قدس؛طاهر النونو، از مقامات ارشد حماس روز گذشته در گفت‌وگو با آسوشیتدپرس گفت این گروه مقاومت قصد حکمرانی همیشگی بر غزه را ندارد، اما تا زمان تعیین حکمران جدید، اداره غزه را در دست خواهد داشت.
این مقام حماس اعلام کرد تا زمان توافق بر یک جایگزین فلسطینی، حماس به مذاکرات در قاهره ادامه خواهد داد. او همچنین افزود: این جنبش فلسطینی با پیشنهاد مصر مبنی بر واگذاری اداره غزه به «کمیته پشتیبانی اجتماعی» متشکل از تکنوکرات‌های مستقل موافقت کرده است. نگاهی جزئی‌تر به طرح مصر می‌تواند ایده‌های بهتری از آینده متصور برای غزه به ما بدهد.
مصر با مشورت گرفتن از قدرت‌های اصلی در منطقه ازجمله ایران، ترکیه و حتی آمریکا در ماه‌های اخیر به دنبال ایجاد یک فرمول برای مدیریت نوار غزه بوده است که هم از تنش‌های امنیتی بکاهد و هم از فروپاشی کامل اداره این منطقه جلوگیری کند. این کشور سرانجام طرحی را پیشنهاد داد که می‌شود گفت حداقل روی کاغذ تا حد زیادی نگرانی‌های حماس را برطرف کرده است.
در این طرح بازگشایی تدریجی گذرگاه رفح تحت مدیریت مشترک مصر، حماس و احتمالاً تشکیلات خودگردان فلسطین انجام می‌شود. همچنین یک نیروی امنیتی متشکل از گروه‌های فلسطینی برای حفظ امنیت غزه، بدون وابستگی مستقیم به اسرائیل مستقر خواهد شد. کمک‌های بشردوستانه و بازسازی زیرساخت‌های تخریب‌شده غزه هم با نظارت نهادهای بین‌المللی در این طرح گنجانده شده است.
حماس به این دلیل از طرح مصر استقبال کرده که نقش این جنبش در غزه به‌طور کامل حذف نمی‌شود. ضمن اینکه به انتقال اداره غزه به تشکیلات خودگردان (که مخالفان زیادی در نوار غزه و همچنین کرانه باختری دارد) منجر نمی‌شود. علاوه بر این، بازگشایی گذرگاه رفح که شاهراه ارتباطی غزه با جهان بیرون و همچنین به‌معنای شکست محاصره غزه است، در این طرح محقق خواهد شد.
نقش تشکیلات خودگردان و اسرائیل
یکی از چالش‌های اصلی این طرح، تعیین نقش تشکیلات خودگردان فلسطین (وابسته به محمود عباس) در اداره غزه است. به‌طور کلی در سراسر جنگ عجیب و نابرابر گذشته، تشکیلات خودگردان بیشترین همراهی را با رژیم صهیونیستی داشت و حالا هم به‌دنبال نقش‌آفرینی در غزه است. مصر پیشنهاد داده نیروهای امنیتی این تشکیلات در برخی مناطق مستقر شوند، اما حماس به‌شدت مخالف ورود گسترده تشکیلات خودگردان به غزه است. با این حال، فتح و محمود عباس از ورود تدریجی این نیروها حمایت کرده‌اند.
اسرائیل هنوز واکنش شفافی به این طرح نداشته اما تل‌آویو همواره خواستار تضعیف حماس بوده و نمی‌خواهد این جنبش همچنان بر غزه مسلط بماند. برخی منابع اسرائیلی اعلام کرده‌اند تل‌آویو ترجیح می‌دهد یک نیروی عربی (مثلاً از مصر) مسئولیت امنیتی غزه را بر عهده بگیرد، اما مصر حاضر به پذیرش این مسئولیت نیست. مصر حتی در پاسخ به دونالد ترامپ که چندی پیش خواهان پذیرش مهاجران فلسطینی بیشتری از سوی مصر شده بود هم جواب منفی داد. ضمن اینکه یکی از نگرانی‌های بزرگ اشغالگران، ورود تسلیحات به غزه است و طرح مصر پاسخی برای این نگرانی ندارد، چرا که تسلیحات به غزه از مسیرهای رسمی وارد نمی‌شود، ضمن اینکه مهندسان مقاومت در غزه خود توانایی ساخت سلاح‌های مختلف را دارند.
موضع قدرت‌های منطقه
ایران همواره از هر موضعی که حماس بگیرد حمایت کرده است. حتی در مواردی مثل مخالفت حماس با بشار اسد هم، ایران حاضر به دست‌برداشتن از حمایت از حماس نشده است. در مورد اخیر هم ایران به تصمیم حماس برای پذیرش طرح مصر خوشبین است.
ایالات متحده به‌عنوان یکی دیگر از قدرت‌هایی که در منطقه حضور دارد و همواره حامی اسرائیل بوده، اعلام کرده از بازگشایی گذرگاه رفح و ورود کمک‌های بشردوستانه حمایت می‌کند، اما روی یک ساختار غیرنظامی برای اداره غزه تأکید دارد. باوجود این، مواضع اخیر ترامپ مسائل را کمی پیچیده کرده است. او پیشنهاد داده ساکنان نوار غزه به کشورهای همسایه مانند مصر و اردن منتقل شوند. وی در پاسخ به پرسشی درباره احتمال پذیرش فلسطینیان توسط این کشورها، اظهار کرد: «آن‌ها این کار را انجام خواهند داد. ما کارهای زیادی برای آن‌ها انجام داده‌ایم و آن‌ها این کار را انجام خواهند داد». البته که این موضع با مخالفت همه کشورهای مستقل منطقه روبه‌رو شده است.
قطر و ترکیه دو کشوری که روابط نزدیکی با حماس و البته با اسرائیل دارند، از طرح مصر حمایت و تلاش می‌کنند واسطه‌ای میان حماس و کشورهای عربی دیگر باشند. عربستان سعودی اگرچه هنوز موضع شفافی ارائه نداده، اما به نظر می‌رسد به دنبال توافقی است که موجب تضعیف حماس نشود اما کنترل امنیتی آن را محدود کند، چرا که عربستان سعودی در میان کشورهای عربی، روابط بهتری با اسرائیل دارد و اگرچه هنوز رسماً به روند سازش وارد نشده اما از آن استقبال می‌کند.
ایمن الصفدی، وزیر امور خارجه اردن هم به‌طور کلی از این طرح حمایت کرده است. او همچنین در واکنش به پیشنهاد ترامپ بیان کرد: «اولویت نخست ما، تثبیت آتش‌بس و انتقال کمک‌ها به مردم غزه است. درباره طرح آمریکا نیز باید بگویم موضع ما واضح است؛ فلسطین متعلق به فلسطینی‌هاست و اردن نیز به اردنی‌ها تعلق دارد. ما فقط از راهبرد تحقق صلح حمایت می‌کنیم و با کوچاندن فلسطینیان مخالفیم». این اظهارات نشان‌دهنده مخالفت صریح اردن با هرگونه طرحی است که به جابه‌جایی اجباری فلسطینیان منجر شود.
چالش‌های اصلی طرح مصر
مسئله حاکمیت بر غزه بزرگ‌ترین نقطه مبهم طرح مصر است. آیا این طرح به معنای به رسمیت شناختن کنترل حماس بر غزه است یا فقط یک مدیریت موقت؟ اما در هر دو حالت، تل‌آویو این سازوکار را نخواهد پذیرفت و چه‌بسا پس از تبادل اسرا حملات به غزه را از سر بگیرد.
نقش تشکیلات خودگردان هم در این طرح خیلی شفاف نیست. تاکنون محمود عباس و فتح می‌توانستند بدون درگیری داخلی وارد غزه شوند اما پذیرش طرح مصر به‌معنای دور ماندن حتمی این گروه از غزه است.
تضمین‌های امنیتی هم یکی دیگر از چالش‌های این طرح است که هر دو طرف، حماس و اسرائیل آن را مطرح می‌کنند. آیا مصر، قطر یا سایر کشورها ضمانت امنیتی برای موفقیت این طرح ارائه خواهند داد؟
نظر شما