در هیاهوی زندگی مدرن و مشغلههای روزمره، همیشه فرصتهایی برای بازگشت به خود و تقویت ارتباط با خداوند و امامان معصوم وجود دارد. اعتکاف، فرصتی است که در آن انسان میتواند از تمام تعلقات دنیوی جدا شود و در خلوت معنوی، به جستجوی حقیقت و حضور امام زمان (عج) بپردازد. این عبادت، نه تنها عمل عبادی است بلکه معنایی عمیقتر از یک جستوجوی فردی دارد؛ چرا که اعتکاف در ایام خاص، همچون ماه رجب، به نوعی درک و احساس مشترک میان شیعیان را بهوجود میآورد و در قلب این اجتماع معنوی، شعلههای دعا برای فرج و ظهور امام عصر (عج) روشن میشود.
در این ایام پربرکت، وقتی صحبت از اعتکاف به میان میآید، نمیتوان از پیوند عمیق آن با مهدویت و انتظار امام زمان(عج) غافل شد. در گفتوگویی با حجتالاسلام حسن محمودی، از اساتید بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) و پژوهشگر برجسته در حوزه مهدویت، به بررسی این ارتباط معنوی و اهمیت این عبادت در تسریع ظهور پرداختهایم.
اعتکاف فرصتی برای تحقق فرج امام زمان(عج)
استاد محمودی با بیان اینکه از اساسیترین وظایف شیعیان در دوران غیبت امام زمان(عج) دعا برای فرج و ظهور آن حضرت است، میگوید: امام عصر(عج) در این خصوص فرموده است «أَکثِروا الدُّعاءَ بِتَعجِیلِ الفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجٌ». سیره اهل بیت(ع) نیز همواره بر اهمیت دعا تأکید داشته و در مواقع مختلف، بهویژه در مواجهه با مشکلات و گرفتاریها، دست به دعا میبردند. یکی از بزرگترین مشکلاتی که ریشه بسیاری از مصیبتها و گرفتاریها است، غیبت امام زمان(عج) است. بنابراین، باید به فرمان اهل بیت(ع) اقتدا کرده و برای فرج و ظهور آن حضرت دعا کنیم. در این راستا امام صادق(ع) نقل میکند که خداوند بنیاسرائیل را به عذاب دچار کرده بود، به این صورت که به مدت ۴۰۰ سال، پیغمبری برای آنها نفرستاد. زمانی که حدود ۲۳۰ سال از این عذاب گذشت و آنان هیچ پیامبری در میان خود نمیدیدند، جمع شدند و دست به دعا بردند. گریه و زاری کردند و از خدا خواستند تا برایشان پیامبری بفرستد. خداوند پس از این دعاها، حضرت موسی(ع) را برای آنان فرستاد. امام صادق(ع) فرمود پس از ۱۷۰ سال غیبت حضرت موسی(ع)، خداوند منجی را برای آنها ارسال کرد. سپس امام(ع) اشاره کردند که اگر شما شیعیان نیز همین گونه با هم متحد شوید و دست به دعا بردارید، خداوند منجی را برای شما خواهد فرستاد. بنابراین، امام فرمودهاند که باید در تجمعات دعا کنید و از خدا بخواهید.
ایشان تصریح میکند: اعتکاف به عنوان یک فرصت بسیار مهم میتواند زمینهساز تحقق این دعاها باشد. ابتدا اینکه اعتکاف فرصتی است برای اینکه شیعیان در فضای معنوی و با دلی واحد گرد هم آیند. امام زمان(عج) نیز فرمودند که اگر شیعیان ما در کنار هم متحد شوند و دلهایشان یکی شود، فرج و ظهور ما محقق خواهد شد. بنابراین، باید در اعتکاف یکدل و همزبان باشیم. نکته دیگر این که باید از این اجتماع معنوی بهترین بهره را ببریم و خواستهمان را تنها فرج امام زمان(عج) قرار دهیم. امام زمان(عج) برای ما عزیز هستند و باید این محبت و اهمیت را بهدرستی نشان دهیم. اینگونه نشان خواهیم داد که محبت امام زمان(عج) در قلب ما جای دارد و در این سه روز از تمام حاجات خود میگذریم و تنها برای فرج آن حضرت دعا میکنیم. اگر چنین نیتی در دلهای ما شکل بگیرد، قطعاً نگاه ویژه حضرت امام زمان(عج) به این اعتکاف خواهد بود و دعاهای ما به اجابت خواهد رسید. پیوندی که بین مهدویت و اعتکاف برقرار میشود، این است که در این ایام هیچ خواستهای جز ظهور و فرج امام زمان(ع) نخواهیم داشت و تمام تلاش خود را برای تحقق این امر مبارک انجام خواهیم داد.
ماجرای دعای ام داوود چیست؟
یکی از اعمال مهمی که برای تسریع در این امر توصیه شده، عمل امداوود است. ماجرای این عمل چیست و چگونه باید آن را انجام دهیم؟
نویسنده کتاب برای ظهورش معتکف شویم؛ تشریح میکند: داستان اعمال امداوود را شیخ صدوق در کتاب «فضائل الأشهر الثلاثه» و سید بن طاووس در کتاب «إقبال الأعمال» ذکر کردهاند. خلاصه داستان به این شرح است که مادر داوود پسرزاده امام حسن مجتبی(ع) و مادر رضاعی امام صادق(ع) بود. پسرش توسط حکومت منصور دوانیقی از خلفای عباسی اسیر شد و به زندانی در عراق منتقل شد. امداوود مدتی از وضعیت پسرش بیخبر بود و هر چه دعا میکرد، هیچ خبری از او نمیرسید. در نهایت، امداوود نزد امام صادق(ع) رفت و امام(ع) از او درباره داوود سوال کرد. امداوود داستان را برای امام صادق(ع) تعریف کرده و امام به او توصیه کرد که اعمال خاصی را بهجا آورد. امداوود میگوید که پس از انجام این اعمال، داوود به خانه برگشت و به او گفت که در نیمه رجب از زندان آزاد شده است. این دعا و اعمال بهطور خاص برای درخواست فرج و آزادسازی توصیه شده و حالا بهطور کامل بیان میشود. امام صادق(ع) به ام داوود فرمود که در ایام البیض؛ یعنی در سه روز سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه رجب روزه بگیرد. در ظهر پانزدهم رجب غسل کرده و نماز ظهر و عصر را با دقت و تمرکز بهجا آورده، در مکانی خلوت و بیدغدغه که چیزی حواس فرد را پرت نکند. پس از پایان نماز، رو به قبله، سورههایی ذکر شده است که کامل آن در اعمال آمده است و در نهایت نیز به خواندن دعای استفتاح یا دعای معروف امداوود توصیه شده است. وقتی که این اعمال بهطور کامل انجام شد، نتیجه آن بر اساس روایتها، به آزادی از بند و گشایش خواهد انجامید.
حجتالاسلام محمودی یادآور میشود: آیتالله بهجت(ره) میفرمود که امام زمان(ع) در دوران غیبت، در زندانی از غربت و دوری از جامعه بشری بهسر میبرد و راحتی ندارد. ما انسانها باید نسبت به این وضعیت بیتوجه نباشیم و نشان دهیم که نسبت به امام زمان (ع) بیتفاوت نیستیم. به همین دلیل، انجام عمل امداوود به نیت فرج و ظهور امام زمان (ع) بسیار حائز اهمیت است. برای اینکه دعاهای ما مستجاب شود، در روایات آمده است که باید قبل از دعا، استغفار کرده و از گناهان توبه کنیم. پس اکنون که خداوند ما را به مهمانیاش دعوت کرده است، باید فرصتی برای توبه از گناهانمان پیدا کنیم و تصمیم بگیریم که دیگر مرتکب گناه نشویم. پس از استغفار و توبه، حالا بهترین وقت برای دعا کردن برای فرج و ظهور امام زمان(عج) است تا انشاءالله این دعا مستجاب شود.
صفات و اعمال ضروری برای آمادگی ظهور
ایشان ادامه میدهد: منتظر واقعی امام زمان(عج) برای اینکه بتواند در انتظار امام زمانش به سر ببرد و اعمالی را انجام دهد که مورد توجه و تأیید آن حضرت باشد، باید شرایط خاصی را در خود ایجاد کند. خداوند در آیه 112 سوره توبه، به صفات منتظرین اشاره کرده است. همانطور که در قرآن آمده است، منتظر واقعی باید «التائبون» باشد، یعنی کسانی که به سوی خدا بازگشته و از گناهانشان توبه کردهاند. دومین شاخصه، عبادت است. منتظر واقعی باید «العابدون» باشد؛ یعنی اهل عبادت و بندگی خدا. یکی از مهمترین عبادات، توجه به نماز است. بهویژه در ایام اعتکاف، باید نماز را سرلوحه زندگی خود قرار دهیم. یک معتکف باید نماز خود را در اول وقت بخواند، چرا که امام زمان(عج) نیز نماز خود را در اول وقت اقامه میکنند. باید بین خود و امام زمان سنخیت ایجاد کنیم. ویژگی بعدی «الحامدون» است، یعنی منتظر واقعی باید اهل حمد و شکر خدا باشد. همیشه باید از خدا تشکر کنیم و نعمتهایش را به یاد بیاوریم. در ایام اعتکاف بهویژه باید یاد بگیریم که سجدههای شکر بهجا آوریم و از خدا بابت نعمتهایی که به ما داده، تشکر کنیم.
حجتالاسلام محمودی به روایتی از امام صادق(ع) اشاره کرده و میگوید: امام صادق(ع) فرمود است هر شخصی میخواهد یار امام زمان (ع) باشد، باید ورع و ترک گناه را پیشه کند. در نتیجه، منتظر واقعی باید از گناه دوری کند. یکی از گناهانی که متأسفانه در جامعه ما رواج یافته، بیاحترامی به والدین و اطاعت نکردن از پدر و مادر و عدم احترام به آنهاست. پیش از رفتن به اعتکاف لازم است از پدر و مادر حلالیت طلبیده و با آنها مهربانتر و مطیعتر رفتار کنند. در نهایت شخص منتظر باید به محاسن اخلاقی خود توجه کند. به طور خاص در ایام اعتکاف با اخلاق خوب و رفتار شایسته، مسلمان واقعی باشیم و بدانیم که مسلمان واقعی بودن تنها به نماز و روزه محدود نیست و اخلاق نیکو و درست نیز از دیگر شرایط آن است. با رعایت این ویژگیها و توجه به اعمالی که در قرآن و احادیث بهطور خاص برای منتظرین امام زمان(عج) آمده است، میتوانیم خود را برای دوران ظهور حضرت آماده کرده و در این مسیر گام برداریم.
نظر شما