در شرایط کنونی که تغییرات اقلیمی و ناترازی در تولید و مصرف انرژی به یک چالش جدی برای بسیاری از کشورها تبدیل شده، ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. افزایش مصرف انرژی به‌ویژه گاز طبیعی در فصول سرد سال، فشار زیادی را بر شبکه‌های توزیع و زیرساخت‌های کشور وارد می‌کند. در چنین شرایطی، مدیریت مصرف بهینه یک ضرورت فنی و البته فرهنگی و اجتماعی نیز به حساب می‌آید. از این‌رو، تاکید بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی و به‌ویژه گاز، به عنوان یکی از ارکان اصلی در عبور از بحران‌های فصلی و تأمین پایدار انرژی، تبدیل به یک اولویت اساسی در سطح ملی شده است.
در این میان، مساجد و مراکز عمومی به دلیل حضور گسترده مردم و فعالیت‌های شبانه‌روزی خود، از جمله مکان‌هایی هستند که می‌توانند در زمینه مصرف انرژی به الگویی برای سایر بخش‌ها تبدیل شوند. یک کارشناس حوزه دین، با تأکید بر اینکه «در برخی مواقع روشن بودن تعداد زیاد چراغ‌ها در مراکز اداری و مساجد اغلب غیرضروری است»، به ضرورت مدیریت مصرف انرژی در این اماکن اشاره کرده است. این گفته‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که به اذعان مسئولان، مصرف بی‌رویه انرژی در ایام سرد سال می‌تواند منجر به بحران در تأمین گاز و برق شود و در نهایت، آسیب‌های زیادی به اقتصاد کشور وارد کند.
حجت‌الاسلام محمداسماعیل مصلی‌نژاد، با تأکید بر اهمیت صرفه‌جویی در مصرف گاز به‌ویژه در مساجد و مراکز عمومی، بر لزوم مدیریت صحیح مصرف انرژی تأکید کرده و می‌گوید: «مصرف بهینه، کلید حل مشکلات ناترازی در انرژی است؛ چه در مصارف خانگی و چه در مراکز دولتی و عمومی.»
چالش‌های ناترازی؛ از زیرساخت تا فرهنگ مصرف
برخی مواقع در مراکز اداری و مساجد، این همه چراغ روشن نیاز نیست. مدیریت مصرف، هزینه‌های بیت‌المال را کاهش می‌دهد و به نفع عموم جامعه است.
عدم تعادل میان تولید و مصرف انرژی، یکی از مشکلات اساسی کشور است که باید از دو جهت مورد توجه قرار گیرد؛ از یک سو، مسئولان باید با برنامه‌ریزی‌های دقیق و ارتقای زیرساخت‌ها، خلأهای موجود را جبران کنند و از سوی دیگر، مردم نیز باید با مدیریت و بهینه‌سازی مصرف خود، به کاهش فشار بر شبکه‌های انرژی کمک کنند.
مصلی‌نژاد در این خصوص معتقد است: «برخی مواقع در مراکز اداری و مساجد، این همه چراغ روشن نیاز نیست. مدیریت مصرف، هزینه‌های بیت‌المال را کاهش می‌دهد و به نفع عموم جامعه است.»
آزمونی برای فرهنگ مصرف
با ورود موج جدید بارندگی و کاهش دما همزمان با فصل زمستان، پیش‌بینی می‌شود مصرف گاز در مناطق مختلف کشور افزایش یابد. در چنین شرایطی، توصیه مسئولان بر این است که مردم با صرفه‌جویی و استفاده بهینه از انرژی، به کاهش فشار بر شبکه توزیع گاز کمک کنند.
مصلی‌نژاد در این باره می‌گوید: «در فصل سرما باید لباس بیشتری بپوشید، نه اینکه شعله‌های گاز بی‌رویه سوزانده شود. این تغییرات کوچک در رفتار می‌تواند تأثیرات بزرگی داشته باشد.»
فرهنگ‌سازی، راهکاری بلندمدت
هرچند مدیریت کوتاه‌مدت مصرف انرژی در شرایط بحرانی ضروری است، اما برای حل ریشه‌ای مشکل، فرهنگ‌سازی مصرف بهینه باید در دستور کار قرار گیرد. این فرهنگ‌سازی باید از سوی مسئولان، رسانه‌ها و نهادهای اجتماعی به صورت مستمر پیگیری شود.
قطعی‌های برق و گاز، اگرچه به صورت مقطعی به تعادل شبکه کمک می‌کند، اما درمان اساسی این مشکلات در گرو فرهنگ‌سازی مصرف بهینه است.
حجت‌الاسلام مصلی‌نژاد معتقد است که تنها با ترویج الگوی مصرف صحیح، می‌توان از بحران‌های مقطعی عبور کرد و راهکاری پایدار برای تأمین انرژی فراهم آورد: «قطعی‌های برق و گاز، اگرچه به صورت مقطعی به تعادل شبکه کمک می‌کند، اما درمان اساسی این مشکلات در گرو فرهنگ‌سازی مصرف بهینه است.»
مسئولیت مشترک؛ مردم و مسئولان
مسئولیت بهینه‌سازی مصرف انرژی، به طور مشترک بر عهده دولت و مردم است. در حالی که مردم می‌توانند با رعایت نکات ساده‌ای چون کاهش مصرف غیرضروری و استفاده از تجهیزات بهینه انرژی، نقش خود را ایفا کنند، دولت نیز موظف است با توسعه زیرساخت‌ها و اجرای برنامه‌های بلندمدت، زمینه تأمین پایدار انرژی را فراهم آورد.
زمستان امسال، آزمونی دیگر برای همدلی و همکاری مردم و مسئولان است. اگر هر یک از ما مسئولیت خود را در قبال مصرف انرژی به درستی ایفا کنیم، می‌توانیم از مشکلات و چالش‌های فصلی عبور کرده و به سمت آینده‌ای پایدارتر حرکت کنیم.
مهدی رحمانیان
نظر شما