پاسخی که در ادامه می‌آید ناظر به یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها درباره نسبت حق‌الناس و مقام والای شهادت است.

شهادت و حق الناس

شخص مومن اگه در جبران حق‌الناسی که بر گردنش است، کوتاهی نکرده و نیت پرداخت داشته، پس از مرگ، خداوند آن را جبران و صاحب حق را راضی می‌کند.[۱] از امام صادق(ع) نقل شده است، اگر کسی حقی برگردنش باشد، به شرط آنکه از راه حلال قرض گرفته و قصد جبران داشته باشد، اما نتوانسته و فوت کند، خداوند او را عذاب نمی‌کند.[۲]

در حدیثی از پیامبر(ص) آمده است که بالاتر از شهادت کار نیک دیگری نیست.[۳] اما براساس برخی روایات با ریخته شدن اولین قطره خون شهید، تنها گناهان حق الله او پاک می شود، اما گناهان حق‌الناس، پاک نمی‌شود.[۴]

امام باقر(ع) اولین قطره خون شهید را کفاره گناهان او می‌داند، مگر بدهی‌ها (حقوق مردم) که باید ادا شوند.[۵] امام حسین(ع) نیز در شب عاشورا از یاران خود خواست اگر حق مردم به گردنشان است، در لشکر او نمانند.[۶]

محققان به این نکته توجه داده‌اند که معنای روایت این نیست که اگر شهدا حق‌الناس بر گردنشان باشد حتما به‌خاطر آن عذاب می‌شوند، بلکه معنای آن این است که شهادت سبب از بین رفتن حق دیگران نمی‌شود و باید جبران شود.[۷]

سید عبدالحسین دستغیب(۱۲۹۲-۱۳۶۰ش) از عالمان شیعه در توضیح این مطلب می‌گوید: شهید وارد بهشت می‌شود و حق‌الناس هم ازبین نمی‌رود.[۸] او معتقد است اگر کسی مورد توجه پروردگار شد، در صورتی که حقی از مردم برعهده‌اش باشد، خداوند از روی بخشندگیِ خود، طلبکاران و صاحبان حق را راضی می‌کند.[۹]

پی نوشت ها:

۱. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۱۸۸، ح۳۹۵ و ص۱۹۱، ح۴۱۱؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۹۹.

۲. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۱۸۸، ح۳۹۵ و ص۱۹۱، ح۴۱۱؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۹۹.

۳. علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۱۰.

۴. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۸۳.

۵. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۸۳.

۶. شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۴۳۰.

۷. «آیا خداوند حق الناس شهداء را به گردن می گیرد؟»، وبگاه مرکز ملی پاسخگویی به مسائل دینی.

۸. دستغیب شیرازی، معاد، ۱۳۵۷ش، ص۱۱۷–۱۱۸.

۹. دستغیب شیرازی، معاد، ۱۳۵۷ش، ص۱۱۷–۱۱۸.