بر اساس تازه‌ترین گزارش نظام مراقبت بیماری‌های واگیر، از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا پنجم مهر، ۴۹۷ مورد ابتلا به تب دِنگی در کشور شناسایی شده است؛ آماری که زنگ هشدار جدی به‌ویژه برای مناطق جنوبی و شرقی کشور به‌صدا درآورده است.

تب دانگ یا تب استخوان شکن یک عفونت ویروسی قابل انتقال از طریق پشه است که بیشتر درمناطق آسیای جنوب شرقی دیده می‌شود. بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که شیوع این بیماری ظرف ۵۰ سال گذشته ۳۰ برابر شده است و این در حالی است که هر سال ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تب عفونت دنگ رخ می‌دهد که حداقل ۵۰۰ هزار نفر از این بیماران در بیمارستان بستری می‌شوند و حدود ۲/۵ درصد از افراد بستری در بیمارستان جان خود را از دست می‌دهند.

تب دانگ و راه‌های انتقال آن

شهاب مدرس، پاتو بیولوژیست و استاد دانشگاه در گفت‌وگویی می‌گوید: تب دانگ نام یک بیماری ویروسی است که به دو شکل معمولی (خفیف) و خونریزی‌دهنده (دانگی شدید) بروز می‌کند و به آن تب استخوان‌شکن هم می‌گویند. این ویروس در تمام مناطق معتدل و حاره بخصوص در جنگل‌های بارانی حاره‌ای با توجه به وفور حیوانات و بند پایان وجود دارد. تاکنون بیش از ۴۵۰ آربو ویروس (ویروس‌های قابل انتقال از جوندگان شناسایی شده است که حدود ۱۰۰ نوع آن برای انسان بیماری زا شناخته شده‌اند که آنها را برحسب خصوصیات شیمیایی و فیزیکی و قرابت آنتی ژنیک طبقه بندی کرده‌اند). این بیماری برای اولین بار در سال ۱۷۷۹ به دنبال یک همه گیری شناسایی شد. این بیماری توسط پشه‌ای به نام آئدس اجیپتی به انسان منتقل می‌شود. اگرچه این پشه در مناطق استوایی، جنوب شرق آسیا، آمریکای جنوبی و آفریقا مشاهده می‌شود، ولی می‌تواند توسط مسافران یا حمل و نقل کالا به سایر کشورها هم گسترش یابد. وقتی پشه فرد مبتلا را نیش می‌زند و سپس افراد سالم راد مورد گزش قرار می‌دهد سبب انتقال ویروس عامل دانگ می‌شود. ممکن است بیمار بیش از دو تا سه بار به این بیماری مبتلا شود و علائم شدیدتری را نشان دهد. جثه این پشه از پشه‌های دیگر بزرگتر است به طوری که طول آن گاها به ۱ سانتی متر هم می‌رسد. دارای بدن رنگی هستند. از اینرو به ببر آسیایی نیز مشهور است.

این پشه در مناطقی که سیستم آب لوله کشی وجود ندارد بسیار رایج است. این پشه علاقه زیادی به محیط تیره و بوی لاستیک دارد به همین جهت در داخل لاستیک‌های فرسوده یا زیر آب راکد زیر گلدان، فواره‌های آب، سطل‌های زباله و یا ابی که در صفحات داخلی کولرهای آبی به صورت راکد وجود دارد بیشتر مشاهده می‌شوند و معمولا در آنجا تولید مثل و تخم گذاری می‌کند.

نشانه‌های تب دانگ

وی در مورد نشانه‌های این بیماری می‌افزاید: اغلب بیماران دارای علائم خفیف یا بدون علامت هستند به طوری که حدود ۴۰ تا ۸۰ درصد علائمی ندارند. علائم این بیماری شامل استخوان دردشدید و درد عضلات و تب است. میزان مرگ و میر این بیماری نیز حدود ۱ درصد است. معمولا کاهش تب بعد از یک هفته نمایان می‌شود. افراد به مراجعه با مراکز درمانی و انجام آزمایش خون از ابتلا به این بیماری مطلع می‌شوند. از علائم دیگر این بیماری می‌توان به سردرد، کمردرد و پشت درد، تب معمولاً شدید و در برخی موارد خارش و جوش در قسمت‌های مختلف بدن اشاره کرد برای درمان گاهی از درمان‌های علامتی مانند مسکن‌های و تب برها و گاهی نیز از داروهای ضد التهاب، ضد درد استفاده می‌شود.

در موارد شدید تب دانگی علائم بیماری پس از فروکش کردن تب ظاهر می‌شوند که شامل درد شدید شکمی، استفراغ مداوم، تنفس سریع، خونریزی از لثه و بینی، خستگی، بی قراری، وجود خون در استفراغ و مدفوع، تشنگی شدید، پوست رنگ پریده و سرد و احساس ضعف است. افراد با دیدن این علائم شدید باید سریعا به پزشک مراجعه کنند. پس از بهبود افراد ممکن است برای چند هفته احساس خستگی کنند دوره کمون بیماری پس از گزش پشه معمولا ۲ تا ۷ روز است، اما طول دوره بیماری اکثرا ۲ تا ۳ هفته است. در برخی موارد، تب دانگی می‌تواند به آسیب کبدی (هپاتیت) منجر شود که با نشانه‌هایی مانند زردی پوست و چشم‌ها، ادرار تیره و مدفوع رنگ روشن همراه است؛ که در صورت بروز هرگونه علائم مشکوک، توصیه می‌شود به مراکز درمانی مراجعه کنند.

راه‌های پیشگیری

دکتر مدرس با بیان این مطلب که تنها راه مؤثر مبارزه با این بیماری مقابله با پشه ناقل آن است تاکید می‌کند: بهسازی محیط زیست از طریق جمع آوری زباله‌ها و مکان‌هایی که ممکن است آب باران و آب‌های سطحی در آنها را ذخیره شود از اقدامات ضروری است. راه‌هایی همچون استفاده از توری برای درب و پنجره خانه، پوشیدن لباس‌های آستین بلند و استفاده از اسپری و کرم دافع پشه خودمراقبتی‌های لازم را انجام دهند. استفاده از اسپری حشره کش در محل‌ها و محیط‌های آلوده و محتمل به وجود پشه آئدس برای پیشگیری از آن کمک کننده است.. مدیریت آب، پسماند و زباله نیز خیلی مهم است. تایرهای نو و کهنه محل مناسبی برای تکثیر این پشه است و باید تا جای ممکن از نگهداری آن در محیط زیست جلوگیری شود. اقدام مهم بعدی مراجعه سریع افراد مشکوک به مراکز درمانی و تشخیص سریع بیماری است.