اگرچه عشق به حضرت صاحب‌الزمان(عج) با جان شیعه درآمیخته و «اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج» ذکر همیشگیِ قلب و زبان او است، اما نیمه شعبان که می‌رسد جور دیگری این عشق را فریاد می‌زند، انگار می‌خواهد عالم بداند شیعه چشم به راه است، نه فقط برای امام زمان خود، بلکه برای موعودی که منجی همه بشریت است. در آستانه این یوم‌الله و در گفت‌وگو با آیت‌الله سیدحسن عاملی، کارشناس مذهبی و امام جمعه اردبیل به تأثیر وجود مقدس امام عصر(عج) در عالم امکان پرداخته‌ایم.
چرا ولادت، حیات و غیبت وجود مقدس امام زمان(عج) در مقایسه با سایر معصومان(ع) برای ما شیعیان اهمیت ویژه‌تری دارد، ایشان قرار است چه اتفاقی را در عالم رقم بزنند که چنین شأن و جایگاهی دارند؟
درباره جایگاه و نقش امام زمان(عج) در عالم امکان، بهترین سند، حدیث نبوی است؛ همان‌طور که می‌دانیم پیامبر اعظم(ص) دو اسم دارند: «احمد» که اسم آسمانی ایشان و «محمد» که نام زمینی حضرت(ص) است؛ رسول خدا(ص) می‌فرمایند: «هر دو این اسامی را به فرزندم مهدی(عج) می‌دهم»، قطعاً مراد، لفظ و صورت اسم نیست بلکه معنا و عمقی باطنی نهفته در آن‌هاست، یعنی همه آنچه قرار بود به دست رسول خاتم(ص) انجام شود توسط فرزند ایشان حجت قائم(عج) به مقصد نهایی می‌رسد. در روایت است که تمام مواریث انبیا اعم از هیبت موسی(ع)، بهای عیسی(ع)، حکمت داوود(ع) و صبر ایوب(ع) در خاتم‌الاوصیا(عج) جمع شده و ایشان هدف همه آن‌ها را محقق می‌کنند؛ مثل حضرت موسی(ع) بساط طاغوت را برمی‌چینند. آنچه خوبان همه دارند در وجود مقدس امام زمان(عج) جمع شده است، چنان‌که هنگام ظهور به کعبه تکیه داده و می‌فرمایند: «چه کسی حاضر است با من درباره آدم محاجه کند، من اولاد آدم هستم. چه کسی می‌تواند درباره ابراهیم(ع) با من محاجه کند، من اولی به ابراهیم(ع) هستم. چه کسی حاضر است درباره قرآن با من محاجه کند، من اولی به قرآن هستم» این یعنی همه مقاماتی که خدا به این انبیای اولوالعزم عطا کرده و تمام حقایق قرآن در وجود امام مهدی(عج) محقق بوده و قرار است چنین شخصیتی اصلاح جهانی را فرماندهی کند.
انتظار فرج و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی(عج) در رسیدن به این اهداف چه نقش و تأثیری دارد؟
انتظار فرج بزرگ‌ترین موتور محرکه بشر و امیدبخش انسان برای رسیدن به آینده روشن تاریخ است. توجه شود که مراد از انتظار فرج، انتظار قرب فرج است، به همین دلیل انتظار فرج یک مکتب تربیتی است که سبب رشد می‌شود؛ البته شرط آن، اعتقاد به حیات و زنده بودن امام مهدی(عج) است. در این باره هم ادله عقلی وجود دارد و هم تصریحات قرآن و روایات آن را تأیید می‌کند و نه تنها شیعیان بلکه ۱۵۰نفر از اعاظم علمای اهل سنت به این زنده بودن و عمر طولانی حضرت حجت(عج) اعتقاد و تصریح دارند. براساس حیات حضرت بقیة‌الله الاعظم(عج) است که در روایات آمده: «تَوَقَع أمرَ صاحِبِکَ مَساءً وَ صَباحا». اعتقاد به زنده بودن حضرت صاحب‌الامر(عج) و انتظار قرب و ظهور به یک مؤمن امید و انگیزه بسیار زیادی می‌دهد و او را به آینده امیدوار می‌کند.
البته انتظار فرج فقط حالت روحی و قلبی نیست که بگوییم ما منتظریم امام زمان(عج) بیایند و با وجود قدسی‌شان عالم را گلستان کنند، نه! آنچه مهم است عمل براساس انتظار است، یعنی کسی که در انتظار مصلح جهانی است باید خودش هم اهل اصلاح باشد، البته که این هم راه و رسم خودش را دارد.
برای شبیه شدن به امام عصر(عج) و هم‌مسیر شدن با ایشان در راه اصلاح چه باید کرد، چطور می‌توان به انتظار ما برای فرج چنین ظاهر و باطنی بخشید؟
گام اول شباهت است، یعنی اهل اصلاح بودن؛ پس از آن دعای بسیار برای فرج، چون هر یک روز که ظهور امام(عج) به تأخیر می‌افتد، مصیبت و خسران بزرگ به عالم تحمیل می‌شود. راوی می‌گوید: دیدم امام صادق(ع) بر پای مبارک خود می‌زنند و گریه می‌کنند؛ پرسیدم: چرا گریه می‌کنید؟ حضرت(ع) فرمودند: «به خاطر کربلا خدا غضب کرد، ظهور فرزندم مهدی(عج) را به تأخیر انداخت. گریه می‌کنم به حال ضعفای شیعه در دوران غیبت» و از رسول خدا(ص) است که فرمودند: «افضل اعمال امت من، انتظار فرج است». با الهام از این روایت، بهترین عبادت هم دعا برای فرج است. گام بعدی برای انتظار زمینه‌ساز ظهور، معرفت است، اما نه فقط شناخت شناسنامه‌ای، بلکه معرفت به عظمت شأن، مقام و تأثیر امام(ع) در این عالم و معرفت به شئون ولایت.
بیشتر ما آرزوی انس و ارتباط با امام زمان(عج) را داشته و علاقه داریم رضایت ایشان را کسب و خوشحالشان کنیم؛ راه این انس و ارتباط چیست؟
بهترین راه، عمل به واجبات، ترک محرمات و کسب معرفت به مقام امام و بالاخره رسیدن به مقام محرمیت است. شأن آن امام به حدی است که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «اگر مهدی(عج) را درک می‌کردم همه عمر در خدمتش می‌بودم»؛ وقتی امام معصوم(ع) چنین می‌فرمایند، تکلیف ما روشن است. از بهترین کارها در حق امام زمان(عج) آن است که هر کار خیری را به نیت اهدا به حضرت(عج) انجام دهیم که این بهترین نوع ارتباط با ایشان است. حضرات معصومین(ع) فرموده‌اند: «هر کس محزونی را خوشحال کند ما را خوشحال کرده است» به همین دلیل می‌توان با رسیدگی به ضعیفان و محرومان، دل امام مهدی(عج) را شاد کرد. از بهترین راه‌های خوشحال کردن حضرت حجت(عج) و شاد کردن دل ایشان، گره‌گشایی از دیگران است، به‌ویژه از آن‌ها که گرفتاری شدید دارند و آبرویشان در خطر است. غفلت از حال محرومان و بیچارگان، بی‌اعتنایی به امام مهدی(عج) است. این روزها که به پایان سال و شب عید نزدیک می‌شویم حواسمان باشد که یکه‌خوار نباشیم و مواظب باشیم کسی شرمنده خانواده نباشد و بچه‌ای حسرت به دل نماند، همین رسیدگی‌ها مسیر انس ما با امام زمان(عج) را هموار می‌کند.
مهدویت و انتظار برای ظهور امام عصر(عج) چه افقی را برای آینده تاریخ و فرجام ظلم و ظالمان پیش روی ما قرار می‌دهد؟
قرار نیست این عالم مقر و رستوران ظالمان باشد؛ در طول تاریخ، مبارزه حق و باطل هزینه سنگینی را برای اردوگاه حق درست کرده است، اقتضای عدل الهی این است که این عالم عاقبت به‌خیر و انتقام مظلومان تاریخ گرفته شود. خداوند در خلق انسان‌ها هدف بسیار فاخری دارد و امکان ندارد راضی شود دنیا به سمت باتلاق فساد و تباهی برود و او فقط نظاره‌گر باشد. تمام اولیا چشمشان به راه امام عصر(عج) است. در روایت است: «اگر از عمر دنیا یک روز باقی مانده باشد، خدا به قدری آن را طولانی می‌کند تا مهدی(عج) ظهور کند» یعنی ظهور منجی از ضروریات خلقت است و به دست ایشان هدف و غایت خلقت تأمین می‌شود. خدای متعال با وجود مقدس امام زمان(عج) نشان می‌دهد این دنیا ختم به‌خیر می‌شود، وگرنه خلقت تماماً لغو و بیهوده خواهد بود، در حالی که ذات اقدس الهی از آن بری است و قطعاً کار بیهوده انجام نمی‌دهد. برای همین هم خدا در مقابل ملائکه که می‌گفتند انسان را خلق نکن، او در زمین خونریزی و سفاکی می‌کند، فرمود: «من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید». این علم به وجود همان ذخیره‌ای است که می‌آید و هدف خلقت را محقق می‌کند. هدف خلقت یعنی پر شدن زمین از عدل و داد: «أَنَّهُ یَمْلَأُ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً بَعْدَ مَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْما». در روایت است حتی اگر ذره‌ای از حق‌الناس زیر دندان کسی باشد حضرت(عج) آن را بازمی‌ستانند و برای این عدالت‌محوری یک تشکیلات جهانی راه می‌اندازند. امید است از منتظران واقعی و زمینه‌سازان دولت کریمه ایشان باشیم.
خبرنگار: آمنه مستقیمی
نظر شما