسیون آموزش مجلس در ارزیابی خود از آسیب‌هایی که دانش آموزان مدارس کشور با آن مواجه‌اند، گفت: مهمترین آسیب‌هایی که امروزه میان دانش‌آموزان در مقاطع مختلف شایع است، شامل اضطراب و استرس ناشی از فشارهای تحصیلی و رقابت با دیگر دانش آموزان است. این اضطراب و استرس موجب مشکلات جدی جسمی و روانی در دراز مدت برای دانش آموزان می‌شود. احساس ناکامی، اعتماد به نفس پایین و مشکلات خانوادگی از دیگر دلایل افسردگی در میان دانش‌آموزان است. وقتی دانش‌آموز در محیط‌های پرتنش با رقابت‌های سنگین زندگی می‌کند، درگیر مسائلی همچون کمبود عزت نفس و خودکم بینی می‌شود که دانش آموزان را از دستیابی به توانایی واقعی باز می‌دارد.

وی افزود: چالش بعدی که متاسفانه ابعاد گسترده‌تری در میان دانش آموزان پیدا کرده، اعتیاد به تکنولوژی، اینترنت و فضای مجازی است. استفاده بیش از حد از شبکه‌های مجازی منجر به اعتیاد به تکنولوژی می‌شود. مسئله بعدی خشونت و زوگویی است، زمانی که دانش آموز قربانی زورگویی هم‌شاگردی‌های خود می‌شود، آسیب‌های روانی در پی دارد. همچنین بعضا خودکشی و افکار آن در برخی نقاط کشور دیده شده است. موضوع مهم بعدی آفت تحصیلی دانش آموزان است که دلیل آن استرس و اضطراب است. همچنین مشکلات ارتباطی خانوادگی و عدم مهارت‌های اجتماعی، مشکلات تغذیه‌ای، بزهکاری و گرایش به رفتارهای پرخطر از دیگر معضلات دانش آموزان محسوب می‌شود؛ اینها طیفی از آسیب‌ها هستند که گریبانگیر دانش آموزان مدارس در نقاط مختلف کشور شده است.

وی با اشاره به اینکه میزان آسیب‌های روانی دانش آموزان در مدارس نقاط مختلف کشور متفاوت است، گفت: بررسی آمارها نشان می‌دهد در مقاطع مختلف تحصیلی و مناطق مختلف این آسیب‌ها متفاوت است. در تفاوت‌های منطقه‌ای چون در مناطق شهری فنآوری و تنوع فرهنگی بیشتر است، آسیب‌هایی مانند اعتیاد، تنش‌های خانوادگی و فضای مجازی افزایش می‌یابد. در مناطق حاشیه‌ای کشور دانش آموزان بیشتر تحت تاثیر مشکلات خانوادگی هستند مانند خشونت خانوادگی، ترک تحصیل و حتی مصرف مواد هم در این مناطق دیده می‌شود. در مناطق روستایی بیشتر شاهد ترک تحصیل و مشکلات اقتصادی هستیم. البته چون در مناطق روستایی فرهنگ قوی خانوادگی و مذهبی حاکم است، آسیب‌های اجتماعی کمتر است. در مجموع عوامل وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده‌ها، کیفیت و نوع مدرسه و میزان حمایت اجتماعی و خانوادگی در آسیب‌های مرتبط با دانش آموزان دخیل است.

وی با بیان اینکه در مقاطع ابتدایی آسیب‌ها بسیار کمتر است و بیشتر شامل اختلالات رفتاری مانند پرخاشگری و انزوا طلبی دیده می‌شود، گفت: در مقطع متوسطه اول به دلیل اینکه دانش آموز وارد نوجوانی می‌شود، مستعد رفتارهای پرخطر می‌گردد. افت تحصیلی، خشونت و پرخاشگری بیشتر در این مقطع دیده می‌شود. در مقطع متوسطه دوم فشار انتخاب مسیر شغلی موجب می‌شود دانش آموز استرس زیادی را تحمل کند و در این سنین ریسک مصرف دخانیات  و گرایش به رفتارهای پرخطر و افسردگی تشدید می‌شود.

متاسفانه اولویت در نظام آموزشی تمرکز بر آموزش و کنکور است نه مسئله تربیتی

این نماینده مجلس با اشاره به اینکه خانواده‌ها و هم‌شاگردی‌های دانش آموزان، معلمان و مربیان می‌توانند نقش پررنگ و مکملی در کاهش آسیب‌های اجتماعی در مدارس داشته باشند، افزود: البته شرط آن آگاهی است. بدین معنا که وزارت آموزش و پرورش باید بر روی مراکز مشاوره کار اساسی انجام دهد. معلمان پرورشی و حوزه تربیتی تقویت شود و حداقل باید در حوزه تربیتی اهمیتی که به آموزش داده می‌شود به بحث تربیت نیز داده شود. متاسفانه اولویت در نظام آموزشی تمرکز بر آموزش و کنکور شده است. اگر مراکز مشاوره و معاونت پرورشی به طور جد بر روی معضلات دانش آموزان برنامه ریزی و کار فرهنگی کند، قطعا بسیاری از آسیب‌ها به حداقل می‌رسد. طبیعتا هر عاملی که موجب کاهش کارکرد جسمی، روحی روانی دانش آموز شود منجر به افت تحصیلی می‌گردد. آسیب‌های اجتماعی و روانی نیز موجب افت تحصیلی دانش آموزان در سال‌های اخیر شده است.

افت تحصیلی در سال جاری کاهش داشته است

وی افزود: البته باید گفت امتحانات نهایی که سال جاری برگزار شده، حاکی از آن بود که تقریبا معدل دانش آموزان دراکثریت مدارس کشور بالا رفته است که نشان دهنده آن است که فعالیت‌های آموزش و پرورش تاثیرگذار بوده است. میزان موفقیت تحصیلی با امنیت روانی ارتباط مستقیم دارد. هر چه خانواده‌ها و نظام آموزشی بتوانند شرایط مناسب‌تری را برای دانش آموزان فراهم کند، دانش آموز بهتر می‌تواند در درس و کنکور موفق شود. عموما دانش آموزان موفق در تحصیل و کنکور در خانواده‌ها و مناطقی هستند که کمترین تنش اجتماعی بر آن‌ها وارد شده است.

آموزش وپرورش با اجرای طرح‌های تربیتی آسیب‌های روانی را کاهش داده است

ابراهیم‌پور در خصوص برنامه‌های آموزش وپرورش در راستای کاهش آسیب‌های روانی دانش آموزان گفت: آموزش و پرورش بحث آموزش مهارت‌های زندگی و اجتماعی را در مدارس اجرا می‌کند، همچنین مشاوره و حمایت روانی مانند اجرای طرح نماد را دنبال می‌کند، فعالیت‌های فرهنگی و هنری را گسترش می‌دهد و اجرای برنامه تربیت و آموزش خانواده‌ها را در پیش گرفته است. همچنین بر روی بحث بهداشت روانی و سلامت روان کار می‌کند و همکاری با نهادهای اجتماعی را گسترش داده است. آموزش و پرورش بحث نظارت بر رفتارهای دانش آموزان را جدی گرفته است و نتایج طرح نماد و آمارهای مرتبط به مشاوره و حمایت روانی دال بر کاهش آسیب‌ها در دانش آموزان است. در نتیجه این کلاس‌های آموزشی که آموزش و پرورش برگزار کرده، رفتارهای پرخطر در میان دانش آموزان کاهش یافته است.

وی در پایان با تاکید بر اینکه متاسفانه مصرف مواد مخدر در دانش آموزان به ویژه نوجوانان به یک چالش جدی تبدیل شده است، گفت: آمار رسمی استفاده دانش آموزان از مواد مخدر در دسترس نیست، اما پژوهش‌های غیررسمی میزان درگیری دانش آموزان با مواد مخدر را حدود ۵ درصد اعلام کرده که آمار ناچیزی است. آموزش وپرورش بسیار تلاش می‌کند که بستر آگاهی بخشی را برای دانش آموزان فراهم کند.