وزیر امور خارجه کشورمان شنبه شب در گفت‌وگویی در خصوص آخرین تحولات پیرامون مذاکرات هسته‌ای خبر داد مذاکره با اروپا برای احیای برجام به زودی آغاز خواهد شد. سیدعباس عراقچی با اشاره به روند طی شده، گفت: «مذاکرات برای احیای برجام از ۱۴۰۰ شروع شد. در دولت شهید رئیسی این مسیر ادامه پیدا کرد و حالا به جاهایی هم رسید اما نشد.
در دولت آقای پزشکیان در نیویورک سعی کردیم مذاکرات آغاز شود و آن‌ها هم استقبال کردند که در چارچوب مسیر مسقط صورت بگیرد. ما آماده شروع بودیم که به مسائل منطقه خورد و متوقف شد. اکنون اروپایی‌ها اظهار تمایل کردند و ما احتمالاً این کار را به زودی انجام خواهیم داد». ورود به دور جدید مذاکرات با موانعی روبه‌رو است که بر پیچیدگی پرونده هسته‌ای و رایزنی با اروپایی‌ها می‌افزاید، موضوعی که وزیر خارجه نیز در اظهارات خود به آن اشاره کرد. اما به باور اغلب کارشناسان و تحلیلگران، پیش‌نیاز دستیابی به توافق‌ها برای حل مسئله پرونده هسته‌ای، تنش‌زدایی منطقه‌ای و بین‌المللی است. همچنین در این میان عزم طرف اروپایی برای حل مسئله پرونده هسته‌ای با در نظر گرفتن انتظارات ایران نیز اهمیت دارد.
رویکرد عزت‌مدارانه در برابر فشارها نتیجه‌بخش است
در همین راستا حمیدرضا غلامزاده، کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت‌وگو با قدس تصریح کرد: بزرگ‌ترین مانع ما در تعامل با اروپا، رویکرد تبخترگرایانه‌ای است که اروپایی‌ها همواره نسبت به ایران دارند و گرچه این روال را چندین بار تکرار کرده و به نتیجه نرسیده‌اند اما همچنان آن را تکرار می‌کنند. در واقع آن‌ها خودشان را محق و دیگران را بدون حق می‌دانند و معمولاً هم وقتی به سمت ایران می‌آیند، درصددند با همان نگاه از بالا به پایین به مذاکره ورود و فشارهایی را بر کشورمان تحمیل کنند. چنان که سفر اخیر گروسی، مدیر کل آژانس انرژی اتمی نیز برای ارسال پیام فشار آژانس به ایران بود. یا حتی موضع‌گیری‌ها و رفتارهایی که آلمان در هفته‌های اخیر نسبت به موضوع اعدام شارمهد داشت، عمدتاً با هدف تشدید فشار بر ایران بود. همچنین بستن مراکز اسلامی و کنسولگری‌های ایران نیز از باب فشار آوردن و تهدید کشورمان با هدف ترساندن است تا برای مذاکره زمینه‌سازی شود.
این کارشناس بین‌الملل گفت: در واقع اروپایی‌ها به جای اینکه رویکرد مذاکره از موضع برابر داشته باشند، به دنبال مذاکره با منت هستند تا تهدید کنند و امتیاز بگیرند اما در مقابل امتیاز کمتری بدهند. گرچه به طور کلی این رویه در روابط بین‌الملل پدیده عجیبی نیست اما اینکه هر بار تکرار شود و همچنان تصور شود ایران دوره فعلی همان ایران دوره پهلوی و قاجار است، اشتباه محرز فکری اروپایی‌هاست و متأسفانه تاکنون این رویکرد را اصلاح نکرده‌اند. رویکرد عزت‌مدارانه و تسلیم‌ناپذیری دستگاه دیپلماسی کشورمان در برابر فشار اروپایی‌ها کاملاً نتیجه می‌دهد. بنابراین مانع اساسی شروع و پیشبرد مذاکرات، طرز فکر مغرورانه اروپایی‌ها علیه ایران است که می‌خواهند با فشار و تهدید وارد گفت‌وگو شوند. نکته دوم اینکه در حال حاضر فضای پرتنشی جریان دارد که هنوز نمی‌توان وارد بحث جدی مذاکره شد.
غلامزاده معتقد است: البته سایر عوامل و معادلات چندجانبه هم مانع آغاز مذاکرات ایران و اروپاست. بحث جنگ اوکراین، مسئله غزه و جنایت‌های رژیم صهیونیستی و حمایت اروپایی‌ها از آن، ارسال سلاح و حمایت اروپایی‌ها از تروریست‌ها در منطقه و داخل کشور و همچنین برداشت‌ها نسبت به حمایت‌های ایران از روسیه، تمامی این‌ها مواردی است که زخم آن اکنون سر باز کرده و موجب افزایش تضاد میان ایران و اروپا شده است و اجازه نمی‌دهد به راحتی بتوان وارد فضای مذاکره شد. اگر موضوعات مذاکره مورد به مورد و مقطعی مورد بررسی و مذاکره قرار بگیرد اندکی شرایط بهتر خواهد شد یعنی ضرورتاً لازم نیست به راه حل بلندمدتی دست یافت، بلکه می‌توان موضوع به موضوع به حل مسائل پرداخت. موضوع دیگر اینکه ما باید از جایگاه عزت و استغنا وارد مذاکره شویم. قرار نیست ما اروپا را راضی و اقناع کنیم. در موضوعاتی مانند برجام و هسته‌ای که موضوعاتی در هم تنیده است، کشورمان باید محکم بایستد و بر مواضع خود ثابت قدم باشد. در نتیجه مسائل مطرح شده نیازمند پافشاری و تعامل از موضع قدرت است، نه از باب نیاز به مذاکره.
در همین راستا حمیدرضا غلامزاده، کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت‌وگو با قدس تصریح کرد: بزرگ‌ترین مانع ما در تعامل با اروپا، رویکرد تبخترگرایانه‌ای است که اروپایی‌ها همواره نسبت به ایران دارند و گرچه این روال را چندین بار تکرار کرده و به نتیجه نرسیده‌اند اما همچنان آن را تکرار می‌کنند. در واقع آن‌ها خودشان را محق و دیگران را بدون حق می‌دانند و معمولاً هم وقتی به سمت ایران می‌آیند، درصددند با همان نگاه از بالا به پایین به مذاکره ورود و فشارهایی را بر کشورمان تحمیل کنند. چنان که سفر اخیر گروسی، مدیر کل آژانس انرژی اتمی نیز برای ارسال پیام فشار آژانس به ایران بود. یا حتی موضع‌گیری‌ها و رفتارهایی که آلمان در هفته‌های اخیر نسبت به موضوع اعدام شارمهد داشت، عمدتاً با هدف تشدید فشار بر ایران بود. همچنین بستن مراکز اسلامی و کنسولگری‌های ایران نیز از باب فشار آوردن و تهدید کشورمان با هدف ترساندن است تا برای مذاکره زمینه‌سازی شود.
این کارشناس بین‌الملل گفت: در واقع اروپایی‌ها به جای اینکه رویکرد مذاکره از موضع برابر داشته باشند، به دنبال مذاکره با منت هستند تا تهدید کنند و امتیاز بگیرند اما در مقابل امتیاز کمتری بدهند. گرچه به طور کلی این رویه در روابط بین‌الملل پدیده عجیبی نیست اما اینکه هر بار تکرار شود و همچنان تصور شود ایران دوره فعلی همان ایران دوره پهلوی و قاجار است، اشتباه محرز فکری اروپایی‌هاست و متأسفانه تاکنون این رویکرد را اصلاح نکرده‌اند. رویکرد عزت‌مدارانه و تسلیم‌ناپذیری دستگاه دیپلماسی کشورمان در برابر فشار اروپایی‌ها کاملاً نتیجه می‌دهد. بنابراین مانع اساسی شروع و پیشبرد مذاکرات، طرز فکر مغرورانه اروپایی‌ها علیه ایران است که می‌خواهند با فشار و تهدید وارد گفت‌وگو شوند. نکته دوم اینکه در حال حاضر فضای پرتنشی جریان دارد که هنوز نمی‌توان وارد بحث جدی مذاکره شد.
غلامزاده معتقد است: البته سایر عوامل و معادلات چندجانبه هم مانع آغاز مذاکرات ایران و اروپاست. بحث جنگ اوکراین، مسئله غزه و جنایت‌های رژیم صهیونیستی و حمایت اروپایی‌ها از آن، ارسال سلاح و حمایت اروپایی‌ها از تروریست‌ها در منطقه و داخل کشور و همچنین برداشت‌ها نسبت به حمایت‌های ایران از روسیه، تمامی این‌ها مواردی است که زخم آن اکنون سر باز کرده و موجب افزایش تضاد میان ایران و اروپا شده است و اجازه نمی‌دهد به راحتی بتوان وارد فضای مذاکره شد. اگر موضوعات مذاکره مورد به مورد و مقطعی مورد بررسی و مذاکره قرار بگیرد اندکی شرایط بهتر خواهد شد یعنی ضرورتاً لازم نیست به راه حل بلندمدتی دست یافت، بلکه می‌توان موضوع به موضوع به حل مسائل پرداخت. موضوع دیگر اینکه ما باید از جایگاه عزت و استغنا وارد مذاکره شویم. قرار نیست ما اروپا را راضی و اقناع کنیم. در موضوعاتی مانند برجام و هسته‌ای که موضوعاتی در هم تنیده است، کشورمان باید محکم بایستد و بر مواضع خود ثابت قدم باشد. در نتیجه مسائل مطرح شده نیازمند پافشاری و تعامل از موضع قدرت است، نه از باب نیاز به مذاکره.
فعال شدن سازوکار ماشه در صورت عدم توافق با آژانس
از سوی دیگر سیدجلال ساداتیان، دیپلمات پیشین کشورمان نیز در مصاحبه با قدس اظهار کرد: برجام به مفهومی که پیش‌تر مذاکره و صحبت شده، شاید در سه سال گذشته امکان احیای آن وجود داشت اما اکنون امکان‌پذیر نیست و باید تحولات و شرایط فعلی را در روند مذاکرات در نظر گرفت. متأسفانه خطای راهبردی که از سوی برخی افراد صورت گرفت این بود که روند مذاکره با اروپا را متوقف کرد. علاوه بر این، ادعای اروپایی‌ها مبنی بر کمک پهپادی و موشکی ایران به روسیه نیز در تشدید تنش مؤثر واقع شد. آن‌ها در دوره‌ای که ترامپ رئیس جمهور بود به هیچ وجه حاضر نشدند مسئله سازوکار ماشه یا اسنپ‌بک را فعال کنند اما پس از آن، این احتمال تقویت شده که ممکن است اروپایی‌ها به سمت فعال‌سازی سازوکار ماشه حرکت کنند.
ساداتیان گفت: متأسفانه ما اکنون در وضعیت سه سال گذشته نیستیم و باید این را در معادلات و مذاکرات با اروپا در نظر داشت. اینکه ایران با چه توازنی بخواهد با اروپایی‌ها مذاکره و در برابر خواسته‌های آنان چه امتیازاتی را دریافت کند، اهمیت زیادی دارد و باید از قبل برای آن برنامه و راهبرد داشت. در مجموع به نظرم اگر ایران در مدت باقیمانده از دولت بایدن با آمریکا به توافق برسد، شاید گره پرونده هسته‌ای و مذاکره با اروپایی‌ها هم باز شود.
از سوی دیگر سیدجلال ساداتیان، دیپلمات پیشین کشورمان نیز در مصاحبه با قدس اظهار کرد: برجام به مفهومی که پیش‌تر مذاکره و صحبت شده، شاید در سه سال گذشته امکان احیای آن وجود داشت اما اکنون امکان‌پذیر نیست و باید تحولات و شرایط فعلی را در روند مذاکرات در نظر گرفت. متأسفانه خطای راهبردی که از سوی برخی افراد صورت گرفت این بود که روند مذاکره با اروپا را متوقف کرد. علاوه بر این، ادعای اروپایی‌ها مبنی بر کمک پهپادی و موشکی ایران به روسیه نیز در تشدید تنش مؤثر واقع شد. آن‌ها در دوره‌ای که ترامپ رئیس جمهور بود به هیچ وجه حاضر نشدند مسئله سازوکار ماشه یا اسنپ‌بک را فعال کنند اما پس از آن، این احتمال تقویت شده که ممکن است اروپایی‌ها به سمت فعال‌سازی سازوکار ماشه حرکت کنند.
ساداتیان گفت: متأسفانه ما اکنون در وضعیت سه سال گذشته نیستیم و باید این را در معادلات و مذاکرات با اروپا در نظر داشت. اینکه ایران با چه توازنی بخواهد با اروپایی‌ها مذاکره و در برابر خواسته‌های آنان چه امتیازاتی را دریافت کند، اهمیت زیادی دارد و باید از قبل برای آن برنامه و راهبرد داشت. در مجموع به نظرم اگر ایران در مدت باقیمانده از دولت بایدن با آمریکا به توافق برسد، شاید گره پرونده هسته‌ای و مذاکره با اروپایی‌ها هم باز شود.
انتهای پیام/
نظر شما