حرم مطهر علی بن موسی الرضا(ع) را هر کدام از ما با نشانههایی به خاطر میسپاریم. نشانههایی که گاه مانند گنبد طلا تصویری هستند و گاه مانند آوای خاطرهانگیزه نقارهخانه از جنس صوت و صدا هستند اما آوای نقارهخانه تنها صدای ماندگار و دلنشین این آستان نیست. برای بیشتر ما کم پیش آمده وقت زیارت در صحنها و رواقها متوجه صدای سخنران، مداح یا مرثیه و مدیحهسرایی نشویم که برای گروهی از زائران و با محتوایی در خور مناسبت ایام، سخن گفته یا برنامه اجرا میکنند. برنامههایی که انگار هیچ زمان در این آستان تعطیلی ندارند و همه با نظم و ترتیب و با کیفیتی متناسب برای زائران ارائه میشوند. این برنامهها که تنها مختص به سخنرانیها نمیشود، در طول سال با توجه به مناسبتهای مختلف مذهبی، ملی و... برای گروههای مختلف زائران در بارگاه مطهر رضوی با حمایت و نظارت اداره برنامهریزی معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی انجام میشود. امری «جواد هاشمی» رئیس این اداره در گفتوگویی با خبرنگار روزنامه قدس به شرح و توضیح درباره کم و کیف این برنامهها پرداخته است. در ادامه میتوانید بخشهایی از آن را بخوانید.
محوریت حرم مطهر است و کار فرهنگی در حرم
درباره اهمیت و قداست بارگاه مطهر امام رضا(ع) و زیارت این مضجع شریف سخنان مهمی در آموزههای دینی و فرمایشات حضرات معصومین(ع) بیان شده است. امام خمینی(ره) و رهبر فرزانه انقلاب اسلامی هم فرمایشات گهرباری درباره قداست و توجه به این بارگاه مقدس و مهمترین فعالیت و رسالت آن بیان کردهاند از جمله اینکه حضرت آیتالله العظمی خامنهای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در این زمینه میفرمایند: «... مبنای کار آستان قدس رضوی بر مسائل معنوی، فرهنگی و هدایت است. همه چیزهای دیگر، مقدمه و وسیله است برای اینکه این دستگاه، این فضای مقدس، بتواند قداست خودش را به مراجعانش، به آن مریدان، عاشقان و مشتاقان بدهد...» (منبع: آستان قدس رضوی در کلام امام و رهبری، دیدار با آیتاالله واعظ طبسی(ره)، تولیت فقید آستان قدس و هیئت امنای این نهاد مقدس به تاریخ ۱۲/۱۱/۱۳۶۰).
حجتالاسلام والمسلمین مروی، تولیت معزز آستان قدس رضوی نیز در جلسات و دیدار با مدیران و مسئولان آستان قدس رضوی بارها به اصل بودن و اهمیت رسالت و کار فرهنگی در این نهاد مقدس تأکید فراوان داشته است.
علاوه بر این در سند سیاستهای کلان ابلاغی از سوی تولیت محترم آستان قدس رضوی به مجموعهها و تشکیلات مختلف این نهاد مقدس به این موضوع یعنی اصل بودن جایگاه حرم مطهر امام رضا(ع) و انجام رسالت فرهنگی در این نهاد مقدس به صراحت تأکید شده است.
پشتیبانی محتوایی و نظارت بر ۶۰ هزار برنامه فرهنگی و تبلیغی در سال
با توجه به موارد و اصول بیان شده در سند سیاستهای کلان آستان قدس رضوی در زمینه ایفای نقش اساسی و رسالت فرهنگی بارگاه مطهر امام رضا(ع)، معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی در کنار سایر بخشهای موجود در این آستان مبارک، نقش و وظیفه اساسی در ایفای این رسالت مهم بر عهده دارد. اداره برنامهریزی این معاونت از جمله تشکیلاتی است که در این زمینه به ایفای نقش میپردازد. از جمله وظایف اصلی و کلی این اداره میتوان به طور خلاصه به مواردی همچون «ارائه طرح و برنامه در راستای اجرای برنامههای فرهنگی و تبلیغی»، «نظارت و ارزیابی برنامههای فرهنگی و تبلیغی در حال اجرا»، «تحقیق، پژوهش، نظرسنجی و پشتیبانی محتوایی برنامههای فرهنگی و تبلیغی حرم مطهر رضوی» و... اشاره کرد.
همین جا لازم است به این موضوع اشاره شود در بارگاه مطهر امام رضا(ع) از قالبها و شکلهای مختلفی در اجرای برنامههای فرهنگی و تبلیغی استفاده میشود، شاید بتوان گفت افزون بر حدود ۶۰ قالب گوناگون مانند «حلقههای معرفت»، «پرسمانها»، «نشستهای تخصصی و عمومی»، «جلسات سخنرانی»، «تولید محصولات متنوع فرهنگی»، «انتشار کتاب»، «برنامههای ویژه کودکان و نوجوانان»، «برنامههای ویژه زائران غیرایرانی»، «برپایی نمایشگاههای مختلف»، «اجرای برنامههای آیینی و نمایشی» و ... همه این قالبها و برنامههای گوناگون در طول سال توسط ادارهها و بخشهای مختلف تابعه حوزه معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی اجرا شده و به زائران ارائه خدمت میکنند.
مهمترین کار، «انتقال پیام» به مخاطبان است
یکی از مهمترین وظایف این اداره، پشتیبانی محتوایی برنامههای فرهنگی و تبلیغی حرم مطهر امام هشتم(ع) است. منظور از محتوا در اینجا، این است که مهمترین قسمت در اجرای هر یک از برنامههای فرهنگی و تبلیغی حرم مطهر در هر قالب و شکلی که بیان شد مانند سخنرانی، انتشار کتاب، حلقههای معرفت و... «پیامی» است که باید به مخاطبان گوناگون منتقل شود. این پیام باید در یک محتوای دقیق، عالمانه و کارشناسانه ارائه شود. برای این منظور از نقش علمی حوزههای مختلف در داخل و خارج از مجموعه آستان قدس رضوی، حوزههای علمیه، دانشگاهها، پژوهشگاهها، مراکز تخصصی در حوره فعالیتهای فرهنگی، تبلیغی و... و حضور علما، استادان و فرهیختگان در رشتههای گوناگون علمی مرتبط بهره گرفته میشود و با تشکیل هیئتهای اندیشهورز و کارگروههای علمی مربوط، برای تعیین پیام، شعار و محتوای مورد نیاز برنامههای مرتبط بحث و تبادل نظر میشود و در ارتباط با یک نظام موضوعاتی مشخص و به صورت سالانه، فصلی، مناسبتی و موضوعی، نتایج ارائه میشود.
توجه به چرخه «نظارت» و «اصلاح» فعالیتها
برای اینکه یک برنامهریزی دقیق با تهیه محتوای مناسب و غنی برای برنامههای فرهنگی و تبلیغی حرم مطهر امام رضا(ع) انجام شود باید چرخهای تعریف شود تا در آن مواردی همچون نظارت و کنترل، ارزیابی، نظرسنجی و پایش و... فعالیتهای انجام شده لحاظ شود. بنابراین از دیگر اقدامهای این اداره در این زمینه تهیه و اجرای این چرخه است که مراحل مختلف آن عبارتاند از: «طراحی و برنامهریزی برای اجرای یک فعالیت فرهنگی در حرم مطهر»، «اجرای فعالیت و برنامه توسط مجریان مربوط»، «نظارت و ارزیابی»، «دریافت بازخوردها و نظرات مخاطبان و کارشناسان» و «اعمال اصلاحات لازم و برنامهریزی مجدد برای فعالیت جدید». این چرخه کمک بسزایی در زمینه بهبود برنامهها و افزایش بهرهوری آنان به شمار میرود.
مثلاً در زمینه برگزاری مراسم اعتکاف ماه رجب المرجب در حرم مطهر رضوی، فعالیتهایی از ماهها پیش و با هماهنگیهای انجام شده صورت گرفته است. ابتدا با تشکیل جلسات ستاد مناسبتهای ویژه فرهنگی معاونت تبلیغات حرم مطهر نسبت به ایدهپردازی و ارائه برنامههای ویژه اعتکاف در زمینه نامنویسی معتکفان و قالبهای اجرای برنامهها، تعداد معتکفان، تعیین سخنرانان، ذاکران، مداحان و... بحث و تبادل نظر انجام شده است.
در مرحله بعدی، نظارت دقیق بر حسن اجرای برنامههاست که با حضور کارشناسان مرتبط و ارزیابی محتوای برنامههای ارائه شده از قبل و... و. انجام میشود. در کنار این موارد، بازخوردگیری از مخاطبان (معتکفان) است که نظرات آنان در قالبهای مختلف برنامههای گوناگون جمعآوری شده و نتایج نظارت، ارزیابی و بازخوردگیری نیز در جلسات مربوط مورد بررسی قرار میگیرد که همه این موارد در اصلاح فعالیتها برای برنامهریزی مجدد برای برگزاری مراسم اعتکاف در سالهای آینده استفاده میشود. همچنان که در برگزاری مراسم اعتکاف سال ۱۴۰۳ حرم مطهر رضوی نیز از نتایج، نظارتها و بازخورد گیریهای سالهای قبل بهره گرفته شده است.
نظر شما