ایشان در این جلسه به شرح فراز «اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اِسْتِکْبَارِ الطَّاعَةِ» پرداخت.
وی در توضیح عبارت مورد نظر گفت: استکبار در طاعت، بزرگ شمردن طاعت و پیدا شدن حالت عجب در انسان است که تمام اعمال خیر را شامل شده، همه آنها را نابود میکند و این بدترین حالت اخلاقی است؛ لذا جا دارد که انسان از آن به خدا پناه ببرد. آدمی حتی اگر عبادت جن و انس و تمام مخلوقات را هم داشته باشد، باز باید خود را مقصر بداند. پیغمبر اسلام (ص) که از همه رسل و ملائکه برتر است و در طاعت و عبادت نمونه ندارد، به درگاه الهی عرضه میدارد: «مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ وَ مَا عَرَفْنَاکَ حَقَّ مَعْرِفَتِکَ» (بحارالانوار، ج68، ص23). وقتی ایشان و ائمه معصومین (علیهم السلام) این جملات را داشته باشند، ما چه بگوییم؟ ما قطعاً کمبود داریم. علاوه بر آن، طاعات و عبادات ما چه از نظر صحت و چه از نظر قبولی، نقص دارد. بر فرض صحت و قبول طاعات و عباداتمان، آیا باز هم حق خدا ادا میشود؟ آیا تمام عبادات خلایق از اول خلقت تا قیامت، معادل نعمتهای الهی قرار میگیرد؟ نه تمام نعمتها، بلکه تنها یک نعمت او! به همین خاطر است که میفرماید: «وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا» (نحل، 18)؛ به عبارت دیگر، یعنی اصلاً به آنها معرفت هم ندارید.
این استاد اخلاق در ادامه، به جملاتی کمتر نقل شده از امام سجاد (ع) که بیانگر نهایت عظمت الهی و قصور انسان است، اشاره کرد و گفت: بر اساس این روایت، اگر بر فرض، انسان عبادت تمام خلائق را دائماً و ابداً انجام دهد، باز هم نتوانسته است یک نعمت کوچک خداوند را جبران کند؛ و اگر از خشیت الهی مثل دریاهای تمام آسمانها و زمین به صورت خونابه گریه کند، در مقابل حقی که خداوند بر او دارد کم است؛ و اگر بعد از تمام آن عبادتها و گریهها، خداوند او را به اندازه عذاب تمام خلایق، عذاب کند به طوری که تمام جهنم او را فرا گیرد، ظلمی در حقّ آن بنده نکرده است.
نظر شما