این اختلاف قیمتها گاهی به امکانات و دسترسی آن اقامتگاهها به حرم مطهر رضوی نیز برمیگردد؛ اما اینکه در برخی اقامتگاهها در شهرستانها اجاره یک شب به ۱۹ تا ۲۱میلیون تومان میرسد، خیلی جای تعجب دارد. در حالی که اقامتگاههای دیگر با بافت و فضای روستایی در برخی از شهرستانها با قیمتهای خیلی نازلی مانند شبی ۲۵۰هزار تومان اجاره داده میشوند. این تفاوتها در قیمتگذاری اقامتگاههای بومگردی نشاندهنده نبود یک نظارت قوی و کارآمد است.
برای بررسی این موضوع و دیگر چالشهای این حوزه به سراغ محمدحسن حسینپور، رئیس جامعه حرفهای اقامتگاههای بومگردی خراسان رضوی و نایب رئیس جامعه بومگردی کشور رفتیم. او درباره بزرگترین چالش حوزه بومگردی استان میگوید: مسئله بزرگی که در زمینه بومگردیها وجود دارد، واحدهای غیرمجاز و بدون مجوز هستند که سبب ایجاد چالش برای تمامی بومگردیها در استان و کشور شدهاند. وقتی مشاهده میشود واحدهای غیرمجاز بدون پرداخت مالیات و گذراندن مراحل اداری فعالیت میکنند و هیچ برخوردی با آنها صورت نمیگیرد، واحدهای مجاز نیز به سمت تمدید نکردن مجوزهایشان میروند تا از فشار اداره بهداشت و مالیات در امان باشند.
وی با بیان اینکه مسیر گرفتن مجوز تا حدودی تسهیل شده؛ اما هیچ نظارتی از نظر بهداشتی و قیمتگذاری بر واحدهای غیرمجاز وجود ندارد، میافزاید: این واحدها نه مالیات میپردازند و نه بیمه دارند و به راحتی فعالیت میکنند بدون اینکه کسی با آنها برخورد کند. این وضعیت موجب میشود کسانی که مجوز دارند، تمایلی به تمدید مجوز بومگردی نداشته باشند؛ زیرا وقتی میبینند فعالیتهای غیرقانونی بدون برخورد باقی میمانند، انگیزهای برای فعالیت قانونی ندارند.
رئیس جامعه حرفهای اقامتگاههای بومگردی خراسان رضوی تأکید میکند: ما پیگیریهای زیادی از طریق اتاق بازرگانی، وزارت میراث فرهنگی، اداره کل میراث فرهنگی استان و اداره اماکن انجام دادهایم و راهکارهای فراوانی ارائه کردهایم؛ اما متأسفانه تاکنون هیچ اقدام عملی صورت نگرفته و به نظر میرسد تمایلی برای برخورد با بومگردیهای غیرمجاز در دستگاههای دولتی وجود ندارد.
حسینپور با بیان اینکه اگر چالش واحدهای غیرمجاز مرتفع نشود، عملاً دیگر چالشها در حوزه بومگردی حل نخواهد شد، عنوان میکند: هدف اصلی اقامتگاههای بومگردی، اشاعه فرهنگهای عامه و بومی به سایر جوامع است. وقتی صدها نام با عنوان بومگردی بدون مجوز رسمی فعالیت میکنند، تمامی جامعه از جمله روستاییها تحت تأثیر قرار میگیرند و کسانی که در بومگردیها ناهنجاری به وجود میآورند، متأسفانه به این موضوع دامن میزنند. مخاطب بومگردیها نیز وقتی وارد یک فضای روستایی و یک اقامتگاه بدون مجوز میشود، تصورش از بومگردی این است که باید یک باند و اسپیکر با خودش ببرد و سروصدا راه بیندازد. این کار هم موجب تنش در فضای بومی میشود و هم مالکان اقامتگاه بومگردی را دچار مشکل میکند.
نظارتی که خارج از بافت روستایی وجود ندارد
با توجه به صحبتهای رئیس جامعه حرفهای اقامتگاههای بومگردی خراسان رضوی، مشکل اصلی و مهم اقامتگاههای بومگردی در استان برخورد نکردن با بومگردیهای بدون مجوز است. برای پیگیری این موضوع از مسئولان دولتی به سراغ کمال خانی، مسئول اقامتگاههای بومگردی خراسان رضوی رفتیم. او با بیان اینکه ۲۳۰ واحد اقامتگاه بومگردی و سنتی در خراسان رضوی دارای پروانه و فعال هستند، میگوید: تراکم اقامتگاههای سنتی و بومگردیهای استان در شهرستانهای طرقبهشاندیز و گناباد است که در راستای پیشگیری از تزاحم میان گردشگر و جامعه محلی، به مدیران واحدهای اقامتی آموزشهای لازم داده شده و دورههای آموزشی با عنوان تور تعالی برگزار میشود.
مسئول اقامتگاههای بومگردی خراسان رضوی درباره واحدهای غیرمجاز بومگردی در استان نیز خاطرنشان میکند: با توجه به اینکه برخی واحدها توجیه نیستند یا در خارج از بافت روستایی قرار دارند، عملاً نمیشود برای آنها کاری انجام داد و به صورت غیرمجاز فعالیت میکنند؛ اما با پیگیریهای انجام شده و مطالبه جوامع محلی و گردشگری، به واحدهای غیرمجاز تذکرها و اخطار لازم داده شده و در برخی موارد با همکاری دستگاه قضایی و فراجا واحدهای غیرمجاز پلمب شدهاند. جلسات زیادی نیز مبنی بر ارائه ندادن خدمات به این واحدها انجام شده تا جلو فعالیت آنها گرفته شود.
خانی همچنین متذکر میشود: توسعه سریع و نبود نظارت منجر به بروز چالشهایی در اقامتگاهها شده که به جای حفظ فرهنگ بومی به سمت ارائه خدمات شبههتلی و فقط تجاری رفته و از زیستبوم فرهنگی و سنتی روستایی-منطقهای فاصله گرفته و بدون رعایت اصول ساخت و ساز با مصالح بومی و سازگار با طبیعت، موجب تخریب مناطق طبیعی و نمای زیبای منظری روستایی شدهاند.
وی خاطرنشان میکند: رسالت اصلی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی حمایت از فعالان و سرمایهگذاران حوزه گردشگری است و با عنایت به حفظ و احیای بناها و آثار تاریخی با ایجاد ظرفیتهای اقامتی و ترویج هنرهای سنتی و صنایع دستی در موضوع مقاصد جدید سفر در برخی از روستاها و شهرها با مشارکت دهیاران و دستگاههای متولی و اعطای تسهیلات و کمکهای فنی برای تبدیل خانههای قدیمی دارای معماری خاص بومی، تلاش شده در جذب گردشگران خارجی و داخلی گام برداشته شود و این موضوع در دستور کار ما قرار گرفته است.
مسئول اقامتگاههای بومگردی خراسان رضوی در پاسخ به این پرسش که میهمانان تاکنون چه چالشهایی را برای جامعه محلی ایجاد کردهاند، اظهار میکند: در بیشتر موارد گردشگران برای بهرهمندی از ظرفیتهای فرهنگی، اجتماعی و تفریحی مناطق و روستاها در بومگردیها اسکان داده میشوند و آداب میهمانی را رعایت میکنند و به ندرت پیش آمده که آنها برای جامعه و میزبان محلی چالش به وجود بیاورند. همچنین با توجه به غنای فرهنگی ایران، گردشگران و جوامع محلی، زیست مسالمتآمیزی را هنگامی که گردشگر در کنار جامعه محلی حضور دارد، تجربه میکنند. افزون بر این، فرهنگ میهماننوازی در روستاها به گونهای است که احترام خاصی برای میهمان قائل هستند. این حتی بر ساختار معماری و سبک زندگی روستایی تأثیرگذار است تا جایی که یک اتاق را بهعنوان میهمانخانه در نظر میگیرند و این اتاق بهترین اتاق واحدهای مسکونی روستایی است.
خانی همچنین میافزاید: بومگردیها بهعنوان کانون فرهنگ برای توسعه گردشگری پایدار در روستاها منجر به مهاجرت معکوس از شهر به روستا شده و بستری برای اشتغال جوامع محلی و رونق اقتصادی را فراهم کردهاند. برنامهریزی برای توسعه اقامتگاههای سنتی و بومگردی با هدف حفظ و احیای بافتهای با ارزش تاریخی روستایی و شهری، مرمت و بهسازی عمارتها و خانههای قدیمی، حفظ هویت بومی و محیط زیست در نواحی روستایی و اشاعه فرهنگ ایرانی-اسلامی و همچنین آشنایی با سبک زندگی، آداب و رسوم، غذاهای محلی و حس آرامش و ایجاد اشتغال روستاییان بوده است.
با توجه به صحبتهای مطرح شده، سرعت ایجاد بومگردیهای غیرمجاز از سرعت نظارت بر آنها توسط نهادهای مسئول در این حوزه سبقت گرفته و موجب شده با وجود اخطارها و پلمبهای صورت گرفته، هنوز دغدغه جامعه بومگردی استان، وجود این واحدهای غیرمجاز باشد. برای رفع این دغدغه و جلوگیری از سوءاستفادهها در این زمینه نیاز است سرعت نهادهای نظارتی در این راستا بیش از گذشته شود تا در آینده شاهد تمدید نکردن پروانه واحدهای مجاز و افزایش بومگردیهای غیرمجاز نباشیم.
نظر شما