در دیدار روز گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی با هزاران نفر از اقشار مختلف مردم، بخشی از آیه سوره طلاق که روی کتیبه‌ای در محل ملاقات نصب شده بود، توجه بسیاری را جلب کرد؛ آیه‌ای که به‌وضوح پیام امید، توکل به خداوند و اطمینان به تدبیر الهی حتی در شرایط سخت زندگی را منتقل می‌کند. «اِنَّ اللهَ بالِغُ اَمرِه» بخشی از آیه۳ سوره طلاق است که بیان می‌کند «خداوند، او را از جایی که گمان نمی‌کند، روزی می‌دهد و هر کسی بر خدا توکل کند، خدا او را کفایت خواهد کرد، خداوند امر خود را به انجام می‌رساند و برای هر چیزی اندازه‌ای قرار داده است».
برای درک بهتر و عمیق‌تر این آیه و پیام‌های آن گفت‌وگویی با دکتر حسن غفاری‌فر، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) ترتیب دادیم. در این گفت‌وگو به بررسی عمیق این آیه و ارتباط آن با شرایط اجتماعی و معنوی امروز پرداختیم و رهنمودهای دینی برای زندگی در دنیای پر از بحران را شنیدیم. با ما همراه باشید.
راز توکل به خداوند و پشتوانه ایمان در برابر سختی‌ها
آیه‌ای که در دیدار رهبر معظم انقلاب به آن اشاره شد، بخشی از آیه ۳ سوره طلاق است که می‌فرماید: «انَّ اللهَ بالِغُ اَمرِه» یعنی همانا خداوند کار خود را محقق می‌سازد. دکتر غفاری‌فر در این خصوص اظهار می‌کند: این آیه در نگاه اول به نظر می‌رسد مختص شرایط طلاق و مسائل اجتماعی آن باشد، اما شأن نزول این آیه، فهم معنای آن را روان می‌کند، چرا که پیام آن فراتر از این موضوعات است. توکل به خداوند در همه شرایط زندگی، به‌ویژه در بحران‌ها و لحظات سخت، سبب می‌شود انسان از جایی که حتی تصور نمی‌کند، نجات یابد و امید به آینده پیدا کند.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه می‌دهد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بشر در مواجهه با بحران‌ها، احساس ناامیدی است، اما بر اساس این آیه، هیچ‌گاه نباید در برابر مشکلات تسلیم شد. زمانی که انسان به خدا توکل کند و از درگاه او یاری طلبد، روزی و راه‌حل‌هایی که شاید به هیچ وجه گمان نمی‌کند، برایش فراهم خواهد شد. این پیامی است که اسلام به انسان‌ها می‌دهد تا در سخت‌ترین شرایط زندگی، همچنان به خداوند اعتماد کنند و از آن امید بگیرند.
درسی از طلاق و پیام توکل در بحران‌های فردی و اجتماعی
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) توضیح می‌دهد: این آیه از قرآن کریم که در زمینه طلاق نازل شده، به‌طور خاص به موضوعات خانوادگی و اجتماعی اشاره دارد. در فرهنگ اسلامی، طلاق به‌عنوان یک بحران بزرگ اجتماعی و فردی شناخته می‌شود اما این آیه نه‌تنها در شرایط طلاق بلکه در هر بحرانی قابل استفاده است. به‌ویژه زمانی که انسان‌ها از یک وضعیت دشوار و ناآشنا عبور می‌کنند، آیه یادآور می‌شود که در هر لحظه‌ای از زندگی، باید به خداوند توکل کرد تا مسیر جدیدی پیش روی انسان قرار گیرد.
دکتر غفاری‌فر به دوران صدر اسلام اشاره کرده و یادآور می‌شود: در فرهنگ صدر اسلام، مسئولیت معیشت خانواده بر دوش مرد بود و زن در خانه و محیط‌های اجتماعی کمتر نقش اقتصادی داشت. با این حال از نگاه قرآن، در شرایط سخت مانند طلاق، انسان، زن یا مرد نباید خود را در موقعیتی بدون پناهگاه و بی‌حمایت بیابد. این آیه می‌گوید حتی در این شرایط که انسان‌ها احساس می‌کنند از هر جهت تنها مانده‌اند، خداوند از جایی که هیچ‌گاه گمان نمی‌کنند، به آن‌ها روزی خواهد داد. در جلسه دیروز رهبر معظم انقلاب نیز این آیه بر دیوار نقش بسته بود و بیان می‌کرد شرایط بدتر از استیصال جدا شدن از منزل که نیست، به یاد داشته باشید آن‌ها از جایی ضربه خواهند خورد که هرگز گمان آن را نمی‌کردند.
توکل به خدا و اهمیت پرهیز از غرور و انفعال در بحران‌ها
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنان خود تأکید داشتند «در موفقیت‌ها غرور سم است و در ناکامی‌ها انفعال، زهر است». این فرمایش رهبر معظم انقلاب به‌ویژه در مواجهه با بحران‌های اجتماعی و فردی، می‌تواند راهنمایی عملی باشد. دکتر غفاری‌فر با اشاره به این رهنمود توضیح می‌دهد: در شرایط بحران، انسان باید از هرگونه غرور یا انفعال دوری کند. غرور به انسان این توهم را می‌دهد که همه چیز تحت کنترل او است، در حالی که انسان باید همیشه به یاد داشته باشد تنها با توکل به خداوند است که می‌تواند به اهداف خود برسد. از سوی دیگر، انفعال و ناامیدی تنها مانعی است که انسان را از حرکت و تلاش بازمی‌دارد. یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌ها در مواجهه با بحران‌ها، دست کشیدن از تلاش و غرق شدن در اندوه و ناتوانی است. در حالی که خداوند به مؤمنان وعده داده در هر شرایطی به آن‌ها کمک خواهد کرد، اگر آن‌ها به او توکل کنند و مسیر تلاش را ادامه دهند.
درس‌هایی از تاریخ مقاومت در برابر دشمنان داخلی و خارجی
دکتر غفاری‌فر به‌ویژه به تجربیات تاریخی کشورهای مختلف در برابر بحران‌ها و تهدیدات خارجی اشاره کرد. ایشان مثال‌هایی از مقاومت مردم عراق در برابر اشغال آمریکا و همچنین مردم یمن آورد. این نمونه‌ها نشان می‌دهد حتی در شرایطی که بسیاری از امکانات و منابع محدود هستند، با توکل به خداوند و اراده قوی، امکان مقاومت و پیروزی وجود دارد.
ایشان تأکید می‌کند: هیچ‌گاه نباید در برابر تهدیدات خارجی و داخلی احساس ضعف کرد. در چنین شرایطی، ایمان به خداوند و توکل به او می‌تواند قدرتی جدید برای مقابله با دشمنان ایجاد کند. در حال حاضر، کشورهایی مانند سوریه و یمن نشان داده‌اند اگر مردم ایمان داشته باشند و در کنار یکدیگر مقاومت کنند می‌توانند حتی در برابر دشمنان قدرتمند به پیروزی دست یابند و طبق فرموده رهبری معظم «به توفیق الهی، مناطق تصرف‌شده سوریه به وسیله جوانان غیور سوری آزاد خواهد شد؛ شک نکنید این اتفاق خواهد افتاد». این فرمایش همان سخنانی است که معظم‌له در زمان‌های مختلف خطاب به جوانان افغانستان، عراق، غزه، لبنان، یمن و... هم مطرح کرده بودند و حاوی یک پیام مهم است؛ اینکه منتظر نباشید و وارد میدان شوید.
رهنمودهای رهبر معظم انقلاب برای حمایت از جبهه مقاومت
دکتر غفاری‌فر در پایان با اشاره به آیه ۳ سوره طلاق تصریح می‌کند: همان‌طور که گفته شد این آیه نه تنها در زمینه طلاق بلکه در تمامی بحران‌های فردی و اجتماعی قابل استفاده است و به ما یادآوری می‌کند باید همیشه به خداوند توکل کنیم و از او یاری بخواهیم. در سخت‌ترین شرایط، نباید ناامید شویم بلکه باید با ایمان و اراده قوی، راه‌های جدیدی پیدا کنیم و در جبهه‌های اجتماعی و فردی به مقاومت ادامه دهیم. باید در نظر داشته باشیم در شرایط امروز، حمایت از جبهه مقاومت تنها یک وظیفه سیاسی نیست، بلکه یک تکلیف دینی و انسانی است. این حمایت‌ها نه‌تنها برای تأمین امنیت و استقلال کشورهای مقاوم ضروری است، بلکه برای تقویت اراده مسلمانان در برابر دشمنان نیز اهمیت دارد. امید داریم
به‌زودی تفسیر این آیه را در زندگی ببینیم، همچنان که فرموده است «إِنَّ اللهَ بالِغُ أَمْرِهِ».
نظر شما