شرکتهای دانشبنیان بهواسطه توانمندی در تجاریسازی ایدهها و فناوریهای جدید، میتوانند بهعنوان موتور محرک رشد اقتصادی عمل کنند. آنها نهتنها موجب افزایش بهرهوری و رقابتپذیری در صنایع مختلف میشوند، بلکه با ایجاد فرصتهای شغلی جدید، به بهبود وضعیت اشتغال کمک میکنند و در مواردی حتی میتوانند کشور را در حد قابل توجهی از واردات بینیاز کرده و به خودکفایی برسانند.
این مهم را بهانهای برای گفتوگو با دکتر حامد مرسلی؛ مدیرعامل شرکت الکترونیکسازان فنآریا (مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران) قراردادیم که در ادامه میخوانید .
آقای دکتر شما چه محصولی تولید میکنید و این محصول در چه صنایعی کاربرد دارد؟
دستگاه پایش وضعیت موتورهای الکتریکی KAVOSH-MCM۱یکی از جدیدترین محصولات گروه اِسفا بوده که منظور تشخیص عیوب الکتروموتورهای صنعتی در مراحل نخستین و قبل از حاد شدن عیوب داخلی آنها به کار میرود. این محصول در تمامی صنایع ازجمله صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، پالایشگاه،صنایع فلزی و سیمانی و نیروگاهها کاربرد دارد.
محصول شما تا چه میزان با نمونههای خارجی قابلیت رقابت دارد؟
عیبیابی ماشینهای الکتریکی بر مبنای روشهای مختلفی انجام میشود دو روش آنالیز جریان و آنالیز ارتعاش دو نمونه از متداولترین روشهای تشخیص عیب در موتورهای الکتریکی است. این محصول نمونههای خارجی متنوعی داشته که فقط برمبنای یکی از روشهای آنالیز جریان و یا آنالیز ارتعاش عمل میکنند اما دستگاه تماماً ایرانی پایش وضعیت موتورهای الکتریکی KAVOSH-MCM۱ بهصورت همزمان از هر دو روش برای تشخیص و عیبیابی استفاده کرده تا عیوب ماشینهای القایی را با دقت بالاتر تشخیص دهد.
چقدر سرمایهگذاری کردید؟
گروه اِسفا از سال ۱۳۹۲ بهمنظور تأثیرگذاری بیشتر در بهبود ارتباط صنعت و دانشگاه، طراحی و ساخت تجهیزات با فناوری بالا و موردنیاز صنعت برق کشور شروع به فعالیت کرد. هسته اصلی گروه متشکل از استادان، دانشآموختگان دانشگاهی و دانشجویان دانشگاه تهران بهعنوان یک Tech-Lab مشغول به فعالیت بوده و با تشخیص نیازهای فناورانه و موردنیاز صنعت برق به طراحی و ساخت محصولات دانشبنیان میپردازد.
این فرایند تا زمان رسیدن به محصول صنعتی و اخذ تمامی تایپ تستهای موردنیاز مشتریان پیش میرود و پسازآن با کمک و سرمایهگذاری شرکای صنعتی و تجاری متشکل از نخبگان صنعتی و شرکتهای باسابقه درزمینه بازاریابی، فروش و خدمات پس از فروش، فرایند ارائه این محصولات به بازار انجام میشود. گروه اسفا سبد متنوعی از محصولات دارد. بهصورت کلی سرمایه موردنیاز برای طراحی و ساخت این محصولات توسط شرکای صنعتی گروه اِسفا تأمین میشود.
برای چند نفر اشتغالزایی کردید؟
این گروه موفق شده برای بیش از ۶۰ نفر بهصورت مستقیم اشتغالزایی و ضمن فراهم آوردن شرایط شغلی پایدار از فرار مغزها جلوگیری کند. گروه اِسفا با فراهم آوردن شرایط مطلوب توانسته نفرات برتر رشتههای تحصیلی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران همچنین نفرات برتر کنکورهای سراسری و المپیادهای ملی را جذب کرده ، گروه تحقیق توسعه قوی تشکیل دهد.
چقدر از حمایتهای دولتی برخوردار بودید؟با چه موانعی روبهرو بودید؟
متأسفانه شرایط حمایت از شرکتهای دانشبنیان و نوپا روزبهروز تضعیفشده و حمایتهایی که درگذشته وجود داشته و شرکتها بر مبنای آنها مراحل اولیه رشد خود را پشت سر گذاشتهاند در حال حذف شدن هستند. عملاً این حمایتها خود مشوقی برای کوچک ماندن شرکتها و جلوگیری از ایجاد شرکتهای بزرگ است. بهصورت واضح باید اعلام کنیم در حال حاضر حمایت خاصی از طرف نهادهای دولتی دریافت نمیکنیم. بهعلاوه متأسفانه به دلیل عدم همکاری کارشناسان شرکت توانیر در پروسه تأیید محصولات جدید، با عدمحمایت جدی یا به عبارتی کارشکنی نیز روبهرو هستیم.
به چه کشورهایی صادرات دارید؟
صادرات محصولات گروه باوجود مشکلات فراوان ناشی از تحریم و بزرگتر آن قوانین بسیار پیچیده داخلی در حال انجام است و تاکنون موفق به ارائه محصولات به کشورهایی ازجمله هند، اندونزی، الجزایر و کشورهای آسیای شرقی شده است.
محصول تولیدی شما تا چه اندازه به عدم وابستگی کمک میکند؟
محصولات تولیدشده توسط گروه ما تماماً استانداردهای عملکردی موردنیاز، بر اساس استانداردهای خارجی و معتبر، را پشت سر گذاشته و گواهی استاندارد اروپا (CE) نیز برای محصولات صادراتی خود دریافت کرده است.
این محصولات باوجود برخورداری از کیفیت معادل و حتی بالاتر از نمونههای خارجی معتبر، از قیمتی بهمراتب پایینتر برخوردار بوده و علاوه بر آن برخلاف نمونههای خارجی در داخل کشور از پشتیبانی و خدمات پس از فروش برخوردار هستند. این محصولات توانستهاند بهصورت کامل نیاز بازار داخل را پوشش داده و وارد فرایند صادرات شوند. ولی باوجوداین، در بسیاری از مواقع استفاده از محصولات خارجی برای شرکتهای دولتی در اولویت قرار دارد.
تحریمها و گرانی ارز چه مشکلاتی برای شما به همراه داشته است؟
بخش بزرگی از مواد اولیه ساخت دستگاهها را قطعات الکترونیکی تشکیل میدهد که این قطعات امکان تولید در کشور را نداشته و بهناچار از خارج از کشور تأمین میشود، گران شدن ارز خود بهطور مستقیم موجب افزایش قیمت تمامشده محصول شده و در کنار آن تحریم این موارد را مضاعف میکند.
با وجود تمامی موارد، گروه تحقیق و توسعه با تغییر در طراحی و فرایندهای تولید خود تلاش در حداقل کردن تأثیرات ذکر شده دارد، بهطوریکه در زمان کرونا و نایاب شدن قطعات الکترونیکی، بسیاری از شرکتهای داخلی و حتی بینالمللی با بحران مواجه شده و علاوه برافزایش شدید قیمت، تأخیر بسیار زیادی در تحویل محصولات داشتند.
گروه ما بهصورت کاملاً داینامیک با تغییر تأمینکنندهها و حتی تغییر اساسی طراحی محصولات خود افزایش قیمت دستگاهها را کنترل کرده و حتی یک روز هم با تأخیر در تحویل محصولات مواجه نشد.
باید اذعان کرد: ضربه بزرگ به شرکتهای دانشبنیان نه به دلیل تحریمهای خارجی بلکه به دلیل تحریمهای داخلی است.
پروسه اخذ تأییدیه از توانیر برای محصولات دانشبنیان بسیار زمانبر است و هنوز پس از دو سال موفق به اخذ تائیدیه توانیر برای یک محصول صنعتی و بسیار حیاتی شبکه برق نشدیم و این در حالی است که محصولات خارجی بدون نیاز به اخذ تایپ آزمودن توسط شرکتهای دولتی خریداریشده و مورداستفاده قرار میگیرند
منظور از تحریمهای داخلی یعنی پروسه بسیار کند تخصیص و واردات قانونی کالا بهصورتی که خرید قطعه از کشور چین و تهیه و واریز ارز از بازار آزاد و جمعآوری قطعات از نقاط مختلف کشور چین و ارسال آن به ایران بهصورت مرسوم حدود ۱۰روز تا دو هفته زمان میبرد. ترخیص این محصولات از گمرک ایران حدود یک ماه زمان لازم دارد! اگر پروسه درخواست خرید و تخصیص ارز را بهصورت قانونی و باکارت بازرگانی طی کنید، این پروسه خرید ۱۰ روزه برای تخصیص و واریز پول حدود سه ماه حداقل زمان میبرد. این موضوع در حالی است که وقتی به مسئولان مربوط اعلام میکنیم منکر شده و میگویند ارز وجود دارد و هیچ مشکلی در این زمینه نیست!
مورد بعدی پروسه اخذ تأییدیه از توانیر برای محصولات دانشبنیان است. در حال حاضر شرکت ما برای یک محصول صنعتی و بسیار حیاتی برای شبکه برق تحت عنوان رلههای حفاظتی پیشرفته، دو سال است که موفق به اخذ تأییدیه توانیر نشده است.
این موضوع معنایی بهجز تحریم داخلی دارد؟ این در حالی است که محصولات خارجی بدون نیاز به اخذ تایپ آزمودن توسط شرکتهای دولتی خریداریشده و مورداستفاده قرار میگیرند. مشخصات ضربهای که ما از تحریمهای داخلی متحمل شدهایم، بسیار سنگینتر و کاری تر از تحریمهای خارجی بوده است.
با چه مشکلاتی در حال حاضر دستوپنجه نرم میکنید؟
یکی از مهمترین ویژگیهای دستگاههای تست تجهیزات شبکههای الکتریکی، مقاومت و طول عمر آنهاست. ازآنجاکه این دستگاهها در شرایط پستهای الکتریکی به کار میروند احتمال دارد در اثر استفاده نادرست و یا حوادث مختلف آسیبدیده و عملکرد آنها با اختلال مواجه شود. به همین دلیل این دستگاهها با استانداردهای بالایی طراحی و تولیدشده، قیمت بالایی داشته و خدمات پس از فروش در آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. متأسفانه در برخی موارد به علت قیمت پایینتر دستگاههای بدون کیفیت چینی بهجای دستگاههای باکیفیت داخلی به کار میرود. این دستگاه علاوه بر اینکه ازنظر عملکردی بسیار ضعیفتر هستند با نخستین اشکال، آسیبدیده و به دلیل شرایط تحریم عملاً شرکت سازنده پشتیبانی و خدماتی به خریدار ایرانی ارائه نکرده و عملاً ادامه بهرهبرداری از آنها غیرممکن میشود.
یکی از مشکلات جدی پیش روی شرکتهای دانشبنیان ورود محصولات خارجی و استفاده گسترده آنها در صنایع دولتی و نیمهخصوصی است
امید است با حمایت از کالای باکیفیت ساخت داخل از خروج ارز از کشور بهمنظور تأمین کالای بیکیفیت خارجی پیشگیری شده و تولید کالای باکیفیت ایرانی رونق یابد.همچنین به دلیل عدم نقدینگی و بدهیهای بزرگ شرکت توانیر، عملاً دریافت پول از شرکتهای زیرمجموعه توانیر به امری غیرممکن یا بسیار کند تبدیلشده است و این موضوع ضربات بسیار سنگینی به شرکتهای دانشبنیان وارد میکند.
چه راهکارهایی را برای برونرفت از مشکلات پیشنهاد میکنید؟
امید است با حمایتهای انجامشده از شرکتهای دانشبنیان استفاده از محصولات باکیفیت دانشبنیان در داخل کشور رونق بیشتری یافته و موانع صادرات این محصولات به خارج از کشور رفع شده تا شاهد پیشرفت در این صنایع باشیم. یکی از مشکلات جدی پیش روی شرکتهای دانشبنیان ورود محصولات خارجی و استفاده گسترده آنها در صنایع دولتی و نیمهخصوصی است. برای نمونه در حال حاضر محصولاتی مانند دستگاه پایش وضعیت موتورهای الکتریکی، رلههای حفاظتی و کنترلی پیشرفته، دستگاههای تست تجهیزات فشارقوی از سازندگان خارجی و بعضاً سازندگان بسیار بیکیفیت چینی یا اروپای شرقی توسط شرکتهای دولتی و نیمهدولتی وارد میشود بدون اینکه نیاز به اخذ تأییدیه و تایپ تست داشته باشند توسط کارشناسان توانیر تأیید میشوند و اجازه استفاده در شبکه را دارند!
این در حالی است که سازندگان داخلی تحت شدیدترین سختگیریها و کارشکنیها برای دریافت تأییدیه قرار دارند. بهعنوان نمونه یکی از محصولات این شرکت با عنوان رلههای حفاظتی که بسیار مورداستفاده در شبکه برق است و با توجه به محل استفاده این محصول در شبکه، امنیت سایبری این دسته از تجهیزات بسیار حائز اهمیت است، دو سال است که با کارشکنیهای کارشناسان شرکت توانیر روبهرو است و قادر به دریافت تأییدیه نشده، درحالیکه رلههای خارجی بدون نیاز به هیچ تایپ تستی و تنها با ذکر این جمله سؤالبرانگیز که این محصولات خارجی هستند، اجازه نصب و استفاده در شبکه برق کشور را دارند! موضوع خندهدار آنجاست که بسیاری از این محصولات برای ورود به کشور ثبت سفارش شده و شامل دریافت ارز نیمایی میشوند (قبل از رایج شدن ارز بازار مشترک جدید).
نظر شما