قدس؛ دونالد ترامپ این هفته نخستین سفر خارجی خود را در دوره دوم ریاست جمهوریاش با سفر به خاورمیانه آغاز خواهد کرد، چرا که او به دنبال تضمین قراردادهای سرمایهگذاری، تجاری و فناوری از سوی رهبران دوست با جیبهای پرپول در بحبوحه مذاکرات درزمینه درگیریهای منطقهای متعدد، از جمله جنگ اسرائیل در غزه است.
رئیسجمهور ایالات متحده در حالی به این سفر خواهد رفت که به نظر میرسد تصمیم او مبنی بر عدم سفر به اراضی اشغالی، آن هم در میان تنشها بر سر جنگ غزه، حاکی از شکاف در روابط میان واشنگتن و تلآویو باشد.
این سفر تا حد زیادی شبیه نخستین سفر بینالمللی او در سال ۲۰۱۷ است، زمانی که او در منطقه به عنوان یک رهبر معاملهگر مشتاق به کسب پیروزیهای سریع و قادر به حمایت از منافع اقتصادی و ژئوپلیتیکی پادشاهیهای منطقهای مورد استقبال قرار گرفت.مذاکرات او در عربستان، قطر و امارات بر موضوعات مختلفی ازجمله نفت و تجارت، قراردادهای سرمایهگذاری، درگیریهای منطقهای در سرزمینهای اشغالی، غزه و یمن و مذاکرات بر سر برنامه هستهای ایران و سایر مسائل متمرکز خواهد بود.اما ناظران میگویند هدف اصلی ترامپ این است که نشان دهد سیاست او در قبال خاورمیانه مبتنی بر شعار «اول آمریکا» است و هدف او از این سفر در اولویت قرار دادن منافع کشورش خواهد بود.
روابط رو به وخامت ترامپ و نتانیاهو
ترامپ در حالی برای سفر به خاورمیانه آماده میشود که تاکنون دعوتها برای اضافه کردن اورشلیم به لیست سفر خود را رد کرده است؛ اقدامی که از وخامت فزاینده روابط آمریکا و اسرائیل خبر میدهد.
نتانیاهو و متحدان راست افراطی او، بیتوجه به تأثیرات تصمیمهایشان بر سرنوشت اسرای اسرائیلی بازمانده در اسارت حماس، در حال برنامهریزی برای اشغال نظامی طولانیمدت غزه و اخراج گسترده فلسطینیها هستند. با این حال، به نظر میرسد ترامپ که دو ماه پیش، از این اقدامات حمایت و پیشنهاد احمقانه ساختن «ریویرای خاورمیانه» را مطرح میکرد، با تأخیر متوجه شده صلح به این شکل ایجاد نخواهد شد. ماه گذشته اعلام تصمیم ترامپ مبنی بر مذاکره با تهران در مورد برنامه هستهای، نتانیاهو را که بهشدت به دنبال ترغیب واشنگتن به اقدام نظامی علیه تهران است، غافلگیر کرد و در ادامه، اقدام ناگهانی مشابه دیگری از سوی ترامپ در هفته گذشته در اعلام آتشبس با انصارالله مشروط به حمله نکردن حوثیها به کشتیرانی جهانی، بدون اشاره به رژیم صهیونیستی، نتانیاهو را بیش از پیش درمانده کرد و اسرائیل را در انزوا قرار داد.
وزیر دفاع آمریکا هم به سرزمینهای اشغالی نمیرود
در همین زمینه، رسانههای عبری نیز گزارش دادند پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده، سفر آینده خود به سرزمینهای اشغالی را لغو کرده است. قرار بود این سفر یک روز پیش از سفر ترامپ به خلیجفارس آغاز شود و هگست با نتانیاهو و وزیر دفاع اسرائیل، کاتز دیدار کند.
گاردین در این باره مینویسد: درواقع این تصمیمات ترامپ در آستانه سفر به خلیجفارس که از سهشنبه آغاز میشود، منافع اسرائیل را نادیده گرفته است و به نظر میرسد ترامپ تلاش میکند به نتانیاهو بگوید اجازه نخواهد داد اقداماتش سفر بزرگ او به خاورمیانه را خراب کند. رئیسجمهور ایالات متحده اما در حالی سفر سه روزه خود را به عربستان، امارات و قطر آغاز خواهد کرد که طبق معمول، وعدههای بزرگی داده و مثل همیشه، درگیر توهم خودبزرگبینی است؛ اما واقعیت این است سیاستهای بیملاحظه، ناهماهنگ و سهلانگارانه ایالات متحده در منطقه در همه زمینهها رو به شکست هستند. گاردین درباره دلایل انتخاب ریاض به عنوان مقصد نخستین سفر رسمی ترامپ پس از مراسم تحلیف مینویسد: آیا یک هویج بزرگ و چاق میتواند دلیل اصلی انتخاب عربستان باشد؟ طرفین از برقراری یک پیمان امنیتی میان ایالات متحده و عربستان سعودی و یک قرارداد خرید بسته تسلیحاتی شامل جنگندههای اف۳۵ به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار برای ریاض و احتمالاً فرصتهای سرمایهگذاری جدید به عنوان اهداف این سفر یاد کردهاند.
به گفته استیون ای.کوک، عضو شورای روابط خارجی آمریکا، ترامپ در این سفر آشکارا به دنبال معاملات و اعلام چندین معامله چند میلیارد دلاری است، چرا که رویکرد او به سیاست خارجی بهشدت تحت تأثیر نسخه او از سیاست اقتصادی و نگاه به کشورهای ثروتمند خلیجفارس و صندوقهای ثروت ملی بسیار بزرگ آنها به عنوان منابع سرمایهگذاری در ایالات متحده است.ترامپ پیش از این، تعهد عربستان سعودی را برای سرمایهگذاری یکتریلیون دلاری در اقتصاد ایالات متحده اعلام کرده و امیدوار است در سفر پیش رو سرمایهگذاریهای کلانی را تضمین کند.
توافق هستهای روی میز، توافق ابراهیم دورتر از همیشه
در عین حال، عربستان میخواهد قراردادی در مورد زیرساختهای هستهای غیرنظامی امضا کند که قبلاً به عادیسازی روابط این کشور با اسرائیل گره خورده بود. دولت ترامپ اما در اقدامی متفاوت از سیاست قبلی، اعلام کرده این دو موضوع دیگر به هم مرتبط نیستند. درواقع به نظر نمیرسد ترامپ بخواهد منتظر نتانیاهو بماند؛ چنانکه یک مقام ارشد سابق آمریکایی به میدل ایستآی گفت شورای امنیت ملی آمریکا پیش از سفر رئیس جمهور ایالات متحده به شخصیتهای تجاری اطلاع داده که ترامپ به پیوند دادن توافق انرژی هستهای به موضوع عادیسازی روابط با اسرائیل پایبند نیست؛ این اقدام نشاندهنده یک تغییر اساسی در دکترین واشنگتن است.کارشناسان میگویند توافق عادیسازی روابط اسرائیل و عربستان که ترامپ آرزوی آن را داشت، بیش از هر زمان دیگری دور از دسترس به نظر میرسد.
مقامهای عربی به رویترز گفتند مقامهای ریاض پیش از سفر اعلام کردهاند از صحبت در مورد عادیسازی بدون برقراری آتشبس در غزه یا حرکت به سمت تشکیل یک کشور فلسطینی خودداری خواهند کرد.
اعراب سیاست خارجی ترامپ را شکل میدهند
گاردین با اشاره به سفر ترامپ مینویسد: ترامپ فکر میکند او خاورمیانه را شکل میدهد، در حالی که این کشورهای خلیجفارس هستند که سیاست خارجی آمریکا را تعیین میکنند و به نظر میرسد او بیشتر از آنچه رهبران عرب به او نیاز دارند، به آنها نیاز خواهد داشت.او به شکل بیسابقهای حتی بسیار بیشتر از اروپا، به سران عرب به عنوان طرفهای دیپلماتیک، شرکای امنیتی و حامیان مالی متکی است. با رویکرد او به فلسطین که در آستانه نکبت (فاجعه) دوم است و بدون کمک اعراب، واشنگتن و تلآویو ممکن است برای مدت نامحدودی در یک بنبست سیاسی مخرب گرفتار بمانند.ترامپ میداند نمیتواند دیدگاههای محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و همتایان خلیجفارسی او را در مورد غزه، سوریه و یمن نادیده بگیرد. آنها با جنگ با ایران مخالفاند؛ ترامپ در خصومت تجاری و تعرفهای خود با چین به عنوان متحد به آنها نیاز دارد. او بهشدت به دنبال پایین نگه داشتن قیمت نفت است؛ کاهش قیمت انرژی و افزایش سرمایهگذاری کشورهای خلیجفارس در مشاغل و کسبوکارهای ایالات متحده میتواند رأیدهندگان ناامید ترامپ را آرام و به مهار تورم در این کشور کمک کند. با این حال، برای حمایت از خلیجفارس باید هزینهای پرداخت شود. اگر ترامپ میخواهد از حمایت اعراب برای دستور کار گستردهتر خود مطمئن شود، باید اقدام قابل توجهی انجام دهد؛ این اقدام میتواند احیای توافق هستهای با ایران و در عین حال تضمین آغاز نکردن جنگ دیگری از سوی نتانیاهو باشد.
نظر شما