توسعه سواحل مکران مقوله‌ای راهبردی و اساسی برای اقتصاد کشور است، توسعه‌ای که با توجه به مدل اقتصادی کلان تعریف‌شده برای اقتصاد ایران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید عملیاتی شود.
در سال ۱۳۸۷ برای اولین بار اهمیت منطقه مکران توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد، از آن زمان توسعه سواحل مکران همواره مطرح بوده و همه مسئولان هم به این موضوع پرداختند ‌و نقش آن در توسعه اقتصاد ملی و اثرات آن موردبررسی قرارگرفته است.
بندر راهبردی مکران در شرق استان هرمزگان حوالی جاسک و در منطقه کوه مبارک قرار دارد، طول سواحل مکران هزارو۴۴۰ کیلومتر است که حدود ۹۰۰ کیلومتر آن در استان هرمزگان و ۵۴۰ کیلومتر آن در استان سیستان و بلوچستان قرارگرفته است.
شهریورماه ۱۴۰۱ بود که سیاست‌های کلی برنامه هفتم از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد که دربند ۱۱ آن به تحقق سیاست‌های کلی آمایش سرزمین با توجه به مزیت‌های بالفعل و بالقوه و اجرایی ساختن موارد برجسته آن با توجه ویژه‌بر دریا، سواحل، بندرها و آب‌های مرزی تأکید شده بود.
رئیس‌جمهور شهید نیز ششم آذرماه ۱۴۰۱ بخشنامه خط ‌مشی‌ها و چارچوب کلان برنامه هفتم توسعه را ابلاغ کرد که در موضوعات کلیدی آن، به رشد اقتصادی عدالت محور با رویکرد ارتقای بهره‌وری با تأکید بر اقتصاد دریامحور اشاره‌شده بود؛ چراکه موضوعاتی مانند انرژی و ترانزیت یا اقتصاد دریامحور؛ موتور محرکه و کانون رشد اقتصادی و افزایش تولید هستند.

برنامه نداشتیم
طرح توسعه سواحل مکران در حال حاضر به دولت چهاردهم ارث رسیده است و رئیس‌جمهور ایران اسلامی در این رابطه معتقد است: سواحل مکران مهم‌ترین بستر توسعه پایدار و بلندمدت ایران بوده و آینده ایران درگرو توسعه این منطقه است اما متأسفانه نکته اینجاست که تاکنون یک طرح کلان و کلی به‌عنوان نقشه راه توسعه مکران نداشتیم و دستگاه‌های مختلف هرکدام به اقتضای مأموریت‌ها و مسئولیت‌های خود در این زمینه اقداماتی داشتند.

مسعود پزشکیان پیش‌ازاین در جلسه هیئت دولت تأکید کرد: ضرورت دارد پس از تهیه این طرح کلان بر اساس مطالعات و ارزیابی‌های دقیق از ظرفیت‌ها و فرصت‌های منطقه مکران، وظایف هر دستگاه و بخش مشخص‌شده و با پیگیری‌های جدی اقدامات آن‌ها به شکل هماهنگ و هم‌افزا پیش برود.

مکران ریل توسعه می‌خواهد
ایجاد زیرساخت‌های حمل ونقل اعم از دریایی و ریلی یکی از مهم‌ترین نیازها و بسترهای لازم برای توسعه مکران است.
در همین راستا راه‌آهن چابهار - زاهدان باهدف ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی، کمک به توسعه سواحل مکران، اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد در دست احداث است که عامل ایجاد توسعه و رشد اقتصادی سیستان و بلوچستان و منطقه است.
این خط آهن از دروازه شرقی اسکله شهید بهشتی چابهار واقع در دریای عمان آغاز و با عبور از شهرهای نیک شهر، ایرانشهر و خاش درنهایت به زاهدان متصل می‌شود و اجرای این طرح یکی از برنامه‌های مهم به‌منظور تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است.
با توجه به جایگاه و نقش کلیدی بندر چابهار در توسعه ترانزیت کشور، پروژه راه‌آهن چابهار- زاهدان می‌تواند سهم این بندر را در ترانزیت کشور افزایش دهد، آن‌طور که برآورد شده، این طرح حداقل ۳۰۰ میلیارد تومان درآمد سالانه حاصل از ترانزیت خواهد داشت.
هدف اصلی راه‌آهن چابهار - زاهدان ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به شبکه ریلی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد اقتصادی سیستان و بلوچستان و منطقه است که متأسفانه با حرکت کندی در حال احداث است؛ بنابراین تسریع در تکمیل این پروژه یکی از ضروریات توسعه مکران است.

ضرورت نوسازی ناوگان دریایی
حسین عباس نژاد کارشناس حوزه دریایی نیز در این رابطه معتقد است توسعه زیرساخت در بخش دریایی کشور متوازن نیست یعنی در چند سال اخیر اقدامات فیزیکی، زیربنایی و ساختاری زیادی به‌خصوص در بخش حمل‌ونقل انجام‌شده، اما توسعه زیرساخت‌ها به‌صورت همگن و متوازن انجام‌نشده است.
وی همچنین با اشاره به فرسودگی ناوگان دریایی می‌گوید ناوگان نیاز به نگهداری و نوسازی دارد. کشور ما در شرایط تحریم است و به این سادگی دسترسی به بازار بین‌المللی وجود ندارد تا بتوان ناوگان را نوسازی کرد. در حقیقت اینجا باید صنایع داخلی کمک کنند تا ابتدا ناوگان توسعه یابد و سپس به سمت نوسازی حرکت کنیم و به‌تبع آن بخش‌هایی از سواحل که کمتر به آن توجه شده رونق یابند.
بنابر گفته عباس نژاد به‌خصوص برای ساخت کشتی‌های بزرگ با چالش‌های بسیاری مواجه هستیم.

همچنین زنجیره تأمین نیز با مشکلاتی همراه است، ضمن اینکه مدیریت ساخت کشتی و کشتی‌سازی شرایط خاص خود را می‌خواهد که در کشور کمتر به آن پرداخته‌شده است.
عباس‌نژاد بابیان اینکه توسعه دریامحور فقط مربوط به یک وزارتخانه یا یک سازمان نیست، اظهار می‌کند باید بین همه سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف هماهنگی‌های لازم باشد تا برآیند آن اجرای سیاست‌های رهبر معظم انقلاب شود.

چه باید کرد؟
آهنگ کند توسعه در سواحل مکران تاکنون صدای اعتراض بسیاری از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی را نیز درآورده است.
درحالی‌که دولت‌های گذشته حساب ویژه‌ای برای استفاده از این منطقه بازکرده بودند اما نبود جاده ترانزیت، محرومیت از فرودگاه در بندر چابهار و عدم اتصال به شبکه ریلی را باید در زمره کمبودهایی عنوان کرد که به نظر می‌رسد تکمیل این پروژه‌ها با درآمدهای فعلی دولت در آینده‌ای نزدیک محقق نمی‌شود!
بسیاری از کارشناسان علاوه بر کمبودهای زیرساختی در سواحل مکران ابراز می‌کنند: باوجود تأکیدات صریح رهبر معظم انقلاب بر اهمیت توسعه مکران و لزوم بهره‌گیری از ظرفیت‌های این منطقه استراتژیک، همچنان فقدان هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و نبود برنامه‌های عملیاتی جامع مانعی جدی برای پیشبرد این اهداف هستیم.این کارشناسان معتقدند: توسعه مکران مستلزم یکپارچگی در سیاست‌گذاری اقتصادی کلان کشور و ایجاد محیطی است که بتواند اطمینان و انگیزه سرمایه‌گذاران را جلب کند و این موضوع به‌مراتب مهم‌تر از تمرکز صرف بر مسائل بین‌المللی است.

آن‌ها تأکید می‌کنند: سیاست‌های اقتصادی داخلی باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که شفافیت، پیش‌بینی‌پذیری و امنیت سرمایه‌گذاری را تضمین کنند علاوه بر این، اتصال زیرساخت‌های اقتصادی مکران به زنجیره‌های ارزش ملی و منطقه‌ای می‌تواند زمینه را برای توسعه پایدار فراهم کند.
کارشناسان اقتصادی با تأکید بر برنامه‌ریزی برای ایجاد زیرساخت‌های کلیدی، نظیر بندرها، شبکه‌های حمل‌ونقل و تأسیسات انرژی یادآور می‌شوند: این زیرساخت‌ها به‌عنوان ستون فقرات توسعه منطقه‌ای، زمینه جذب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر را فراهم خواهد کرد.

دستور رئیس‌جمهور برای مکران
رئیس‌ دولت چهاردهم با تأکید بر ضرورت اصلاحات اساسی در طرح‌های ارائه‌شده برای توسعه مکران، چهار راهکار و دستور مهم و فوری برای آماده‌سازی زمینه‌های لازم توسعه این منطقه مطرح کرد.
مسعود پزشکیان در جلسه تحلیل طرح‌های توسعه دریا محور در ۲۰ آبان ماه سال جاری«تقویت اقتصادهای بومی منطقه»، «تأمین زیرساخت‌های لازم در حوزه انرژی با تکیه‌بر انرژی‌های تجدید پذیر»، «تسریع در تکمیل کریدورهای مواصلاتی منطقه با همکاری شرکای بین‌المللی» و «جذب و متمرکز نمودن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مکران» را به‌عنوان چهار راهکار و پیشنهاد مهم و فوری برای شتاب‌ بخشی و آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای توسعه مکران مطرح کرد و گفت‌: ضروری است که طراحان و برنامه‌ریزان توسعه مکران حتماً از ظرفیت مشاوران زبده بین‌المللی در طراحی نقشه توسعه مکران استفاده کنند.