کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بهعنوان مهمترین کتابخانه زیر مجموعه سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی که افتخارات بسیاری همچون انتخاب در فهرست 1001 کتابخانه دیدنی جهان توسط فدراسیون بینالمللی انجمنها و مؤسسات کتابداری(IFLA) و رتبه هفتم در بین 20 کتابخانه معتبری که جهان را تغییر دادند، از سوی سایت «پایگاه دادههای آموزشی آزاد((OEDB» در آمریکا و ثبت بخشی از اسناد تاریخی موجود در گنجینه رضوی در حافظه جهانی یونسکو، در سابقه آن میدرخشد، همچنان مورد توجه اهل علم و پژوهش در خارج از مرزهای ایران اسلامی قرار دارد و خدمات ارزشمندی نیز به آنان ارائه میدهد.
در ادامه، منتخبی از فعالیتهای حوزه بینالملل کتابخانه رضوی بهویژه ارائه خدمات آن به زائران غیرایرانی بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) را مرور میکنیم:
از بازدید گروههای خارجی تا همکاریهای مشترک
کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی از مهم ترین مکانهایی است که هیئتها و گروههای خارجی برجسته بهویژه استادان و محققان در سفر به مشهدمقدس و تشرف به حرم مطهر رضوی از آن بازدید میکنند.
از جمله این بازدیدها میتوان به بازدید سفیر ازبکستان در ایران، بازدید گروهی از استادان برجسته زبان و ادبیات فارسی تاجیکستان، بازدید عالم برجسته یمن و بازدید رئیس مرکز پژوهشهای اسلامی حرم مطهر امام علی(ع) در نجف اشرف از کتابخانه مرکزی این آستان مقدس در سال جاری اشاره کرد.
برخی از این بازدیدها زمینه همکاری مشترک میان این کتابخانه و نهادها و مراکز فرهنگی خارج از کشور را نیز فراهم کرده است.
بهطور مثال، بازدید هیئتی از کتابخانه «غازی خسرو بیگ» کشور بوسنی و هرزگوین در سال گذشته از کتابخانه رضوی منجر به بازدید رئیس کتابخانه غازی خسرو بیگ به همراه مرمتگری از این کتابخانه در سال جاری شد.
این مرمت گر با هدف مرمت یک جلد دیوان نفیس خطی حافظ، مدتی مهمان کارگاه مرمت این کتابخانه بود.
دراینمیان، بعضی از این بازدیدها نیز به امضای تفاهمنامه همکاری منتهی شده؛ چنانکه سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با کتابخانه مطالعات آسیایی دانشگاه توکیو ژاپن در راستای تبادل اطلاعات و تجربیات مربوط به ارتقا و بهروزرسانی خدمات کتابخانهای در حوزههای فیزیکی و مجازی، از جمله زمینههایی همچون توسعه منابع الکترونیکی و کتابخانههای دیجیتال، حفاظت و مرمت منابع کتابخانهای، در اسفندماه 1402، تفاهمنامه همکاری مشترک امضا کرده است.
نگهداری 123 هزار جلد کتاب به ۹۲ زبان
مرکز نسخ خطی، کارگاههای مرمت آثار، مخزن و تالار تخصصی کتابهای خارجی و تالار محققان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، از مهمترین بخشهای این کتابخانه است که مورد بازدید گروههای خارجی قرار میگیرد.
دراینمیان، زائران غیرایرانی توجه خاصی به استفاده از خدمات و منابع تالار تخصصی کتابهای خارجی کتابخانه دارند، چراکه در حال حاضر، 123 هزار جلد کتاب چاپی به ۹۲ زبان زنده دنیا(به جز فارسی و عربی) در این تالار، در دسترس مراجعان قرار دارد.
تالار محققان کتابخانه رضوی نیز پذیرای پژوهشگران غیرایرانی است، تا جاییکه امسال محققانی از کشورهایی همچون افغانستان، پاکستان، هندوستان، عراق، آذربایجان، چین و نیجریه، آمریکا و کنیا، از خدمات و امکانات تالار محققان این کتابخانه، استفاده کردهاند.
البته ارائه خدمات کتابخانه به زائران و پژوهشگران غیرایرانی، محدود به خدمات حضوری نشده؛ چنانکه کاربرانی از 123 کشور جهان از خدمات کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی استفاده میکنند.
در 8 ماهه منتهی به آذر امسال، پژوهشگران و دانشجویانی از کشورهای نظیر استرالیا، ایالت متحده آمریکا، رومانی، امارات، بریتانیا، هلند و آلمان، بیشترین میزان استفاده از خدمات کتابخانه دیجیتال را داشتند.
در آذرماه سال جاری نیز، علاوه بر پژوهشگران ایرانی، کاربرانی از 23 کشور جهان از وبسایت این کتابخانه دیجیتال، بازدید کردهاند.
نشر نفایس به زبانهای مختلف
همچنین سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسنادآستانقدس رضوی،دراجرای نهضت نشر نفایس رضوی، آثاری به زبانهای غیرفارسی منتشر کرده است.
از جمله این آثار میتوان از کتاب کاتالوگ «متون پیشا اسلامی در کتابخانه آستان قدس رضوی» نام برد.
این اثر با محوریت معرفی 24 اثر منتخب از متون پیشا اسلامی موجود در گنجینه رضوی به زبانهای فارسی و انگلیسی به همراه تصاویر رنگی با کیفیت از نمونه صفحات آنها، در پاییز 1403 به چاپ رسید. همچنین میتوان به کتاب دوجلدی«کشاف» (فهرست نسخههای خطی کتابخانههای یمن) اشاره کرد که به زبان عربی، منتشر شده است.
این کتاب که دربردارنده فهرست مجموعهای از میکرو فیلمهای تهیهشده از کتابخانههای یمن است و در مجموع، یک هزار و 46 عنوان از نسخههای خطی آن کتابخانهها را در بر میگیرد، در سال جاری توسط انتشارات این سازمان، به زیور چاپ آراسته شده است.
از طرف دیگر، توجه اهل علم و پژوهش در دیگر کشورها به کتابخانه حرم مطهر رضوی، موجب وقف آثار فرهنگی از جمله نفایس خطی به این کتابخانه، در ادوار مختلف تاریخی،شده است.
بهطور مثال، امسال به همت این سازمان کتاب «کتابخانه شیخ محمد خاتون(پیشوای حکومت عبدالله قطبشاه در حیدرآباد جنوب هند)»، با محوریت معرفی نسخههای خطی وقفی اسدالله خاتون به این آستان مقدس، روانه بازار نشر شد. این نسخهها که مشتمل بر 400 نسخه خطی و دارای اهمیت تاریخی، مذهبی، فرهنگی و سیاسی بسیاری است، از هند به ایران منتقل و در سال 1067 قمری توسط اسدالله بن محمد مؤمن خاتون عاملی، وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده است.
همچنین سه کاتالوگ جداگانه به سه زبان مختلف(فارسی، عربی و انگلیسی) در راستای معرفی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تهیه شده است.
بروشورهای سه زبانه معرفی خدمات دیجیتال و الکترونیک کتابخانه رضوی نیز در سال جاری منتشر و در دسترس علاقهمندان بهویژه زائران غیرایرانی، قرار گرفت.
نظر شما