حجت‌الاسلام و المسلمین رضا برنجکار، رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث، ۲۶ آذرماه در مراسم آیین رونمایی از کتاب «الامالی (غرر الفوائد و درر القلائد)؛ سیدمرتضی»، از آثار مرکز همایش‌های علمی و پژوهش‌های آزاد دارالحدیث که به همت پژوهشگاه قرآن و حدیث برگزار شد ،با بیان اینکه مجموعه آثار سیدمرتضی در ۴۱ جلد تحقیق و تصحیح شده است و امالی آخرین اثر از این مجموعه است، گفت: دو جلد فهرست این آثار باقیمانده است که آن هم در آینده منتشر خواهد شد. 

وی با بیان اینکه آیت‌الله ری شهری سنگ بنای این اثر را گذاشتند و جناب آقای مهریزی مسئولیت کار را برعهده داشتند، افزود: امالی در ۵ جلد منتشر شده است و کار تحقیق و تصحیح آن در مؤسسه دارالحدیث در بخش مرکز علمی و پژوهش‌های آزاد انجام شده ولی آستان قدس و عتبات مقدسه و برخی مراکز و علما هم در آن نقش داشتند و کار چاپ و نشر بر عهده آستان قدس رضوی بود.

برنجکار اضافه کرد: این کتاب ۸۰ مجلس است که سیدمرتضی در بغداد و یا در مسیر سفرها برای شاگردان خود بیان کرده است؛ ایشان ابتدا آیه و روایتی را محور بحث قرار داده و  عمدتاً هم آیات مورد بحث قرار گرفته است لذا این کتاب دارای رویکرد تفسیری است و در حقیقت آیات و روایات مشکل را تفسیر کرده است.

برنجکار با بیان اینکه جنبه ادبی کتاب خیلی قوی است لذا تحقیق و تصحیح آن دشوار بود، اظهار کرد: البته روح این کتاب تفسیر و ادبیات نیست بلکه کتابی کلامی است یعنی سیدمرتضی در این کتاب از تمامیت دین و شیعه دفاع کرده است.  

رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث، افزود: متکلم در علم کلام، کارهای مختلفی انجام می‌دهد؛ گاهی در مقام استنباط است؛ گاهی در مقام تبیین مذهب برای شیعیان و گاهی در مقام دفاع از مذهب در برابر مخالفان است. سیدمرتضی قصد دارد در این کتاب از اسلام و مذهب شیعه دفاع کند لذا از آرای علمای اهل سنت مانند جبائی و حسن بصری و ... نقل می‌کند تا طرف مقابل را قانع کند.

رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه سیدمرتضی در این کتاب از نظرات علمای فرقه‌های دیگر استفاده کرده است و آرا و انظار آنان را در دفاع از شیعه می‌آورد، تصریح کرد: مثلا در ذیل آیه روح، وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَا أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا گفته است کفار و ملحدین می‌گویند اهل کتاب از پیامبر شما پرسیدند که روح چیست ولی خدای پیامبر هم نتوانست جواب دهد زیرا فرمود که روح از امر من است و شما چیزی از آن نمی‌دانید؛ سیدمرتضی در پاسخ به این ادعای ضد قرآنی، آرای جبائی و حسن بصری و ... از علمای اهل سنت را می‌آورد.

وی افزود: مثلا جبائی می‌گوید جواب‌دادن به برخی سؤالات صلاح نیست زیرا مفسده و مشکل درست می‌کند اتفاقا در این ماجرا یهودیان به مشرکان گفته بودند که اگر پیامبر(ص) اسلام به سؤال جواب داد معلوم می‌شود پیامبر نیست. لذا جواب ندادن خدا به معنای ندانستن نیست.

استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه سیدمرتضی البته معتقد است که قرآن جواب هوشمندانه داده است، اظهار کرد: زیرا روح در قرآن گاهی به معنای جبرئیل، گاهی قرآن و روح‌الامین و گاهی هم در معنای روح انسان آمده است لذا وقتی فرمود شما در مورد آن چیزی نمی‌دانید یعنی عقیده اهل کتاب درباره روح(دیدگاه تثلیث) نادرست است.

ابطال عقیده تثلیث از سوی قرآن

وی ادامه داد: مسیحیان معتقد به تثلیث هستند و از بین آراء مرتبط با تثلیث دو دیدگاه را در شورای نیقیه تایید کردند اول اینکه پدر، پسر و روح‌القدس یکی هستند و دیدگاه دوم اینکه سه تا هستند ولی از یک جوهر تشکیل می‌شوند و این بر خلاف عقیده مسلمین است که روح‌القدس و حضرت عیسی(ع) را مخلوق خدا می‌دانند. 

وی با بیان اینکه سؤال یهودیان ناظر به عقاید مسیحیان بود و قرآن هم به خوبی جواب داد که روح از امر خداست، افزود: جواب دیگری را که سیدمرتضی در امالی آورده از حسن بصری از علمای اهل سنت است که او روح را قرآن می‌داند؛ این جواب غلط نیست ولی جواب دوم دقیق‌تر است. 

برنجکار در خاتمه تأکید کرد: بنابراین سیدمرتضی صرفاً با شیعیان طرف نیست بلکه مسیحیان و یهودیان و اهل سنت و حتی کفار روبروی او هستند و در این شرایط از اسلام و شیعه دفاع می‌کند.

یادآور می‌شود، آیین رونمایی از کتاب الامالی (غرر الفوائد و درر القلائد)؛ سیدمرتضی به همت پژوهشگاه قرآن و حدیث و با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین رضا برنجکار، رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث و حجت‌الاسلام و المسلمین محمدحسین درایتی از مصححین کتاب الامالی در سالن جلسات مؤسسه دارالحدیث برگزار شد.