شیراز که از آن با عنوان شهر «شعر و ادب» یاد می‌شود، به ‌لطف باغ‌های سرسبز و جاذبه‌های تاریخی متعدد، نگین درخشانی در قلب ایران است. اوایل فصل بهار -به ‌ویژه اردیبهشت- هنگامی که شکوفه‌های بهار نارنج در سراسر شهر عطر خود را پخش می‌کنند، شیراز به بهشتی زمینی تبدیل می‌شود و گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را جذب می‌کند.
در خیابان لطفعلی خان زند شیراز گزینه‌های زیادی برای گشت‌وگذار و خلق لحظات متفاوت وجود دارد و نارنجستان قوام یکی از آن‌هاست؛ باغی که می‌توانید با قدم زدن در آن به سده‌های پیش بروید و از فضای روح‌افزای آن لذت ببرید.
باغ نارنجستان قوام شیراز از مجموعه‌های تماشایی شهر بهارنارنج‌ها و متعلق به دوران قاجار است. از آنجا که هفت هنر ایرانی در ساخت باغ نارنجستان قوام شیراز به ‌کار رفته همین موضوع ارزش این باغ را دوچندان کرده است و گردشگران زیادی را به سوی خود می‌کشاند.
باغ نارنجستان قوام شیراز یکی از دیدنی‌های معروف استان فارس است که در میان عامه مردم با عنوان باغ قوام شناخته می‌شود و به واسطه نام بنای درون آن به نارنجستان قوام نیز معروف شده است. این باغ زیبای ایرانی اردیبهشت ۱۳۵۳ با شماره ۱۰۷۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و میراثی مهم از تاریخ این سرزمین به شمار می‌آید.
رد پای هفت هنر ایرانی
باغ قوام در محدوده‌ای واقع شده که نقطه انتهایی و شرقی بخش قدیمی شهر محسوب می‌شود. در گذشته دروازه دولت، دروازه منذر و محله درب شیخ از مکان‌های مهم شیراز نیز در این محل قرار داشتند و همین موضوع بر اهمیت این اثر می‌افزاید. در نارنجستان قوام رد پای هفت هنر ایرانی دیده می‌شود و گچ‌بری، نقاشی سنتی، آینه‌کاری، آجرکاری، حجاری، معرق‌کاری و منبت‌کاری در جای‌جای آن به زیبایی هر چه تمام‌تر جلوه‌گر شده‌اند. در آن روزها ساختمان نارنجستان با مساحت حدود ۹۴۰ مترمربع شامل دو قسمت شمالی و جنوبی بود و در زمینی به مساحت ۳هزار و ۵۰۰ متر قرار داشت و حدود ۲هزار و ۵۶۰ متر محوطه‌سازی برای این باغ صورت گرفته بود.
خاندان قوام از خانواده‌های بانفوذ و مقتدر دوران قاجاریه به شمار می‌رفتند که برای چندین سده حکومت فارس و نواحی اطراف آن را در دست داشتند. این خانواده از فرزندان حاج‌ابراهیم خان کلانتر شیرازی بودند و در محله «بالا کفت» شیراز زندگی می‌کردند. بسیاری از اماکن دیدنی شیراز توسط این خاندان ساخته و یا بازسازی شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان این موارد را نام برد: حسینیه قوام، باغ عفیف‌آباد، باغ دلگشا، باغ کلانتر، باغ بیگلر بیگی، خانه زینت‌الملک و نارنجستان قوام.
تاریخ ساخت بنا
این باغ در فاصله سال‌های ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ خورشیدی مقارن با حکومت ناصرالدین‌ شاه قاجار ساخته شد و گسترش یافت. البته تاریخ ساخت این بنا آن قدرها هم دقیق نیست؛ چرا که تنها یک کتیبه در کل این مجموعه وجود دارد که روی آن نوشته شده است: «چاکر درگاه ابوالقاسم شیرازی به تاریخ ۱۳۰۲ هـ. ق».
سرنوشت خانه قوام
خانه قوام یک منزل شخصی بود که پس از محمدرضا خان قوام‌الملک سوم به پسر ایشان حبیب‌الله خان قوام‌الملک چهارم رسید. پس از مرگ قوام‌الملک چهارم و تقسیم اموال وی، نارنجستان قوام در زمره املاک پسر ایشان، ابراهیم خان قوام‌الملک پنجم قرار گرفت. این امر همزمان با دوره رضاخان رخ داد یعنی دوره‌ای که پهلوی اول تمامی القاب و اسامی را از نام اشخاص برداشت.
بعدها باغ قوام به دلیل وفور درختان نارنج در آن به نارنجستان قوام مشهور شد و در زمره زیباترین و ارزشمندترین آثار دوره قاجاریه قرار گرفت.