استفاده از روش های درمانی برای زیبایی در کشور رشد بی رویه ای پیدا کرده و این در حالی است که شایع شدن این روش درمانی در کشور موجب شده که بسیاری از افراد غیر متخصص و سود جو با استفاده از بوتاکس های غیر استاندارد، سلامت بسیاری از بیماران به خطر بیندازند و عوارض جبران ناپذیری را برایشان به وجود بیاورند . بر اساس بررسی های انجمن بین المللی جراحی پلاستیک و زیبایی، ایران دهمین کشور استفاده کننده از خدمات بوتاکس در جهان است .

بوتاکس و کاربرد آن

شیرین احمدی، متخصص پوست و مو در مورد بوتاکس می گوید : بوتاکس در واقع توکسین کلستریدیوم بوتولنیوم نوع آ است( سم بوتولینوم A توکسین نوع A یکی از قوی‌ترین نوروتوکسین‌های شناخته شده است که توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شود. این ماده شیمیایی به‌طور طبیعی در محیط‌هایی مانند خاک، آب و مواد غذایی فاسد یافت می‌شود. توکسین بوتولینوم مسئول بیماری خطرناکی به نام بوتولیسم است که می‌تواند سبب فلج عضلات و مشکلات جدی تنفسی شود) که کار بردهای متعددی در پزشکی دارد که می توان به درمان انواع بیمارهای عصبی، عضلانی، بیماری های چشم مانند انواع بلفارو سپاسم(انقباض غیر ارادی مکرر و طولانی در یک عضله یا گروهی از عضلات )، تعریق بیش از حد بدن و رفع چین و چروک صورت اشاره کرد. آمپول بوتاکس در مغز و اعصاب هم کاربرد درمانی دارد و برای بیماران کورتی کولی ( در این بیماری گردن کج می شود ) استفاده می شود. اما مهمترین کار برد آن صاف شدن خط خنده، چروک پیشانی و شقیقه است .

وی افزاید: به طور کلی چین و چروک صورت دو نوع است، نوع اول چروک دینامیک است که در اثر انقباض عضلات ایجاد شده است . در سنین پایین که پوست وضعیت خوبی دارد این نوع چروک ها باقی نمی ماند اما در سنین بالاتر چون الاستیسه پوست پایین می آید . انقباض عضلات زیر پوست باعث می شود چروک ها از بین نرود و آثار چین خود را نشان دهد . این حالت معمولا در ناحیه پیشانی بین ابروها و دور چشم و قسمت بالای بینی بسیار واضح است و با درجه های خفیف تری در ناحیه گردن، دور لب ها و چانه ظاهر می شود . این چین و چروک ها را فقط بوتاکس برطرف می کند و جایگزین دیگری ندارد.

عوارض بوتاکس

این متخصص پوست و مو با بیان این مطلب که استفاده از بوتاکس بدون عارضه نیست مهمترین عارضه آن ایجاد آلرژی است تاکید می کند: این عارضه بیشتر در بوتاکس های چینی و غیر استاندارد دیده می شود که تورم محل تزریق، ناهموار و نامتقارن شدن صورت و ابرو ها ، افتادگی پلک و یا فلج صورت را بدنبال دارد . خطر آسیب به کره چشم در تزریق بوتاکس به خطوط زیر چشم مقداری مقدار بیشتر از سایر عوارض است. نکته نگران کننده این است که این برای این عارضه درمان خاصی وجود ندارد و صبر کردن برای از بین رفتن اثر سم بوتاکس تنها راه درمان آسیب به کره چشم است. اگر تزریق خیلی نزدیک به پلک باشد یا اینکه در دوز بالا تجویز شود اختلال در عملکرد پلک به وجود می‌آید. خشکی چشم عارضه‌ای نادری است و به دلیل اختلال در عملکرد پلک همراه با کاهش جریان اشکی پدید می‌آید.

عوارض ناشی از تکنیک تزریق ممکن است تا هفته ها باقی بماند ولی چون اثر آمپول موقت و گذرا است عوارض آن در عرض چند ماه بر طرف می شود . در صورتی که تزریق به صورت استاندارد و توسط متخصص انجام شود بروز عوارض یاد شده کمتر است . ولی نمی توان با قاطعیت گفت که این عوارض برای متخصصان پیش نمی آید زیرا بیماران از نظر آناتومی و قرار گرفتن عضله و مسیر عبور عصب متفاوت هستند از این رو ممکن است مشکلاتی برایشان پیش بیاید .

بوتاکس های غیر استاندارد

وی در پاسخ به این پرسش که چگونه مردم بوتاکس های بی کیفیت را از اصل تشخیص دهند می گوید: بیمار باید بداند که پزشک چه نوع بوتاکسی را برایش استفاده می کند و این حق بیمار است. این آمپول باید در حضور بیمار رقیق و آماده شود، زیرا کسانی که اهل سوء استفاده هستند ، ممکن است آمپول نامرغوبی را تزریق کنند که متاسفانه این موارد هم کم نیست. مردم نباید فریب اشخاصی را بخورند که با هزینه اندک این کار را انجام می دهند ، زیرا که آمپول های غیر استاندارد عوارض زیادی را برای آن ها بوجود می آورد . مشکل آمپول های بوتاکس این است که تزریق ۵۰۰ واحد آن برای رفع چین و چروک صورت برای یک نفر زیاد است و بعد از تهیه محلول هم نمی توان آن را زیاد نگه داشت متاسفانه افراد غیر متخصص به علت گرانی بقیه آن را دور نمی ریزند و بدون توجه به عوارض آن برای افراد دیگر تزریق می کنند.

احمدی با بیان این مطلب که تزریق بوتاکس توسط افراد غیر متخصص و بدون توجه به نکات ایمنی آن خطر آفرین است می گوید : به هر حال این ماده یک نوع سم است و چنانچه درست تهیه، خالص، نگهداری و درست تزریق نشود عوارضی را بوجود می آورد که گاهی جبران پذیر نیست . مسمومیت شدید با سم بوتاکس به علت فلج کردن عضلات تنفسی، می تواند حتی منجر به مرگ شود.

وی با اشاره به این مطلب افرادی که به بیماری خاصی مبتلا هستند یا داروی خاصی مصرف می کنند حتما پیش از تزریق بوتاکس پزشک خود را در جریان قرار دهند زیرا که تزریق بوتاکس در افرادی که دچار بیماری های عصبی ، عضلانی هستند می تواند باعث ضعف شدید عضلانی شود. به علاوه مصرف برخی از دارو ها مانند آنتی بیوتیک ها و گروه جنتامایسین ممکن است اثر بخشی بوتاکس را تشدید کند.