تحولات منطقه

۱۸ اسفند ۱۴۰۳ - ۰۸:۳۸
کد خبر: ۱۰۵۴۴۳۶

موزه (به فرانسوی: musée ) و (به انگلیسی: Museum ) و (به تاجیکی: آثار خانه) به مکان خاصی گفته می‌شود که در آن مجموعه‌ای از آثار باستانی، صنعتی، هنری و اشیای باارزش را در معرض نمایش می‌گذارند که نقش بسیار مهمی در توسعه صنعت گردشگری دارند .

«موزه» اقتصاد بدون نفت
زمان مطالعه: ۶ دقیقه

بازدید از این مکان‌ها به تجربه ‌آموزشی، فرهنگی و تاریخی گردشگران افزوده و به توسعه مشاغل مرتبط با گردشگری کمک کرده و همچنین ایجاد شغل، تأمین درآمد و تبلیغات برای کشورها را تقویت می‌کند.
مشاور موزه‌ها و میراث هنر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص اهمیت موزه‌ها در توسعه صنعت گردشگری به قدس می‌گوید: در بیشتر کشورها موزه‌ها به‌عنوان یک مکان عمومی در نظر گرفته‌ شده‌اند. با این نگاه که مکانی برای حفظ و نگهداری از میراث‌های فرهنگی، تاریخی، علمی و هنری است که موضوع عمومی بودن و در دسترس قرار دادن با موضوع گردشگری پیوند خورده؛ چرا که گردشگری جاذبه‌های عمومی هستند که مردم به دلایل مختلف سراغ آن‌ها می‌روند. از این ‌رو موزه‌ها را می‌توان به‌عنوان یکی از جاذبه‌های شناخته ‌شده در حوزه گردشگری تلقی کرد.
رضا دبیری‌نژاد با اشاره به اینکه در چند دهه اخیر موزه‌ها فقط با کارکرد گردشگری شکل نگرفته‌اند، می‌افزاید: به‌ عنوان نمونه وقتی صحبت از موزه‌های دانشگاهی می‌شود، به موزه‌هایی اشاره دارد که اولویت‌های پژوهشی، آموزشی و یا حتی برخی از آن‌ها مانند سایت موزه‌ها اولویت حفاظتی دارند.

موزه یک رسانه است
به گفته این کارشناس، امروزه برای هر سوژه‌ و موضوعی که دانش بشری به سراغ آن‌ها رفته، موزه ایجاد شده است؛ مانند موزه بستنی، موزه شکلات و موزه‌های آینده، موزه عروسک و موزه کودکان؛ یعنی سوژه‌هایی که صرفاً با موضوع تاریخ و یا باستان‌شناسی سروکار ندارند؛ بلکه پدیده‌های صنعتی، اجتماعی، اقتصادی و امروزی هستند. موزه به‌مثابه یک رسانه، یک واسطه، یک‌ نهاد و یک سازمان نقش چندگانه‌ای را ایفا می‌کند. بر همین اساس امروزه موزه‌ها در شهرها فقط بر مبنای تاریخشان شکل نمی‌گیرند؛ چراکه هر یک از شهرها و مراکز ما جاذبه‌ها و قابلیت‌هایی خاص دارند. به‌عنوان نمونه در بعضی از شهرهای کشور مردم‌شناسی و فرهنگ‌عامه برجسته است و موزه‌ها قابلیت مردم‌شناسی دارند. در برخی دیگر از میراث طبیعی برجسته است و موزه‌های یک سری از شهرها قابلیت صنعتی دارند. برای همین اساس موزه‌ها در شهرهای مختلف به ‌تناسب ظرفیت و ذائقه مخاطبان آن‌ها نیز گسترش ‌یافته است. در شهرهای مختلف بیشتر باید به‌ تناسب ظرفیت و قابلیت خاص مخاطبان آن‌ها باشد نه صرفاً بر مبنای اینکه ما بخواهیم عین موزه‌های تهران را در شهرستان‌ها کپی‌سازی کنیم یا چون بنیان موزه‌ها در بیشتر کشورها بر مبنای باستان‌شناسی است، بر جنبه باستان‌شناسی تأکید کنیم.

موزه میراث روستایی گیلان
دبیری‌نژاد می‌گوید: بعضی از موزه‌ها باید متناسب با روحیه اقلیمی، قومی و بر مبنای سلیقه‌ای ایرانی تأسیس شود. به‌عنوان نمونه موزه‌ای مانند میراث‌ روستایی گیلان از آن دسته موزه‌های جذاب برای گردشگران است که همیشه مورد استقبال قرار می‌گیرد. همچنین باغ‌موزه‌ها و کاخ‌موزه‌هایی مثل کاخ سعدآباد، نیاوران و کاخ گلستان جزو کاخ‌موزه‌های جذاب برای مردم هستند. حتی موزه‌هایی که با تم کودکان شکل گرفتند مثل موزه عروسک‌ها و موزه اسباب‌بازی‌ها که آمار بازدیدکنندگان آن‌ها قابل‌توجه است.
مشاور موزه‌ها و میراث هنر معاون هنری وزارت فرهنگ با اشاره به اینکه امروزه موزه‌هایی در بعضی شهرها به یک ‌نهاد فرهنگی چندمنظوره تبدیل‌ شده‌اند، ادامه می‌دهد: یعنی خود این موزه‌ها محل رویدادهای هنری، فرهنگی و محل اجتماعات شهری هستند و با این رویدادها یک فرهنگ هنری و شهری تبدیل به جاذبه گردشگری می‌شود. برای همین هم هست که وقتی ما درباره موزه آستان قدس یا اماکن متبرکه صحبت می‌کنیم، می‌بینیم در خدمت اهداف سازمانی آن‌ها یعنی در خدمت زائر، زیارت و موقوفات است و صحبت از گردشگر نمی‌کنیم؛ زیرا قرار است موزه‌ها در حوزه خدمت به زائر و زیارت ایفای نقش کنند. به‌ این ‌ترتیب نه‌تنها در ایران بلکه در سایر کشورها نیز نمی‌توان به موزه‌ها فقط در قالب گردشگری نگاه کرد چون وقتی صحبت از جاذبه گردشگری می‌شود، موقعیت قرارگیری، مقدار جذابیت و جاذبه موزه‌ها تأثیرگذارند و تعیین می‌کنند که هر یک از این موضوعات چقدر می‌تواند برای مخاطبان جذابیت گردشگری داشته باشد.

فاصله بین موزه‌های ایران
این کارشناس موزه‌داری می‌افزاید: واقعیت این است که در کشور ما بین موزه‌های تخصصی و موزه‌های نگهدارنده صرف آثار و آن چیزی که می‌تواند موزه به‌مثابه جذابیت گردشگری باشد، فاصله بسیاری هست. ما موزه‌هایی داریم که آثار بسیار نفیسی دارند؛ اما چون جذابیت ارائه به گردشگران را دارا نیستند، به جاذبه گردشگری تبدیل نشده‌اند و یا برعکس موزه‌هایی داریم که آثار چندانی ندارند؛ اما به پدیده جذاب گردشگری تبدیل ‌شده‌اند. به‌عنوان نمونه در بندر کُن در جنوب ایران یک موزه مردم‌شناسی است که توسط ناخداهای قدیمی محلی اداره می‌شود و از جذابیت بالایی برای گردشگران برخوردار است.
به گفته دبیری‌نژاد وقتی ما از موزه‌های باز، سایت موزه‌، اکو موزه و اکونو موزه صحبت می‌کنیم، هر یک از این موزه‌ها با قابلیتی خاص و برای پاسخ به یک نیاز مخاطبان شکل‌گرفته است. بنابراین لازم است ابتدا بین گردشگری و موزه‌ها دسته‌بندی وجود داشته باشد و این دو موضوع تعیین تکلیف شوند. سپس موزه‌ها برای جذب گردشگر یا اقتصاد گردشگری مدیریت برنامه داشته باشند. در حال حاضر عمده موزه‌های ما بدون برنامه گردشگری هستند به‌ طوری‌ که نه‌تنها هیچ تناسب، سازه و سازمانی در حوزه گردشگری ندارند؛ بلکه حتی از متخصصان گردشگری هم استفاده نمی‌کنند. بنابراین وقتی موزه‌ای کارشناس گردشگری ندارد، نمی‌تواند برای جذب گردشگر برنامه‌ریزی کند. اینکه فقط فکر کنیم چند شیء وجود دارد و می‌تواند تبدیل به جاذبه گردشگری شود، تفکر اشتباهی است.

کاخ‌موزه‌های شناخته‌شده برای مردم
وی با اشاره به اینکه در ایران حدود ۹۰۰ باب موزه ‌داریم که از این ۹۰۰ تا موزه، ۲۰۰ مورد متعلق به بخش خصوصی است، اضافه می‌کند: حدود ۲۵۰ تا از این موزه‌ها متعلق به میراث فرهنگی است و بخش عمده‌ای از دیگر موزه‌ها در حوزه‌های دانشگاهی، شرکت‌های دانش‌بنیان، سازمانی و سایر ارگان‌ها و نهادها هستند. به‌ این ‌ترتیب که حجم تنوع موزه‌های کشور زیاد است و قابلیت‌های مختلفی دارند؛ ولی شاید موزه‌هایی مثل کاخ‌موزه‌ها، باغ‌موزه‌ها، موزه ملی و امثال آن‌ها که قابلیت گردشگری و جذابیت دارند، برای مردم بیشتر شناخته‌ شده باشند.
دبیری‌نژاد ادامه می‌دهد: وقتی صحبت از کمبود موزه می‌شود، برخی کارشناسان می‌گویند این‌ همه موزه‌ داریم. در حالی ‌که ما ۱۰ اثر یا موزه شناخته‌شده که برای همه مردم ایران آشنا باشند؛ مانند مونالیزا نداریم و این یعنی نخستین گام گردشگری موزه در کشور وجود ندارد. وقتی ما از گردشگری موزه سخن می‌گوییم باید برند و شاخص داشته باشیم تا بتوانیم موزه‌ها را به‌واسطه این آثار برند معرفی و جذب گردشگر کنیم.

اقتصاد گردشگری موزه
این کارشناس موزه‌داری می‌گوید: نکته بعدی اقتصاد گردشگری موزه است که شامل مشاغل و افراد درگیر در حوزه گردشگری می‌شود؛ یعنی از اقتصاد فرودگاه‌ها گرفته تا راهنمایی تورها، آژانس‌های گردشگری، مقاصد گردشگری، اماکن اقامتی. بی‌تردید همه این موارد در گردشگری موزه تعریف می‌شود و قرار نیست موزه به‌مثابه جذابیت گردشگری به‌تنهایی سود و انتفاع ببرد؛ زیرا وقتی موزه‌ای به قطب گردشگری یک شهر تبدیل شود، جذابیت گردشگری و رونق گردشگری یک شهر از وسیله‌های نقلیه، فرودگاه و قطار گرفته تا هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی، رستوران‌ها، کافه‌ها، فروشگاه‌ها و پاساژها رونق پیدا می‌کنند به ‌طوری ‌که در برخی از موزه‌های بزرگ دنیا کافه، رستوران، هتل و فروشگاه ایجاد شده و در آن شرایط می‌توان گفت موزه در توسعه صنعت گردشگری و به ‌تبع آن توسعه اقتصاد یک کشور تأثیرگذار بوده است؛ مانند موزه لوور پاریس که رونق صنعت گردشگری پاریس محسوب می‌شود و هدف گردشگری بسیاری از افرادی که به پاریس سفر می‌کنند، بازدید از این موزه است.
به گفته دبیری‌نژاد وقتی صحبت از اقتصاد گردشگری و موزه‌ها می‌شود، به معنای درآمدزایی برای موزه‌ها نیست؛ بلکه اهمیت تأثیر موزه‌ها در صنعت گردشگری به این معناست که موجب رونق اقتصادی یک شهر و حتی کشور شود.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • مدیر سایت مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظرات پس از تأیید منتشر می‌شود.
captcha