خطبه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، که در دفاع از ولایت و امامت حضرت علی علیه‌السلام ایراد شده، نه تنها ابعاد مختلفی از اصول دین را روشن می‌کند بلکه به‌ویژه در دوران معاصر و در مواجهه با چالش‌های فکری و دینی، همچنان اهمیت بالایی دارد. این خطبه در حقیقت، سرشار از معارف الهی و تبیین‌های توحیدی است که در بستر زمان، می‌تواند چراغ راهی برای نسل‌های امروز باشد.
برای واکاوی دقیق‌تر این خطبه و ابعاد عمیق آن، به گفت‌وگو با آیت‌الله سیدمحمود بحرالعلوم میردامادی پرداخته‌ایم تا روشن‌تر از گذشته به فلسفه و پیام‌های بنیادین این سخنان آسمانی پی ببریم. این عالم دینی تصریح می‌کند «خطبه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها دفاعی از ولایت است که در آن، توحید راستین، تبیین امامت و خلافت، و پیام‌های بنیادین دین به‌طور عمیق و معصومانه بیان شده است».
از خطبه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برایمان بگویید.
قبل از هر مطلب، خدای متعال را شاکریم که به ما لطف کرده از مادر معصومین و مدافع حبل‌الله المتین سخن بگوییم، بله حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها خطبه‌ای دارند که همچون بیانات امیرالمؤمنین برای مبارزه با ظالمین و نیز تبیین مبانی دین کارساز است.
تبیین مبانی دین مگر در یک خطبه ممکن است؟
گفته‌اند؛ چون که صد آمد نود هم پیش ماست، خطبه به‌حسب ظاهر در مورد فدک است؛ ولی در باطن پیرامون حقانیت امیرالمؤمنین و خلافت و ولایت آن حضرت می‌باشد و معلوم است که ولایت و امامت امیرالمؤمنین علیه‌السلام همه دین است و باعث تبیین و شرح همه آیین محسوب می‌شود.
در مورد عظمت قائل این خطبه بفرمایید.
بله اول باید شأن گوینده خطبه را بشناسیم تا به عظمت خطبه برسیم، حضرت زهرا سلام الله علیها قائل این خطبه، سخنانشان بدون هوی و به‌دوراز هوس است؛ چون طبق آیه تطهیر ایشان معصومه و طاهره هستند و ثانیاً علم ایشان علم الهی و آسمانی است پس ارزش کلام آن حضرت با کلام رسول‌الله صلی الله علیه وآله و معصومین دیگر علیهم‌السلام فرقی ندارد
در خطبه حضرت چه مطالبی بیان شده است؟
ج:سوال بزرگی است، مگر آب دریا را می‌توان کِشید، خطبه، اول حمد و ثنای الهی دارد، در واقع ما باید طریق شکرگزاری خدای متعال را از معصومین یاد بگیریم و بعد در این خطبه که حقیقتاً دانشگاه بزرگ معارف الهی است ، دروس توحیدی بیان شده است
لطفاً در مورد توحید فاطمی بفرمایید.
توحید معصومین از جمله حضرت زهرا غیرتوحیدی است که عُرفا و صوفیه می‌گویند در مکتب شیعه، عالم هستی، هستش به خواست و اراده حق‌تعالی است شیعیان و شاگردان مکتب معصومین با (انتم الفقراء الی الله) آشنا هستند و خود را برابر خدای متعال نمی‌دانند؛ بلکه فقیر الی الله می‌دانند. یکی از لطائف در خطبه حضرت زهرا (وَ ضَمَّنَ الْقُلُوبَ مَوْصُوْلَها) است، مسئله توحید و توجه به خدای یگانه همان (فطرة الله التی فطر الناس علیها) می‌باشد که انسان با آن به دنیا آمده است.
پس چرا ما شاهد دین گریزی و بی توجهی به دین در جامعه هستیم؟
در حدیث منقول است که پدر، فرزند را به سمت شرک و بی‌دینی و یهودیت و مسیحیت سوق می‌دهد، البته پیداست که پدر فرهنگی و فکری در این جا منظور است وقتی معلم و استاد و افرادی که تکیه‌گاه فکری جامعه هستند متمایل به فرهنگ غرب و فرزندان فکری یهود باشند کار به شِرک و بی‌دینی کشیده می‌شود.
برای مبارزه با عوامل بی دینی و بی توجهی به توحید چه کارهایی ضروری است؟
تبیین توحید ونشان دادن ثمراتی که به جامعه موحِّد می‌رسد از کارهای مهمی است که باید انجام گیرد. توجه دارید که توحیدی را باید برای جامعه بیان کرد که قران و معصومین علیهم‌السلام بیان داشته‌اند چون توحید بیگانگان با فطرت انسانی تطبیق ندارد و اشاره حضرت زهرا به (وَ ضَمَّنَ الْقُلُوبَ مَوْصُوْلَها) به توحید راستینی است که در قران و روایات بیان شده است.
در واقع شما به (بشروطها و انا من شروطها) اشاره دارید؟
بله مطلب صحیح همین است توحیدی که در مکاتب بشری مثل سقیفه و صوفیه و فلاسفه تدریس می‌شود با تدریس معصومین علیهم‌السلام بیگانه است و توحید راستین و مطلوب الهی نیست.
در این خطبه غیر از تدریس حمد و توحید الهی چه مطالبی تبیین شده است ؟
تبیین عملی حجاب و عفاف برای زنان مسلمان از برازندگی‌های این خطبه شریفه است بانوان محترمه با نگاه به این الگوی اسمانی احترام خودشان را حفظ کنند. غیر از این تدریس، تدریس حق‌خواهی و دفاع از مظلوم در این خطبه وجود دارد این نکته برای نسل جوان بیشتر باید بیان شود که اسلام دین بی‌تفاوتی و ظلم‌پذیری نیست، اهل ایمان دشمن ظالم و کمک‌کار مظلوم‌اند.
نکات دیگر خطبه را بیان کنید.
پیامبرشناسی، قران شناسی و امام‌شناسی یکی از دروس آسمانی حضرت صدیقه شهیده در این خطبه است. جامعه ما باید معلمین هدایت و مربیان آسمانی را بهتر بشناسند تا بامعرفت و شناخت بالا به عبادت و مجاهدت بپردازند. بدون شناخت قران و معصومین، عبادت ما می‌شود مثل عبادت شاگردان مکتب سقیفه و جهاد ما می‌شود مثل جهاد داعش و تکفیری‌های امروز، آنچه به عبادت و مجاهدت ما بها می‌دهد معرفت زمان و شناخت حجت زمان و زمین است.
مآخذ معرفت و مبادی شناخت قران و معصومین چیست ؟
قرآن معرِّف ائمه معصومین علیهم‌السلام است و معصومین علیهم‌السلام معرِّف قران هستند و ما نباید در مبادی معرفت به‌اشتباه بیفتیم ، بیگانه با وحی الهی و علم آسمانی از کجا قران شناس و عارف به جاه و مقام ائمه می‌شود.
مطالب دیگری از خطبه را بیان بفرمایید.
این خطبه که در واقع دفاعیات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها نسبت به امامت و خلافت امیرالمؤمنین علیه‌السلام است و به نام خطبه فدکیه معروف شده در واقع تدریس تولی و تبری است مردم باید بدانند انحطاط و عقب‌گرد مسلمانان در طول تاریخ علتش بی‌توجهی به رهبر اسمانی یعنی امیرالمؤمنین و اولاد معصوم آن بزرگوار است و این مطلب را حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها با تلاوت آیه شریفه (إنقلبتم علی أعقابکم) بیان داشته‌اند. این بدبختی‌های بزرگ که الان دامن‌گیر مسلمانان شده است؛ یعنی استکبار و عوامل آن با بازگشت مسلمانان به جاهلیت مربوط می‌شود و این همان هشداری‌ست که امیرالمؤمنین علیه‌السلام با عبارت (رجع قوم علی ألاعقاب) بیان داشته‌اند.
وظیفۀ ما در قبال این عقب گرد چیست ؟
وظیفه ما تبیین بزرگی‌های اهل‌بیت علیهم‌السلام است و بیان مظلومیت امیرالمؤمنین از زبان حضرت زهرا و خلاصه جدا نمودن خط نفاق از خط پیروان راستین دین، وظیفه بزرگی است که باید بدان عمل شود.
در خاتمه اگر تذکری دارید بیان بفرمایید؟
ما هم امروز شاهد غربت و مظلومیت امام‌زمان یعنی حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف هستیم، مستکبرین و ایادی آن به‌ویژه وهابیت با بیداری مردم عالم مخالفت می‌کنند و نسل جوان را از راه سعادت که همان مکتب قران و عترت است باز می‌دارند. مکتب‌های خرافی بابیت و بهائیت مثل مکتب وهابیت اجیر استعمارگرانی مثل امریکا و انگلیس می‌باشند و اینها با مکتب امید و مدرسه سعادت و خوشبختی یعنی مکتب مهدویت و انتظار، مبارزه می‌نمایند این جاست که مسئولیت ما سنگین می‌شود و قران می‌فرماید (وقفوهم إنهم مسؤولون). در خاتمه عرض می‌کنم خطبه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها با بیان کوتاه و ناقص ما شرح نمی‌شود. شرح این خطبه آسمانی با منتقم آل محمد علیهم السلام یعنی حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف است.
نظر شما