یک هفته پس از اقدام بیمحابای اسرائیل در حمله به قطر که نشان داد شیخنشینهای عربی هم از دامنه تجاوزهای این رژیم در امان نیستند و تنها یک روز پس از گردهمایی سران اسلامی با هدف بررسی این مسئله در دوحه، علی لاریجانی در سومین سفر خود پس از انتصاب به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان، به عربستان سعودی سفر کرد. سفر لاریجانی به ریاض در فضای پیچیده و متنشج منطقهای انجام میگیرد و دارای پیامهای مهمی است. دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان چند روز پیش ضمن گلایه از سکوت کشورهای اسلامی و اتکای آنها به بیانیههای ظاهری، خواهان اقدام عملی و ایجاد ستاد عملیات مشترک در گامی حداقلی، علیه دشمن صهیونیستی شده بود.
از سویی این سفر در حالی انجام میگیرد که فشار بر دولت عراق و لبنان برای خلع سلاح الحشد الشعبی و حزبالله افزایش یافته است؛ اتفاقی که از عربستان سعودی به عنوان یکی از کارپردازهای غرب در این زمینه یاد میشود. بر این اساس حضور مقام بلندپایه کشورمان در ریاض پس از دو سفر گذشته وی به بغداد و بیروت بیشتر معنا پیدا میکند.
ایران؛ لنگر امنیت مقابل دشمن ناامنساز صهیونیستی
علی باقری کنی، معاون سیاست خارجی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز لاریجانی را در این سفر همراهی میکند. دیدار با مقامهای عالیرتبه عربستان از جمله محمد بن سلمان ولیعهد و خالد بن سلمان، وزیر دفاع و همچنین رایزنی درباره «گسترش همکاریهای اقتصادی» از جمله اهداف این اقدام دیپلماتیک عنوان شده است. اما واقعیت آن است که دستور کار تهران در ریاض، بسیار فراتر است؛ امنیت خلیج فارس و دریای سرخ، نحوه مواجهه با اقدامهای تهاجمی رژیم صهیونیستی، پرونده یمن، سوریه، عراق و... و آینده تعامل جدید در حوزه جهان اسلام همگی پروندههایی هستند که گشوده خواهند شد.
در همین زمینه، دکتر غلامحسین یوسفی، مشاور پیشین وزیر دفاع و کارشناس مسائل منطقهای در گفتوگو با قدس در تشریح ابعاد اهمیت این سفر، با اشاره به پیشینه لاریجانی در مجلس و همچنین مأموریتهای خارجی در سالهای گذشته، گفت: آمدن آقای لاریجانی به شورای عالی امنیت ملی، هم در درون و هم در بیرون از کشور انتظارات تازهای ایجاد کرده است. انتخاب لاریجانی برای سفر به ریاض، نشان میدهد موضوع فراتر از یک سفر تشریفاتی است.
وی با گریزی به حملات اخیر رژیم صهیونیستی در منطقه، افزود: این تحولات نشان داد رژیم صهیونیستی دیگر مرزی برای اقدامهای خود قائل نیست. زوج ترامپ و نتانیاهو به نوعی مکمل هم شدهاند؛ نتانیاهو، ترامپ بیتجربه در عرصه بینالملل را مدیریت و آمریکا نیز تمامقد از اسرائیل حمایت میکند. حمله به قطر ـ که میزبان گفتوگوهای آتشبس فلسطین بود ـ عملاً خط قرمزها را شکست و کشورهای عربی را با این واقعیت روبهرو کرد که دیگر امنیت سابق را ندارند. مشاور پیشین وزیر دفاع معتقد است: اگر ایران در این شرایط کشورهای منطقه را رها کند، آنها به دلیل ضعف دفاعی ناچار خواهند شد به سمت توافقهای تحمیلی مانند عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی بروند. بنابراین تهران باید با میدانداری و ارائه طرحهای امنیت جمعی درونزا، به کشورهای منطقه اعتماد به نفس دهد و آنها را متقاعد کند که دشمن اصلیشان، رژیم صهیونیستی است نه ایران.یوسفی یکی از محورهای احتمالی مذاکرات دبیر شعام در ریاض را موضوع حزبالله لبنان دانست و گفت: غربیها و صهیونیستها با سمپاشیهای رسانهای، حزبالله را عامل ناامنی معرفی میکنند و از اعراب میخواهند خلع سلاح آن را دنبال کنند. اگر لاریجانی بتواند عربستان را متقاعد کند که خلع سلاح حزبالله تنها به سود اسرائیل است، این خود یک دستاورد راهبردی خواهد بود. ابتکار عمل تهران میتواند معادلات را تغییر دهد و مانع پیشروی پروژه صهیونیستی در منطقه شود.
احتمال وقوع رخدادهای نظامی و امنیتی در منطقه
ناصر ترابی، کارشناس مسائل دفاعی و امنیتی منطقه غرب آسیا نیز معتقد است: سفر لاریجانی به ریاض از اهمیت ویژهای برخوردار است. وی تصریح کرد: محور اصلی در دیدارها، بررسی وضعیت لبنان و مقابله با فشارهای دولت عربستان به حزبالله و دولت لبنان برای خلع سلاح است. ترابی با اشاره به اهمیت پیامهای رد و بدل شده در این سفر، گفت: تقریباً مسئله توافق ایران و عربستان در حال به حاشیه رفتن است. در این سفر برخی نکات کلیدی باید به روشنی گوشزد شود. مسئولان امنیتی کشور از جمله آقای لاریجانی، بر این موضوع تمرکز خواهند کرد.
این کارشناس دفاعی و امنیتی به اهمیت زمانبندی این سفر پرداخت و افزود: پس از اتفاقهای قطر، عربستان و امارات حتی در نشست دوحه حاضر به بیان مواضع صریح نشدند، اما در سطوح بالای سیستم این کشورها ناراحتیهای فراوانی وجود دارد. پیام روشن این است که عربستان باید دشمن اصلی را بشناسد. این در شرایطی است که احتمال دارد اسرائیل در آینده نزدیک اقدامهایی علیه کشورهای مصر، اردن و حتی ترکیه انجام دهد، زیرا برای آنها معادله موجود در منطقه به یک تهدید وجودی تبدیل شده است.
وی با اشاره به پروندههای ایران، فلسطین و غزه برای رژیم صهیونیستی، گفت: نتانیاهو میتواند از این پروندهها برای اهداف انتخاباتی بهرهبرداری کند، اما در مورد ایران هنوز دو عامل مانع اقدام اسرائیل است؛ نخست نبود اطلاعات کامل و دوم ترس از پیامدهای آن. با این حال، این اقدامها دیر یا زود به سمت عملیات تأثیرگذار سوق داده خواهد شد، بنابراین احتمال وقوع تحولات امنیتی و نظامی در ماه سپتامبر بسیار بالاست، اگرچه این تغییرات به طور مستقیم در ایران رخ نخواهد داد و ممکن است در عراق، لبنان یا خلیج فارس شکل گیرد، اما لازم است رویکرد مسئولان نظامی از پدافندی به سمت آفندی تغییر کند و هماهنگی کامل میان جبهه سیاسی و نظامی برقرار شود.
زیربنای یک همکاری منطقهای
اصغر زارعی، کارشناس مسائل غرب آسیا هم سفر دبیر شعام به عربستان را از زاویهای متفاوت مورد ارزیابی قرار داد و اهمیت آن را در چارچوب روابط دوجانبه ایران و عربستان تشریح کرد. وی با اشاره به جایگاه اثرگذار عربستان در میان کشورهای عضو اتحادیه عرب، گفت: ریاض با توجه به رویکردهای منطقهای خود، نقش مهمی در تحولات غرب آسیا دارد و سیاستها و اقدامهای آن برای سایر کشورهای عربی نیز اهمیت ویژهای پیدا میکند.
زارعی با تأکید بر توسعه روابط ایران و عربستان در شرایط فعلی در منطقه، افزود: پس از تفاهمهای دوره ریاست جمهوری شهید رئیسی و ملاقاتهای متعدد مقامات دو کشور، اراده مشترک برای توسعه همکاریها به ویژه تعاملات منطقهای برای مقابله با تهدیدهایی که از سوی برخی کشورهای جعلی و متحدان اروپایی و آمریکایی علیه جهان اسلام اعمال میشود، شکل گرفته است. این تحلیلگر مسائل غرب آسیا نقش علی لاریجانی در این سفرها را کلیدی ارزیابی و اظهار کرد: با توجه به جایگاه و ارتباطات ایشان با رهبر معظم انقلاب و تجربه سیاسی گستردهاش، حضور لاریجانی در این مذاکرات، امکان پیگیری گفتوگوهای اثرگذار و اتخاذ تصمیمهای راهبردی را فراهم میکند.وی تصریح کرد: با وجود پیشبینیهای صورت گرفته، در اجلاس اخیر در دوحه قطر اقدام عملی و مؤثر چشمگیری مشاهده نشد و بیشتر نشستها به بیان دیدگاهها و لفاظی محدود شد. با این حال، همکاریهای دوجانبه میان ایران و عربستان میتواند در سطح منطقهای، به تقویت اقدامهای مشترک و افزایش اثرگذاری دو طرف کمک کند. ایجاد تفاهمنامهها و گفتوگوهای سازنده میان دو کشور، تمرکز بر همکاریهای عملی و راهبردی و برنامهریزی برای اقدامهای مشترک، قطعاً تأثیرات بیشتری نسبت به نشستهای صرفاً بیثمر خواهد داشت و میتواند مسیر همکاریهای منطقهای را هموارتر کند.
نظر شما