ماه رجب، ماهی سرشار از فیض و برکت است که در آن، مسلمانان با انجام عبادات خاص، در پی نزدیکی به خداوند و امام زمان(عج) هستند. این ماه، در حقیقت فرصتی است برای تجدید میثاق با حضرت مهدی(عج) و آماده‌سازی خود برای دوران ظهور.
در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید مجتبی عصیری به بررسی عبادات ویژه ماه رجب و ارتباط عمیق آن‌ها با حضرت ولی‌عصر(عج) پرداخته‌ایم. ماهی ویژه که از زیارت‌های معصومین(ع) و ذکرهایی همچون تهلیل و زیارت جامعه کبیره بهره‌برداری می‌کنیم تا در مسیر آماده‌سازی برای ظهور، گام برداریم و پیوند خود را با امام زمان(عج) تقویت کنیم. صحبت‌های این استاد برجسته حوزه علمیه قم را در ادامه می‌خوانید.
عبادات ماه رجب و پیوند با امام زمان(عج)
سه ماه رجب، شعبان و رمضان، فصل بندگی خدا و ماه‌های آمادگی برای استفاده از فیوضات الهی است. فصلی که در میانه آن، ولادت باسعادت امام زمان(عج) نمادی از امید و ارتباط مستمر با امام معصوم(ع) در دوران غیبت است. در روایات آمده در قیامت ندایی شنیده می‌شود «این الرجبیون؛ کجاست کسانی که اعمال رجب را انجام می‌دادند» که نشان‌دهنده جایگاه ویژه این ماه و ارتباط معنوی با امام زمان(عج) است. این ماه فرصتی است تا با عمل به عبادات ویژه‌اش، خود را با حضرت مهدی(عج) پیوند دهیم و در مسیر آماده‌سازی برای ظهور ایشان گام برداریم.
در ماه رجب که بهار عبادت و بندگی است و به «شهرالله» شهرت دارد، عبادات و اعمال خاصی ذکر شده که می‌تواند ما را در مسیر نزدیکی به امام زمان(عج) هدایت کند. یکی از این عبادات، تهلیل و گفتن «لا اله الا الله» است که در این ماه، به‌ویژه در شب‌های آن، بسیار توصیه و به میزان هزار بار در روز تأکید شده است. این عمل با یادآوری تهلیل امام زمان(عج) در ذهن متجلی می‌شود، به‌ویژه در زیارت آل‌یاسین که می‌خوانیم: «السلام علیک حین تهلل وتکبر؛ سلام بر شما در آن هنگام که تهلیل و تکبیر می‌گویید». این عبارت یادآور حدیث گهربار سلسله‌الذهب از امام رضا(ع) است که در نیشابور فرمود: «کلمه لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی»، کلمه «لا اله الا الله» قلعه‌ای محکم و پناهگاهی برای انسان‌هاست که از عذاب الهی در امان می‌مانند. البته طبق فرمایش امام رضا(ع) «به شرطها و شروطها و انا من شروطها» و اینچنین می‌آموزند توحید به‌تنهایی کافی نیست، بلکه باید به شرایط آن نیز پایبند بود و یکی از این شرایط «امامت» است. در واقع، توحید و امامت دو بال ضروری هستند که به‌طور همزمان باید پذیرفته شوند تا نتیجه عبادات اثرگذار باشد.
توحید و امامت؛ شرط اصلی عبادات و تهلیل با امام زمان(عج)
از این حدیث قدسی می‌توان دریافت امامت باید همواره با توحید درآمیخته باشد. هنگامی که در عباداتی چون تهلیل در ماه رجب مشارکت می‌کنیم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که در کنار اقرار به توحید، باید اقرار به ولایت امام معصوم(ع) نیز داشته باشیم. همان‌طور که در عصر امام علی(ع) در کلام «اشهد ان علیا ولی الله» و در عصر ما با «اشهد ان مهدیا ولی الله» توحید خود را در سایه حضور ولی‌الله پذیرفته‌ایم. این همان توحیدی است که در آموزه‌های اهل‌بیت(ع) تأکید شده و ما را به شناخت امام زمان(عج) و همراهی با ایشان در دوران غیبت فرامی‌خواند. بنابراین، هر بار که به تهلیل و تکبیر مشغول می‌شویم، باید قلبمان به‌سوی حضرت مهدی(عج) معطوف باشد و با این اقرار، عباداتمان رنگ و بوی حقیقی پیدا کند.
روزه در ماه رجب و ارتباط آن با امام زمان(عج)
یکی از اعمال پر ارزش ماه رجب روزه‌داری است. گفته می‌شود کسی که در دو ماه رجب و شعبان روزه بگیرد، از سختی‌ها و سکرات مرگ ایمن خواهد شد و این روزه‌داری در حقیقت آسان‌کننده مرگ است. روزه نه تنها در دنیا موجب سلامت روح و جسم می‌شود، بلکه در آخرت نیز در آسان شدن عبور از سختی‌های مرگ تأثیرگذار است. اما در این میان نکته قابل توجه این است محبت و ولایت اهل‌بیت(ع)، به‌ویژه امام زمان(عج) نیز همان اثر را دارد. همان‌طور که روزه، درهای جهنم را بر انسان می‌بندد و راه بهشت را برای او هموار می‌سازد، محبت به امام زمان(عج) و پیروی از ولایت ایشان نیز انسان را از سختی‌های آخرت، به‌ویژه سکرات مرگ نجات خواهد داد. در حقیقت، محبت به امام زمان(عج) همانند روزه، درهایی به‌سوی بهشت باز می‌کند و از گرفتاری‌های آخرت می‌کاهد.
استغفار، توسل به معصومین(ع) و زیارت رجبیه
در ماه رجب، استغفار از دیگر اعمال مهم و مؤثر است که برای پاک‌سازی از گناهان و جلب رحمت الهی بسیار تأکید شده است. یکی از بهترین راه‌های استغفار، توسل به مقام حضرات معصومین(ع) است که در قرآن کریم و آیه ۶۴ سوره نسا نیز به آن اشاره شده است «وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا». این آیه شریفه به این اشاره دارد که استغفار از طریق پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) سبب بخشش گناهان می‌شود. در این راستا، امام زمان(عج) نیز برای شیعیان خود دعا و استغفار می‌کند. سید بن طاووس در کتاب المنتخب نقل می‌کند در سرداب مقدس سامرا امام عصر(عج) را دیده است که برای شیعیان دعا می‌کردند و می‌فرمودند: «خدایا! شیعیان ما را از شعاع نور و باقیمانده طینت ما خلق کرده‌ای، آن‌ها گناهان زیادی مرتکب شده‌اند اما با محبت و ولایت ما امیدوار به بخشش‌اند، خدایا آن دسته از گناهان آن‌ها که حق تو است، ببخش و آنچه حق‌الناس است، خود میان آن‌ها اصلاح فرما». این دعا و استغفار امام زمان(عج) نشان‌دهنده جایگاه ویژه ایشان در شفاعت برای شیعیان است.
علاوه بر این، زیارت رجبیه از اعمالی است که در این ماه بسیار توصیه شده است. این زیارت به‌ویژه در ماه رجب فرصتی است تا توجه خود را به امام زمان(عج) جلب کرده و از خداوند درخواست تعجیل در ظهور ایشان کنیم. با زیارت امام زمان(عج) پیوند معنوی‌مان را با ایشان تقویت کرده و خود را در صف انتظار ظهور ایشان قرار دهیم.
اعتکاف در ماه رجب
یکی از عبادات برجسته‌ای که در ماه رجب بر انجام آن تأکید شده، مراسم معنوی اعتکاف است. اعتکاف عملی مستحب است که در آن فرد برای تصفیه روحی و نزدیک شدن به خداوند، سه روز در مسجد معتکف می‌شود. پیامبر اعظم(ص) هر سال ۱۰ روز آخر ماه رمضان را در مسجد معتکف می‌شدند و اگر به دلایلی مانند جنگ، مسافرت یا مشغله‌های دیگر امکان اعتکاف در آن سال وجود نداشت، سال بعد دو برابر اعتکاف می‌کردند. ائمه معصومین(ع) نیز این سنت را به‌طور مداوم رعایت می‌کردند. قرآن کریم در آیه ۱۲۵ سوره بقره می‌فرماید: «أَنْ طَهِّرَا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْعَاکِفِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ...» خداوند به حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) فرمان می‌دهد خانه‌اش را از شرک پاک کنند برای طواف‌کنندگان، اعتکاف‌کنندگان و کسانی که در حال رکوع و سجود هستند. امام صادق(ع) نیز فرموده است «نحن العاکفون» یعنی معتکفان در مسجدالحرام ما هستیم.
نماز شب از اعمال دیگری است که در این ماه به‌ویژه بر آن تأکید فراوان شده است. امام موسی بن جعفر(ع) در این خصوص فرمودند: «امام زمان(عج) چهره‌ای گندمگون دارند، اما زردی دیگری نیز بر اثر شب‌بیداری‌های فراوان بر چهره مبارکشان ظاهر شده است». ایشان در ادامه فرمود: «پدر و مادرم فدای آن بزرگواری که حتی در شب‌ها، در حال رکوع و سجود، مراقب حرکت ستارگان است». این روایت نشان می‌دهد نماز شب به‌ویژه در ماه رجب، بر زندگی معنوی انسان و ارتباط با خداوند تأثیر بسزایی دارد. بنابراین، باید در این ماه فرصت شب‌های پربرکت آن را غنیمت شمرد و به انجام نماز شب توجه ویژه داشت.
ارتباط ماه رجب و مهدویت
یکی از مناسبت‌های ماه رجب، شهادت امام هادی(ع) است که زیارت‌های معتبری از آن حضرت برای ما به جا مانده است. زیاراتی مانند جامعه کبیره و زیارت غدیریه، بهترین منابع برای درک حقیقت امام‌شناسی هستند. در این دو زیارت‌نامه، به‌ویژه به مباحث مرتبط با حضرت ولی‌عصر(عج) اشاره شده است. در زیارت جامعه کبیره به موضوع غیبت حضرت مهدی(عج) پرداخته شده و به‌طور خاص در فرازی از آن آمده است: «مؤمن بسرکم و علانیتکم» که اشاره به ایمان به غیبت حضرت دارد. همچنین در فراز دیگری آمده است «منتظر لامرکم» و «مرتقب لدولتکم» که به معنای انتظار برای ظهور حضرت و برپایی حکومت عدل جهانی ایشان است. این زیارت حتی به وقوع ظهور اشاره می‌کند و می‌فرماید «حتی یحیی الله تعالی دینه بکم...» یعنی زمانی خواهد رسید که خداوند دین خود را از طریق اهل بیت(ع) احیا خواهد کرد. بنابراین در ماه رجب که زیارت معصومین(ع) از اعمال مستحب این ماه است، باید با نیت احترام به اهل‌بیت(ع) و به‌ویژه حضرت ولی‌عصر(عج)، زیارت آن‌ها را بخوانیم.
نظر شما