استان گلستان به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه و مناطق آزاد و مرزی که دارد از این استعداد و ظرفیت برخوردار است که از جهت ترانزیتی و سرمایهگذاریهای داخلی و خارجی گوی سبقت را از دیگر استانها برباید و چهره محرومیت و بیکاری که روی این استان سایه سنگینی انداخته است را بهبود بخشد .یکی از ظرفیتهای این استان گمرک بندر ترکمن است که از سابقه دیرینهای در این شهرستان ساحلی خزر برخوردار بوده و به دلایل نامعلومی در سالهای گذشته رها شده است، اگرچه از شهریور ماه سال ۱۴۰۱ احیای آن شتاب گرفته و تا حدودی به مسیر رونق صادرات کالا بازگشته اما همچنان تا تحقق مطلوب فاصله زیادی دارد.
ضرورت احیای بندرهای تاریخی
اداره گمرک بندر ترکمن که در فاصله ۴۵ کیلومتری غرب گرگان مرکز استان گلستان قرار دارد، به لحاظ دسترسی به راهآهن شمال - جنوب و حتی آسیای میانه، دارای ظرفیتی برای تبدیل شدن به بارانداز و صادرات کالا بوده و وجود ایستگاه راهآهن در این محل با مساحت ۲هکتار در فضایی بیش از ۴۲ هکتار در حاشیه دریای خزر به عنوان شمالیترین ایستگاه راهآهن سراسری ایران، توجه و اهمیت استفاده از این سرمایه بلااستفاده را دوچندان کرده و فعال شدن این گمرک در حوزه صادرات و واردات کالا میتواند نقش بسزایی در اقتصاد استان و حتی کشور در آینده نزدیک داشته باشد.
از طرفی دسترسی اداره گمرک بندر ترکمن به شبکه ریلی به آسیای میانه از طریق اینچهبرون یکی از ویژگیهای منحصر به فرد آن برای رونق صادرات کالای غیرنفتی و حتی واردات کالا و حمل آن به جنوب کشور است. موضوعی که استاندار گلستان نیز بر آن صحه گذاشته و با اشاره به اینکه در سال ۱۳۱۷، تنها بندرهای شمال کشور در شهرستانهای ترکمن و بندر گز استان گلستان وجود داشت که متأسفانه امروز فعالیتی ندارند، میگوید: یقیناً احیای این بندرها میتواند زمینه گشایش اقتصادی استان را فراهم کند.طهماسبی بر ضرورت احیای بندرهای تاریخی تأکید کرده و ادامه میدهد: با توجه به ظرفیتهای موجود در استان گلستان و نقش حیاتی این بندرها در توسعه تجارت و اقتصاد منطقه، باید موانع موجود برطرف و برنامهریزیهای لازم برای احیای آنها انجام شود.
فروچاله مدیریتی
یک کارشناس اقتصادی نیز معتقد است: ایران موقعیت جغرافیایی سیاسی یا به اصطلاح ژئوپلیتیکی ویژهای دارد که در دو دهه اخیر از آن غفلت شده و یکی از این موقعیتها بندر ترکمن است.
عبدالمجید شیخی در ادامه گفتوگو با خبرنگار قدس میافزاید: کشور ما اگرچه در هشتراهه ارتباطات بینالمللی قرار دارد اما فروچاله مدیریتی که نشأت گرفته از مدیریت منفعل و غربزدگان در برخی از دولتهاست سبب رکود در بندرهای اقتصادی کشور و بلاتکلیفی ظرفیتهای آنها از جمله در بندر ترکمن که دسترسی به همه زیرساختهای حمل و نقل را دارد، شده است.
وی با اشاره به ظرفیتهای مرزی استان گلستان خاطرنشان میکند: یکی از مهمترین زمینههای توسعه و پیشرفت استان گلستان، استفاده از ظرفیت مرزی شمالی است که این استان به دلیل داشتن مرزهای آبی و زمینی با کشورهای شمالی کشور میتواند سبب کسب درآمد سرشار و زمینهسازی توسعه پایدار برای این استان و کشور شود که بندر ترکمن به عنوان نگین ترانزیتی این استان در تحقق این موضوع میتواند نقش مؤثری را ایفا کند.
این استاد دانشگاه یکی از ویژگیهای برجسته بندر ترکمن را اتصال آن به حمل و نقل ریلی، زمینی و دریایی میداند و معتقد است: در این میان حمل و نقل ریلی مهمتر است و میتواند دالان (کریدور) شمال به جنوب و معابر هفتراهه دیگر را متصل کند. از طرفی با توجه به عضویت ایران در پیمانهای شانگهای، اوراسیا، بریکس و احیای اتحادیه پایاپای آسیا که در دولت سیزدهم قوت گرفتند این بندر با مدیریت صحیح میتواند نقش برجستهای در بالفعل کردن استعدادهای اقتصادی بالقوه کشور ایفا کند.
شیخی تصریح میکند: در دو سه سال اخیر رویکرد خوبی از سوی کشورهای روسیه و چین برای برقراری ارتباط با ایران و استفاده از این موقعیت ترانزیتی ممتاز صورت گرفته اما متأسفانه واقعیت تلخی که باید آن را بیان کرد این است که در زمینه استفاده از راهآهن و با توجه به موقعیت جغرافیایی میان روسیه و چین و سواحل خلیج فارس و دریای عمان عملکرد خوبی نداشتهایم و آن طور که باید نتوانستهایم از این ظرفیت استفاده کنیم.
بارانداز استفاده از ظرفیت پیمان اوراسیا
وی با اشاره به اینکه احیای استعدادهای اقتصادی بندر ترکمن باید جزو اولویتهای مدیران محلی و ملی باشد، میافزاید: بندر ترکمن میتواند بارانداز استفاده از ظرفیت پیمانهایی نظیر اوراسیا و پیمانهای دیگر باشد و ثقل ارتباطی آنها میتواند از مسیر راهآهن در ایران باشد و همچنین از این قابلیت برخوردار است که معاملات اقتصادی را بدون استفاده از دلار و یورو انجام دهد و گشایشهای اقتصادی و مبادلات تجاری با کشورهای همسایه را تقویت کند تا عملاً تحریمهای آمریکا و غرب و ناشی از مکانیسم ماشه را نیز بیاثر کند.
شیخی با بیان اینکه استانهای شمالی کشور به علت موقعیت ویژه مرزی و همسایگی که با کشورهای مختلف دارند بهشت برین ظرفیتهای اقتصادی میتوانند لقب بگیرند، در ادامه مصاحبه میگوید: بهترین گزینه برای تأمین بسیاری از مواد اولیه مورد نیاز کشور به ویژه محصولات کشاورزی، خوراک دام سالم در شرایط فعلی و همچنین صادرات محصولات به خصوص صادرات صنعتی و فناورانه، کشورهای هممرز با شمال شرق از جمله قرقیزستان، ترکمنستان، قزاقستان و تاجیکستان هستند که احیای ظرفیتهای بندر ترکمن میتواند این مسیر صادراتی -وارداتی را تسهیل کرده و منافع بیشمار آن را نصیب مردم محلی و همچنین اقتصاد کلان کشور کند.
تأمین امنیت غذایی کشور
این استاد دانشگاه با بیان اینکه از ظرفیت بخش خصوصی نیز میتوان در راستای رونقبخشی به این بندر مهم شمال کشور استفاده کرد، تصریح میکند: میتوان از ظرفیت بندر ترکمن برای تأمین امنیت غذایی کشور نیز بهره برد زیرا در حال حاضر متأسفانه عمده واردکنندگان خوراک دام علوفههایی از کشورهایی نظیر برزیل و آمریکای جنوبی وارد میکنند که مشکوک به تراریخته هستند در حالی که کشورهای همسایه در شمال شرق و آسیای میانه محصولات سالم و غیرتراریخته دارند که میتوان از مسیر بندر ترکمن و از طریق بازارچههای مرزی که در این بندر وجود دارد واردات انواع خوراک دام سالم با قیمت تمام شده کمتر را انجام داد. همچنین از طریق استان گلستان و این بندر میتوان ارتباط سوآپ گازی ایران با ترکمنستان را در زمینه توزیع و پخش انرژی در سطح کشور پیش برد که میتواند هزینه تأمین انرژی کشور را تا سطح قابل توجهی با کاهش مواجه کند.
جلساتی که تمامی ندارند
در ادامه این گزارش به سراغ عبدالعلی کیان مهر، معاون اقتصادی استانداری گلستان رفتیم اما با وجود همه پیگیریهای تلفنی و مجازی با مسئول دفتر وی، به دلیل اینکه جلسات وی زیاد بود موفق به مصاحبه با آقای معاون نشدیم .جلساتی که اگر نتیجهبخش بود وضع بندر ترکمن به روزمرگی امروز نمیرسید.
نظر شما