قدس؛در حالی‌که از سلطه دوباره طالبان بر افغانستان بیش از سه سال می‌گذرد، به نظر نمی‌رسد آن‌ها تا این هنگام موقعیتی دشوارتر از وضعیت فعلی را به یاد داشته باشند. از یک سو با قطع کمک‌های آمریکا به افغانستان، ثبات مالی و اقتصادی که خیلی بر آن مانور می‌دادند به‌شدت در معرض خطر قرار گرفته است. پول ملی کشور در یک بازه زمانی کوتاه حدود ۱۵درصد از ارزش خود را از دست داده و این برای کشوری که به‌شدت بر واردات کالا در تمامی بخش‌ها و به‌خصوص کالاهای اساسی متکی است و عمده مردم آن در شرایط فقر و نابسامانی اقتصادی به سر می‌برند، می‌تواند پیامدهای سنگین و ناگواری در پی داشته باشد.
در سوی دیگر، زمزمه‌ها در مورد اختلاف‌نظرها و شکاف‌های داخلی میان مقامات طالبان نیز بیش از پیش رواج یافته و به نقطه اوج خود رسیده است. پخش شایعاتی در مورد خانه‌نشینی و یا حتی عزل عباس استانکزی، معاون وزیر خارجه و منتقد سرسخت و جدی رهبری طالبان، انتشار اخباری مبنی‌بر برگزاری نشست جنجالی تعدادی از علما در کابل که در آن درخصوص عملکرد ملاهای قندهاری (رهبر طالبان و حلقه اطرافیان وی) و عواقب انحصار قدرت توسط آن‌ها ابراز نگرانی شده است، تنزل مقام ناگهانی و غافلگیرکننده مولوی عبدالکبیر از معاونت رئیس‌الوزرا(نخست‌وزیری) به سرپرستی وزارت نه‌چندان مهم مهاجران و در نهایت پیام هشداردهنده اخیر رهبر طالبان، همگی از آن حکایت دارد که تحولاتی درون ساختار سیاسی طالبان در حال وقوع است.
در این شرایط نگاه دقیق‌تر به وضعیت کنونی طالبان می‌تواند گویای آن باشد که عمده چالش‌ها و معضلات فعلی طالبان با دو موضوع مهم در ارتباط است.الف) موضوع تحصیل و اشتغال دختران و زنان؛ در میان مسائل داخلی مختلف که طالبان در سه سال گذشته درگیر آن بوده‌اند، این موضوع بیش از همه برای آن‌ها تبعات داخلی و خارجی به دنبال داشته است. در این راستا با وجود آنکه مقامات و شخصیت‌های برجسته طالبان تاکنون بارها این تصمیم رهبری و حلقه اطرافیان نزدیک وی را مورد انتقاد شدید قرار داده‌اند، ملاهبت الله نه تنها در این زمینه انعطافی از خود نشان نداده بلکه دایره محدودیت‌های زنان را تنگ‌تر کرده است.
همین پافشاری او سبب شده دادگاه بین‌المللی کیفری حکم بازداشت او و قاضی‌القضات طالبان را صادر کند. از سوی دیگر برگزاری همایشی در پاکستان با محور مشروعیت دینی اشتغال و تحصیل زنان را هم باید اقدامی در راستای به چالش کشیدن جایگاه و موقعیت رهبری شرعی و دینی رهبر طالبان ارزیابی کرد. این احتمال قوی هم مطرح شده است که غیبت اخیر استانکزی در وزارت خارجه با انتقادهای تند او از رهبر طالبان در مورد تحصیل و اشتغال زنان، ارتباطی مستقیم داشته است.ب)مسئله آینده روابط طالبان و ایالات متحده؛ در شرایطی که برخی از اعضای طالبان به بازگشت ترامپ به کاخ سفید نگاهی خوشبینانه داشتند، به نظر می‌رسد پیش‌بینی‌ها در مورد دردسرساز بودن حضور ترامپ در کاخ سفید برای طالبان کاملاً درست بوده است. تعلیق سه ماهه ارسال کمک‌های بین‌المللی آمریکا که افغانستان را هم شامل می‌شود، تنها بخشی از این دردسرها به حساب می‌آید. نه طالبان و نه حتی مقامات کاخ سفید واقعاً نمی‌دانند ترامپ از افغانستان تحت حاکمیت طالبان چه می‌خواهد؛ بازگرداندن تسلیحات آمریکایی، پایگاه بگرام و یا روی‌گردانی طالبان از همکاری با چین، ایران و حتی روسیه.
در نهایت، طالبان فرصت زیادی برای تصمیم‌گیری در مورد این مسائل مهم و سرنوشت‌ساز ندارند. اگر به نظر و دیدگاه رهبر طالبان باشد که هر دو موضوع حل شده است؛ موضوع تحصیل و اشتغال دختران و زنان بخشی تغییرناپذیر از اجرای شریعت اسلامی است و در مورد رابطه با آمریکا نیز در چارچوب بیانیه اخیر رهبر طالبان، جای هیچ‌گونه انعطافی در برابر غرب و خواسته‌های آن وجود ندارد. اما مشکل آن است که همه طالبان نه مثل ملاهبت‌الله می‌اندیشند و نه می‌خواهند قربانی رفتار و برداشت نامنعطف و انحصارگرایانه وی و حلقه ملاهای قندهاری اطرافش باشند.
نظر شما